Helgarpósturinn - 01.05.1981, Blaðsíða 4

Föstudagur 1. maí 1981 —helgarpásturinn.
NAFN: Einar Hákonarson STAÐA: Skólastjóri Myndlistar- og handiðaskólans
FÆDDUR: 4. janúar 1945 HEIMILI: Vogasel 1 HEIMILISHAGIR: Eiginkona Sólveig Hjálmarsdóttir
og eiga þau þrjú börn BIFREIÐ: Citroen árg. ’75 ÁHUGAMÁL: Myndlist
Get ekki stjórnað skóla samkvæmt handauppréttingu nemenda
Mikla athygli hafa vakiödeilur þær, er risiö hafa f Myndlista- og handíöaskólanum undanfarna daga.
Missættiö kom upp f kjölfar ákvöröunar Einars Hákonarsonar skólastjóra, aö leggja niöur nýlistadeild
skólans. Þessari ákvöröun hafa nemendur og nokkrir kennarar mótmælt harölega og ræða um gerræði
og yfirgang skólastjórans I þvi sambandi.
Einar skólastjóri, segir hins vegar, aö hann sem yfirvald f skólanum hafi tekiö þessa ákvöröun sam-
kvæmt eigin sannfæringu og viö hana veröi staöiö. Þannig standa nú deiluaöilar þessa dagana gráir
fyrir járnum oger ekki enn séö fyrir endann á deilunni. Menntamálaráöherra hefur nú máliö í sinum
höndum og getur hvort sem hann vill, staöfest ákvöröun skólastjóra eöa ómerkt hana. Þaö er Einar
Hákonarson sem cr f Yfirhcyrslu Helgarpóstsins.
Nú hefur saga Myndlista- og
handíöaskólans dálftiö einkennst
af deilum og jafnvel striöi milli
nemenda og forsvarsmanna
skólans. Sjaldnast staðiö logn og
friöur um skólann. Hvers vegna
er þetta?
„Þetta er sennilega út af þvi aö
stefnur I myndlist eru margar og
menn eru misjafnlega haröir að
halda þeim fram. Ég aftur á móti
vil halda því fram, aö allar lista-
stefnur eigi rétt á sér innan
skólans. Ég get nefnt sögu af þvi,
ef viö litum tii baka til ársins 1961,
þegar þáverandi skólastjóri, Kurt
Zier, breytti skólanum þannig úr
tveggja ára skóla f fjögurra ára
skóla og upp var tekiö svokallaö
forskólanám. Nú, þetta kostaöi
slik átök, aö 40% nemendanna
hætti námi, en flestir þeirra komu
til baka að mánuöi liönum, þegar
þeir voru búnir aö átta sig á þvi,
aö þessi breyting myndi senni-
lega veröa þeim til góös.”
Attu þá von á þvf aö sama
niöurstaöan veröi upp á teningn-
um núna, hvaö varðar deilu þina
og nenenda?
„Þú átt viö þennan óróa sem nú
er i gangi? Þaö sem er aö gerast
núna er þaö, aö þegar ég tek viö
skólastjórn hér, þá framkvæmi
ég þær breytingar, aö ég stytti
forskólanámið um eitt ár. Þaö
leiöir af sér aö sérdeildirnar
lengjast og ég hef þá skoöun aö
menntastofnun sem þessi hafi
ákveönar skyldur viö þjóöfélagiö
og þaö sé mitt hlutverk sem
ábyrgur skólastjóri, aö ég tryggi
þaö aö fólkiö fari út héöan meö
einhverja faglega menntun. Þess
vegna vil ég, aö f sérdeildunum
séi tvö fyrstu árin nokkuð strangt
faglegt nám i öllum deildum.
Aftur á móti á fjóröa og siöasta
ári skólans veröi gefiö svigrúm
fyrir frjálsari vinnubrögö innan
deildanna og fólk geti þá enn
frekar unniö innan þeirra list-
greina sem hugur þeirra stendur
til. En ég vil sem sagt umfram
allt tryggja þaö, aö fólk útskrifist
héöan meö einhverja faglega
menntun.”
En leiöa samt sem áöúr þessar
siöustu aögeröir þinar ekki til
öfugþróunar, ef boriö er saman
viö þróun skólamála hér á Iandi
og vföar úti i heimi, þar sem
sifellt er verið aö auka valfrelsi
nemenda en kjarnanámsefniö
skoriö niöur?
„Fólk veröur aö gera sér grein
fyrir þvf, eins og einhver ágætur
maöur oröaöi þaö, „aö frelsiö er
munaöur agans”. Og minn'
rökstuöningur fyrir þvf aö leggja
niöur þessa nýlistadeild er
einfaldlega sá, aö af hverju á aö
hafa deild um eina listastefnu
fremur en aöra? Min skoöun er
sú, aö listastefnur eigi allar aö
vera jafnréttháar i deildum
skólans.”
En má ekki allt eins Ifta á
nýlistina sem sérstaka fagdeild.
„Ég var búinn aö svara þvi, aö
ég lit aöeins á hana sem list-
stefnu.”
Nú hefur þú veriö gagnrýndur
fyrir geöþóttaákvaröanir, sem
skólastjóri skólans og þá ekki sfst
i þessu máii. Eru þessar ákvarö-
anir þinar, þar sem þú talar varla
viö kóng né prest heldur
framkvæmir aöeins, i samræmi
viö lýöræöisvenjur innan skóla og
i þjóðfélaginu almennt?
„Þaö er nú alls ekki rétt aö ég
hafi hvorki talaö viö kóng né prest
iþessu máli. Ég hef reyndar tekiö
þessa ákvöröun, vegna þess aö
mér finnst hún vera rétt og sem
ábyrgur aðili verö ég aö svara
fyrir hluti sem gerast innan
skólans. Þaö er hlutverk skóla-
stjóra, en ekki kennara eöa
nemenda. Kennarar eru aftur á
móti ábyrgir gagnvart mér. Ég
hef rætt þetta umrædda mál i
skólastjórn. Ég hef rætt þetta við
nemendur. Nú, ég vil ekki fara
ofan af þessari skoöun minni. Ég
get þaö ekki sannfæringar minn-
ar vegna.”
Ef menntamálaráöherra neit-
aöi aö staöfesta þessa skoöun
þina niöurstöðu. Hvernig
myndir þú bregöast viö?
„Þá myndi ég segja af mér aö
sjálfsögöu.”
En er þaö ekki einkar veik
staöa sem skólastjóri er i, þegar
nemendur allir og skólastjórnin,
berjast gegn þessari ákvöröun
hans og fara f verkfall?
„Skólastjórnin hefur ekki lýst
yfir einu né neinu.”
Nú skilst mér aö á almennum
fundi meöal nemenda um þessi
mál heföi þorri skólastjórnar
veriö mættur og stutt álit
nemenda i þessu máli?
„Þaö er eitthvaö annaö, en þaö
sem ég hef heyrt.”
Þú heldur þvi sem sagt fram,
aö þrátt fyrir þessa háværu gagn-
rýni sem þú hefur oröiö fyrir, þá
eigir þú og þinn málstaöur
umtalsveröan stuöning innan
skólans?
„Já, ég hugsa þaö. Ég vil
nefnilega meina þaö, aö ekki sé
mögulegt aö stjórna skólastofn-
un, ef skólastjóri eigi i hvert
skipti aö láta aö vilja meirihluta
nemenda, sem þeir fá á almenn-
um fundi meö handaupprétt-
ingu.”
En nú eru nemendur ekki þarna
einir á báti. Kennarar margir
hverjir styöja þeirra skoöanir?
„Ja, ég held aö þaö séu bara
kennari nýlistadeildar og Höröur
Agústsson. Þaö eru þeir einu sem
ég hef heyrt I.”
Hvernig kemur menntamála-
ráöherra til meö aö taka á þessu
máli? Varstu búinn aö hafa
samband viö hann og tryggja per
hans stuðning?
„Ég var búinn aö hafa
samband viö deildarstjóra I ráöu-
neytinu. Haföi munnlegan stuön-
ing hans í þessu máli.”
Svo þú reiknar meö þvf aö þessi
ákvöröun þin komi til meö aö
ganga i gegn og veröa aö
veruleika?
„Ég veit þaö ekki. Þaö er
ráöherra aö ákveöa þaö.”
En nú segja nýlistamenn aö af-
staöa þin sé ekki byggö upp á fag-
legum skoðunum heldur hafir þú i
gegnum tiöina haft fmugust á
nýlistinni og þeim viöfangsefn-
um, sem þjr er glfmt viö. Hvaö
viltu segja um þetta?
„Ég hef aldrei haft slíkar
skoöanir uppi viö. Þeir eru þá aö
gera mér upp siikar skoöanir.”
Þaö hefur veriö haft eftir þér I
blööum, aö nemar I nýlistadeild-
inni hafi ekki sinnt námi sinu sem
skyldi. Getur þú skýrt þetta
nánar?
„Já, ég get skýrt þaö og nefnt
aö nemendur deildarinnar hafa
tekiö sér þaö bessaleyfi aö skrópa
i sumum námsþáttum allan vet-
urinn og sumir hverjir sjást ekki
hér í fleiri, fleiri vikur.”
En er ekki rétt aö hegna þeim
nemendum, sem sinna ekki
náminu, frekar en ieggja deildina
niöur?
„Astæöa min fyrir þvi aö leggja
niöur deildina er alls ekki þessi.
Ég tel bara einfaldlega ekki rétt
aö vera meö deild utan um
ákveöna listastefnu. Viö gætum
þá alveg eins veriö meö deild um
kúbisma, abstraktlist, realisma
og svo framvegis.”
En nú hefur nýlistin sem slfk
vakiö talsveröa athygli t menn-
ingarlifi þjóöarinnar og fengiö
talsveröa umræöu i blööum og
manna á meöal. Hún viröist sem
sé vera aö festa sig i sessi. Ertu
aö reyna aö drepa þessa lista-
stefnu meö þessum aögeröum
þinum?
„Ég vona aö allar listgreinar
fái aö blómstra, en ég vil aöeins
fá aö gera athugasemdir viö orðiö
nýlist. Ég hugsa aö samkvæmt
islenskum málvenjum, þá yröi
oröiö nýlist skilgreint, sem öll ný
list er gerö væri i landinu. Hér er
þannig raunverulega veriö aö
ræöa um liststefnu, sem svokall-
aöir nýlistamenn aöhyllast.”
Hver er þin persónulega af-
staöa til þessarar svokölluðu
nýlistar, sem þú nefnir svo og
þeirra verkefna sem þeir lista-
menn hafa veriö aö vinna aö á
siöustu misserum?
„Ég tel að hún eigi fullkomlega
rétt á sér eins og aörar listhugs-
anir. Nú, sum af verkum þessara
manna finnst mér góö, önnur
slæm, alveg eins og um aörar list-
stefnur.”
Eru I deiglunni hjá þér fleiri
veigamiklar breytingar á skipu-
lagi skólans i næstu framtfö?
„Já, ef ég fæ aö sitja hér viö
stjórnvölinn, þá er þetta svona
lokapunkturinn í þeirri stefnu-
breytingu, sem ég ákvaö aö gera
þegar ég tók viö þessu embætti.”
Hver heldur þú aö afleiöing
þessara deilna veröi i framtfðinni
fyrir skólann. Heldur þú aö
nemendur flosni upp frá námi i
mótmælaskyni viö þig og þina
stefnu?
„Nei, ég hef ekki trú á þvi.”
Hvernig myndir þú bregðast
viö ef slikt geröist nú samt?
„Tja, ég yröi þá sjálfsagt aö
taka þvi. Þaö yröu þá einfaldlega
færri nemendur og þá eflaust
ódýrara fyrir rikið aö reka
skólann.”
Þú teldir ekki eölilegra, aö þú
segöir af þér, ef þú fengir slikt
vantraust nemenda?
„Nei, ég myndi ekki segja af
mér á slíkum forsendum. Þaö
myndi ég ekki gera.”
Þú nefndir I upphafi aö menn
ahylltust hinar ýmsu stefnur I
myndlist. Er ekki einmitt af þeim
sökum nauösynlegt aö náin
samvinna sé á milli skólastjóra,
kennara og nemenda skólans, þar
sem leyst yröi úr ágreiningsefn-
um meö góöu samkomulagi allra
aöila?
„Þaö hefur veriö samvinna á
milli þessara aöila og þaö rikir
mikið lýöræöi innan skólans, þótt
ég hafi þurft aö taka þessa
umdeildu ákvöröun aö mönnum
finnst. En þaö er nú einu sinni svo
i hverri einustu deild skólans, þá
er námstaflan og þessar breyt-
ingar, sem ég er aö framkvæma,
þær hafa allar veriö geröir i góöu
samráöi viö nemendur og
kennara. En mér finnst aö fólk
taki þessu þannig aö ég sé aö
berjast á móti ákveðnum list-
stefnum. Þaö er mesta firra. Ég
get þvi ekki annaö séö, en þaö sé
lýöræöi innan stofnunarinnar.”
Þú neitar þvi sem sagt aö þú lif-
ir hér i filabeinsturni og gefir
skipanir aö ofan, sem allir eigi aö
blikka sig og beygja fyrir?
„Já, þvi visa ég frá sem hreinm
ósvinnu.”
Hvernig skýrir þú þá þennan
almenna stuöning sem nýlista-
menn hafa meöal annarra
nemenda skólans i þessu máli?
„Ég skýri þaö einfaldlega
þannig, aö nemendur eru alltaf á
móti yfirvaldi. Ég var þaö líka
þegar ég var nemandi.”
Ertu þarna ekki aö einfalda
máliö um of?
„Nei, Ég held að þegar fólk er
búiö aö róa sig og skoöa máliö i
friöi og spekt, þá átti þaö sig.”
Ertu meö þessu aö segja
nemendur einfeldninga, sem
hlaupa á eftir hvaöa vitleysu sem
er, einfaldlega til aö vera á móti
yfirvaldinu?
„Alls ekki.”
Þú heldur samt ekki aö
nemendur iiti á máliö frá
málefnalegu sjónarmiði?
„Nei, ég held aö máliö sé þaö
heitt núna þessa dagana aö fólk
átti sig ekki fyllilega á þvi hvaö er
raunverulega aö gerast.”
(Jt i aöra sálma. Nú heyrist
stundum, aö fólk talar um
Myndlista- og handiöaskólann
meö niöurlægjandi tón og telur aö
nemendur skólans séu dútlarar
og letingjar sem raunverulega
stundi ekkert nám, heldur séu hér
með leikaraskap. Þetta sé sem
sagt ekki alvöruskóli. Er eitthvaö
til i þessu?
„Það er eflaust sannleikskorn I
þessu. Þær fjárveitingar sem
skólinn fær spegla nú dálitiö þetta
viöhorf. Hins vegar er þessi
staðhæfing hin mesta firra, þvi
hér fer fram mjög stift nám I
ýmsum deildum skólans og raun-
ar flestum. Til dæmis eru hér
mjög öflugar, keramik- og aug-
lýsingadeildir og i uppsiglingu er
aö styrkja mjög textildeild
skólans. Nú fagurlistadeildirnar,
svo sem myndhöggvara-,
málara-, grafik- og nýlistadeildir,
þar er alls staðar mjög aktivt fólk
i myndlist.”
Varla styrkja þessar deilur,
sem viö höfum fjaliaö um, skól-
ann út á viö?
„Ég vona þaö, aö þessar deilur
lægi og fólk fái starfsfriö hérna.
Ég hef ekki trú á þvi, en þetta geri
annaö, en beina athyglinni aö
skólanum og þvi mikla starfi sem
hér fer fram.”
Attu von á þvi innst inni, aö mál
skipist svo aö þú veröir enn viö
skrifborö þitt hér I skólanum t.d.
aö viku liöinni?
„Ég hef ekki hugmynd um
þaö.”
En ef þú leiddir nú hugann aö
möguleikum I þá veru?
„Ja, þaö er eins og ég segi, aö
þetta mál er komið i hendur
menntamálaráöherra. Og ef hann
ógildir þessa ákvöröun mina, þá
segi ég tafarlaust af mér sem
skólastjóri, vegna þess aö ég get
ekki stjórnaö skóla samkvæmt
handauppréttingum fólks, sem
ekki er skrifaö fyrir ábyrgö
skólans.”
eftir Guðmund Árna Stefánsson—