Helgarpósturinn - 11.04.1980, Side 19

19
helgarpúsfurinrL. Föstudag
ur 11. apríl 1980
HAMLET BOÐAR ANARK/SMA
Leikfélag Reykjavikur:
Hemmi eftir Véstein Lúövlks-
son. Leikstjóri Maria Kristjáns-
dóttir. Leikmynd og búningar
Magnús Pálsson. Leikhljóð
Siguröur Rúnar Jónsson. Lýsing
Daniel Villiamsson. Leikendur
Harald G. Haraldsson, Margrét
Helga Jóhannsdóttir, Sigriöur
Hagalin, Kjartan Ragnarsson,
Pétur Einarsson, Aöalsteinn
Bergdal, Guörún Asmunds-
dóttir, Kristfn Bjarnadóttir,
inn i vinnudeilu sem leiöir hann
til þess aö fara aö grufla i for-
tiöinni. Reynist aö vonum
margt rotiö i riki Dan... af-
sakiö, Skipavik. Hemmi er
sonur verkalýösforingjans
mikla og glæsta sem hengdi sig i
kreppunni, en er nú stjúpsonur
aöalgrósserans á staönum. Þar
meö höfum viö mótfviö úr Ham-
let, drenginn sem grunar aö
móöir hans hafi gengiö aö eiga
fööurmoröingja hans og leit

Leik/ist
eftlr Gunnlaug Ástgelrsson

Elisabet Þórisdóttir, Ólöf María
Jóhannsdóttir, Jón Gunnar Þor-
steinsson, Hjalti Rögnvaldsson,
Hanna Maria Karlsdóttir, Soffia
Jakobsd., Aöalheiöur
Jóhannsd., Siguröur Karlsson,
Jón Hjartarson, Karl
Guömundsson.
A yfirboröinu fjallar þetta
leikrit um ungan mann sem
kemur heim i sjávarplássiö
Skipavik frá útlöndum þar sem
hann er viö nám. Hann flækist
hans miöar aö þvi aö komast aö
hinu sanna. Og sannleikurinn
kemur i ljós. Grunurinn er
réttur en um leið þolir goö-
sögnin um hinn glæsta fööur illa
sannleikans ljós. Hemmi ætlar
aö nota sannleikann til aö koll-
varpa veldi grósserans, stjúpa
sins en alþýöa leiksins þolir
ekki að heyra allan sannleik-
ann, sannleikann um sina eigin
fortiö og i lokin stendur Hemmi
einn og yfirgefinn, en meö sann-
leikann I höndunum.
Undir niðri eru það sem sagt
stéttaátök sem leikritiö fjallar
um og það fólk sem veröur á
milli i þeim átökum.
Þaö eru engar nýjar fréttir aö
valdsmenn og grósserar séu hin
verstu fól og neyti allra bragöa
til að halda sinum hlut. Og þó að
atvik leiksins séu stundum
býsna ævintýraleg þá er stuöst
viö atburði sem raunverulega
geröust jafnvel I nákvæmum
efnisatriöum.
Hitt er nýrra i okkar bók-
menntum (þ.m.t. leikrit) að
hinni stritandi, bjartsýnu og
baráttuglöðu alþýðu sé lýst sem
ábyrgðarlausum tækifæris-
sinnum sem á sér þann sann-
leika sem best hentar hverju
sinni. Og foringjarnir eru jafn-
vel sýnu verri. Goðsögnin um
glæsta fortiö verkalýösbarátt-
unnar er afhjúpuö og hafnaö
foringjaveldinu sem hreyfingin
byggir á. Boðskapurinn er i
rauninni anarkistiskur, verka-
lýöurinn veröur aö stjórna sér
sjálfur án „foringjanna” hvern-
ig sem það yrði nú i fram-
kvæmd.
Þaö er margt sem tekiö er
fyrir i þessu leikriti og þaö
veröur helsti galli þess. Ekki
endilega þaö I sjálfu sér, heldur
aö þessir efnisþættir ná ekki
almennilega saman og niöur-
Harald i hlutverki Hemma:
Ekki fullunniö verk en vel skilaö
í sýningunni, segir Gunnlaugur
m.a. I umsögn sinni.
staöan veröur sú aö leikfléttan
er ofhlaðin. T.d. verður ástar-
málaþátturinn hálf utangátta,
fléttast aldrei almennilega
saman við aðra efnisþætti. Svo
er um fleira. Hér held ég aö liggi
aö baki aö leikritiö er alls ekki
fullunnið frá hendi höfundar.
Hversu gott og blessað sem það
nú er aö höfundur vinni verk sitt
i leikhúsinu, þá held ég aö nauö-
synlegt sé að höfundur telji sig
hafa lokið verkinu þegar
æfingar hefjast, þó gera megi
lagfæringar á æfingatima,
þ.e.a.s. ef ekki er ótakmarkaöur
timi til umráöa.
Sviösetning leikritsins finnst
mér mjög góö. Leikstjórinn fer
bá leið aö stflfæra þetta raun-
sæislega efni mjög mikiö I
leiknum og byggir mikiö á sam-
spili hópa og einstaklinga. Leik-
búnaöur er nánast enginn, hall-
andi sviö innan þriggja ramma
úr járni. A þessu sviöi tekst leik-
hópnum oft aö skapa lif og and-
rúmsloft sem maöur hrifst meö.
Leiktextinn er oft upphafinn og
myndrænn og skiluðu flestir
leikarar honum býsna vel, en
hinsvegar uröu þeir stundum
hálf vandræöalegir þegar orð-
ræöur uröu einum of prédikun-
arkenndar. Slikt kom fulloft
fyrir og skrifast á framan-
greindan reikning höfundar. 1
heild fannst mér leikhópurinn
skila vel þvi verki sem lagt var
upp I hendurnar á honum.
Leikhljóð Siguröar Rúnars
voru skemmtilegt krydd meö
þessari sérstæðu sýningu.
Þaö er full ástæöa til að hvetja
fólk til aö sjá þetta leikrit. I
fyrsta lagi vegna þess að öll ný
islensk leikrit eru I eðli sinu
forvitnileg. i ööru lagi vegna
þess aö hér er á ferðinni nýstár-
leg og skemmtileg uppsetning.
Og i þriöja lagi vegna þess að
hér er tekið fyrir efni sem fylli-
lega er umræðu vert og kemur
okkur viö, þó mörgum veitist
kannski erfitt aö horfast I augu
viö mannlifsmynd verksins og
óttist að hugsa til enda þá
hugsun sem hafin er i verkinu.
Flókinn og
glitrandi vefur
síðasta leikrit Jökuls Jakobssonar
fært á fjalir Litla sviðsins
Frá æfingu á leikriti Jökuis Jakobssonar: I öruggri borg. Meö hlutverk
leiksins fara Þorsteinn Gunnarsson, Helga Bachmann, Briet
Héöinsdóttir og Bessi Bjarnason.
„Þetta leikrit er skilgetiö af-
sprengi sins höfundar og ber ótvi-
ræö einkenni hans,” sagöi Sveinn
Einarsson þjóöleikhússtjóri, þeg-
ar Heigarpósturinn ræddi viö
hann um verkefni, sem veröur
fært upp á Litla sviöinu i byrjun
næsta mánaöar.
Hér er á feröinni siöasta leikrit
Jökuls Jakobssonar, sem ber
heitiö 1 öruggri borg. Jökull haföi
lokiö viö handritiö áöur en hann
dó, en venjulega vann hann þó aö
því aö betrumbæta leikrit sin
fram aö fyrstu sýningu, svo ef-
laust heföi endanleg gerö þessa
verks getaö oröiö aö einhverju
leyti önnur. Fram til siöasta dags
vann hann aö eiidurbótum. Siö-
asti hiutinn barst Sveini Einars-
syni eftir lát hans.
Nafn leikritsins er tilvitnun i
Daviðssálma. Þaö er „kammer-
leikrit”, eins og Sveinn oröar þaö,
og I þvi veltir Jökull fyrir sér
framtiö mannkyns. Leikurinn
gæti rétt eins gerst i húsi I
Reykjavik. Persónurnar eru
tvenn hjón og maöur sem kemur
frá Austurlöndum, þar sem hann
hefur sennilega starfaö á vegum
einhverrar þróunarstofnunar. í
venjulegri islenskri stofu mætast
timanum, enda eru bækurnar
undirtitiaöar Studies in the art
of the Renaissance I—II.
Bækurnar eru samansafn
greina sem Gombrich hefur tek-
iö saman um aöskiljanleg efni,
tengd listum og menningu á
ltaliu. I fyrri bókinni er fariö i
sögulegan bakgrunn og félags-
veruleika þann sem stjórnar
listsköpuninni á timum
Mediceanna I Flórens og tekin
dæmi um framvindu list-
sköpunartækni og formbreyt-
inga. t seinni bókinni fjallar
Gombrich um þrengra sviö
iconologiunnar.
Allt er þetta ritaö I þeim
rjómastil sem einkennir enska
sagnfræöiritun, án þess að efn-
inu séu gerö yfirborösleg skil.
Hér nýtur Gombrich þeirra
gagna og heimilda sem
Warburg og Courtauld lista-
stofnanirnar eiga I svo rikum
mæli. Þaö er gaman aö fylgjast
meö hvemig hann gengur i
berhögg viö viöurkenndar
skoöanir um margvisleg efni.
Gombrich dregur t.d. upp mjög
þessir tveir heimar i þrem þátt-
um.
Sveinn leikstýrir verkinu og lét
hann mjög vel af þvi.
„Þaö vekur mikinn áhuga hjá
mér,” sagöi hann. „Leikritið er
fyndiö, eins og Jökuls er von og
visa, aögengilegt og skemmtilegt
en jafnframt er flókinn og glitr-
andi I þvl vefurinn.”
Ekki fékkst Sveinn til aö upp-
lýsa mikiö um efni leikritsins. í
þvl kvaö hann margt koma á ó-
vart og þvl vildi hann ekki eyði-
leggja neitt fyrir áhorfendum.
„Jökull gerir mikla úttekt
þarna á sinni samtlö. Hann er
kannski ómyrkari I máli um sinar
skoöanir en oft áöur, en þetta er
framhald þeirra tema, sem eru i
fyrri leikritum hans. Hér streyma
hugmyndirnar aö ósi. Leikurinn
skilur eftir mjög margar spurn-
ingar, en þó er ákveöin niöur-
staöa i verkinu.”
Jökull haföi þann siö aö vinna
meö leikstjóra og leikara aö upp-
setningu leikrita sinna. Abyrgö
leikstjórans er þvi kannski óvenju
mikil núna. Þeir Sveinn höföu þó
náö aö ræöa saman um verkiö,
enda löngu ákveöiö aö Sveinn
leikstýröi þvl.
glögga mynd af samskiptum
Medici-feöganna viö listamenn
og varpar þar nýju ljósi á ýmsa
hluti. Honum tekst mjög vel aö
komast hjá því hallelúja, sem
umlukiö hefur þessa merku ætt
og afskipti hennar af menn-
ingu samtimans. An þess aö
leggja einhvern nútimadóm á
geröir þessara „listverndara”,
varpar Gombrich hulunni af
þeim guödómi sem menn hafa
byggt kringum Medici-ættina,
allt frá dögum Vasaris. 1 einum
stysta kafla bókarinnar fjallar
Gombrich um kenningar
Leonardos varöandi teikningu
og sýnir aö þær hafa ekki veriö
meöteknar af samtlmanum
átakalaust.
Þaö er mikill fengur aö sllk-
um bókum sem verk Gombrich
eru. Hann er þó aðeins einn af
fjölda annarra, sem rita um list-
fræöileg efni og vonandi fer
þessi litli visir aö framboöi,
vaxandi i bókabúöum landsins,
þannig aö sem flestir listunn-
endur geti fylgst meö framför-
um I þessum fræöum.
„Þaö er svo meö verk, sem eru
eins rlkuleg i sinum kjarna og
þetta, aö á þeim eru ýmsar túlk-
unarleiöir,” sagöi Sveinn. „Viö
erum aö tala okkur saman um
leiöina, leikararnir og ég. Verkiö
hefur tendrað umræöugleöi
mikla.”
Þótt persónur leiksins séu I
raun 5 fengum viö aöeins uppgef-
in nöfn f jögurra leikara, án skýr-
inga. Þeir eru Þorsteinn Gunn-
Tvær merkilegar listsýningar
veröa opnaöar laugardaginn 12.
april. Þær eiga þaö auk þess sam-
eiginlegt aö koma frá frændum
okkar austanhafs.
A Kjarvalsstööum veröur sýn-
ing á norrænni vefjalist. Þessi
sýning er farandsýning, sem
haldin er þriöja hvert ár um öll
Norðurlöndin. Þessi sýning lýkur
ferli sinum hér, en hún var fyrst
opnuö i Gautaborg 20. júni 1979.
Hingað kemur hún frá Þórshöfn.
I Norræna húsinu veröa sýnd
Skjaldarmerki heitir þessi mynd-
vefnaöur Asgeröar Búadóttur.
Verkiö er á sýningunni aö Kjar-
vaisstööum.
arsson, Helga Bachmann, Briet
Héöinsdóttir og Bessi Bjarnason.
Baltasar er höfundur leik-
myndarinnar og i þetta sinn, eins
og oftast áöur á Litla sviðinu, eru
farnar nýjar leiöir i þvi efni. Þaö
er markmið Þjóöleikhússins aö á
Litla sviöinu sé engin sýning ann-
arri lik hvaö umgerö snertir.
Ahorfandinn á aö koma aö ein-
hverju nýju i hvert sinn.
—SJ.
verk Ur Henie-Onstad safninu 1
Osló. Listasafn Kópavogs fékk
þessa sýningu hingaö, en Frank
Ponzi listfræöingur sér um aö
setja hana upp. Henie-Onstad
safniö var stofnaö af skauta-
drottningunni Sonju Henie og
mannihennar. Safnið sjálft er hin
sérkennilegasta bygging, sem
var aösama skapi dýr i byggingu.
En verk safnsins eru ekki siöur
merkileg og hlýtur þvi aö vera
mikill fengur fyrir okkur aö fá'
sýningu þaöan.
— SJ.
„Hulda skáidkona” eftir Hildi
Hákonardóttur.
Myndlist í
vitavörslu
Grimur Steindórsson opnaöi á
skirdag sýningu í FÍM-salnum viö
Laugarnesveg. Hann sýnir þar
oliumálverk, vatnslitamyndir og
skúlptúra, ails milii 60 og 70 verk.
Grimur stundaöi myndlistar-
nám hjá Kjartani Guöjónssyni og
Asmundi Sveinssyni á árunum
’50-’52og siðar naut hann tilsagn-
ar Péturs Friöriks og Veturliöa
Gunnarssonar.
Hann er læröur járnsmiöur en
hefurunniö aö ýmsum störfum til
sjós og lands. Meöal annars hefur
hann veriö vitavöröur á Galtar-
vita og Hornbjargsvita.
„1 vitavörslunni gefst góöur
timi til aö vinna aö myndlist,”
sagöi hann. „Aö ööru leyti hef ég
ekki haft aöstööu til aö sinna
þessu nema i frístund,. Þaö þarf
aö skaffa fjölskyldunni viöur-
væri.”
—SJ.
Slmsvari simi 32075.
Meira Graffiti
Partviðer búiö
.'N3*- WUIAW, an -K O•AWJ
VACWN.il omíuT- s.i <*«*«'
Ný bandarlsk gamanmynd.
Hvaö varö um frjálslegu og
fjörugu táningana sem viö
hittum I
AMERICAN GRAFFITI?
Þaö fáum við aö sjá I þessari
bráöfjörugu mynd.
Aðalhlutverk: Paul LeMat,
Cindy Williams, Candy
Clark, ANNA BJORNS-
DÓTTIR og fleiri.
Sýnd kl. 5, 7.30 og 10.
Laugardag og sunnudag kl.
2.30, 5, 7.30 og 10.
Bönnuö börnum innan 12
ára.
AÐSEND LIST