Helgarpósturinn - 22.05.1981, Blaðsíða 23

Jielgarpásfurinn.
Föstudagur.22.\ma! 1981
M » M M M » » » » n . ....* ..
M I M M » M M M t M M ' « M M t t M
23
Siðasti dagur 103. löggjafar-
þingsins verður að likindum á
morgun og komast þá þingmenn i
sumarfrf — eflaust langþráð hjá
mörgum þeirra. Siðustu dagar
þingsins hafa verið eins og nánast
ávallt áður, mál hafa hlaðist upp
og verið afgreidd á færibandi. For
setar hafa orðið að leita afbrigða
til að fá mál afgreidd, þar sem
ekki hefur liðið nægilega langur
timi miili umferða i deildum.
Atkvæðagreiðslur margar á dag
og kvöldfundir tiðir.
Þetta er ekkert nýtt og óþekkt
ástand. Svona hafa dagar undan-
farinna þinga verið. Ollu heldur
virðist þetta ófrávikjanleg regla,
enda þótt um þaö hafi verið rætt i
mörg ár að taka upp skipulagðari
óbreytt i gegn.
Hvað um það. Þrátt fyrir að
ýmsar blikur hafioft verið á lofti i
vetur, þá hafa rikisstjórnarfrum-
vörp yfirleitt gengið i gegn hjá
rikisstjórninni, þótt menn hafi oft
fram á siðustu stundu velt
vöngum yfir afstöðu Eggerts
Haukdal og Alberts Guðmunds-
sonar til hinna ýmsu mála.
Lárus Jónsson þingmaður
Sjálfstæðisflokksins sagði þing-
haldið i vetur umfram allt hafa
einkennst af stjórnleysi. Mál
hefðu komið seint og illa til þings-
ins, oft flausturslega unnin og
þráttfyrir það, hefði rikisst jórnin
beöið um skjóta afgreiðslu þings-
ins. Orkufrumvarp iðnaðarráð-
herra væri talandi dæmi um
Þingmenn hafa verið duglegri viö
þingsetuna sfðustu dagana, en
þessi mynd gefur til kynna.
Athafnasemi — athafnaleysi
og markvissari vinnubrögð,
þannig að lokaspretturinn i
þinginu þurfi ekki að vera jafn
snarpur og raun hefur orðið á.
En ef litið er til baka og þing-
hald vetrarins skoðað, þá voru
flestir þeir þingmenn sem ég tal-
aði við þvi sammála að lygnan
hefði verið meiri i þinghaldinu á
siðasta vetri, en undanfarin tvö
ár. „Jú, ég er ekki frá þvi, að
þrátt fyrir allt hafi þetta þing haft
á sér rólegri blæ, en þau tvö sið-
ustu,” sagðiKjartan Jóhannsson.
„Það hafa auðvitað komið upp
harkalegar snerrur, en ekki eins
samfelldar og voru i fyrra og
hittifyrra.”
Þinghaldið hefur á hinn bóginn
talsvert einkennst af þvi, að þing-
meirihluti rikisstjórnarinnar er
naumur og nánast enginn
stuðningsþingmaður riM.5'
stjornarinnar má skerast úr leik,
ef frumvörp stjórnarinnar eiga að
ná i gegn. Nú siðast, sjáum við
dæmi þessa, þar sem orkufrum-
varp iðnaðarráðherra er. Þegar
þessar linur eru skrifaðar bendir
allt til þess, að fleiri en einn
stuðningsmaður rikisstjórnar-
innar geti ekki samþykkt það án
breytinga og þvi nái það ekki
vinnubrögð sem þessi.
„Annars er það óvissan i
stjörnmálunum, sem sterkastan
svip hefur sett á þinghaldið,”
sagði Lárus siðan. „Frumvörp
rikisstjórnarinnar hafa borið
merki bráðabirgðaúrræða og
markviss stefnumótun af hendi
stjórnarinnar hefur ekki séð
dagsins ljós.”
Það kvað við annan tón hjá
Halldóri Ásgrimssyni þingmanni
Framsóknarflokksins. Hann
sagði þetta þing hafa verið anna-
samt og starfsamt. „Það hafa
t.a.m. sjaldan áður verið haldnir
eins margir nefndarfundir og i
vetur og t.d. get ég nefnt, að
fundir hjá fjárhags- og viðskipta-
nefnd, þar sem ég sit hafa verið 65
talsins.”
Halldór sagði jafnframt, að
hins vegar væru afköst þingsins
ekki aðeins mæld i f jölda funda, á
það væri lika að lita, að búið væri
að afgreiða mörg stór og mikil-
væg mál. I fjárhags- og viðskipta-
nefndinni hefu t.a.m. verið til
lykta leidd timafrek og afdrifarik
mál, eins og Flugleiðamálið,
lánsfjárlög og fleiri. „Hitt verður
þó að játa, að ýmis stórmál hafa
komið seint fram og það hefur
skapað vissa erfiðleika i störfum
þingsins,” sagði Halldór.
„Þetta þing hefur verið
athafnali'tið, sagði Kjartan
Jóhannsson formaður Alþýðu-
flokksins, „eins og sést best á þvi,
að núna á siðustu dögum þingsins
er rikisstjórnin að hella mjög
mikilvægum málum yfir þing-
menn með miklum gusugangi —■
málum sem auðvitað hefðu átt að
vera komin til meðferðar þings-
ins löngu fyrr. Annars eru þessi
vinnubrögð í samræmi við störf
rikisstjórnarinnar sem slikrar,
því þar blómstrar aðgerðar-
leysið.”
Kjartan sagði einnig, aðþað
kæmi alvarlega til álita að h'ans
mati, að lengja þingtimann og
losna þannig við hamaganginn á
lokadögum þingsins. „Ég held að
þingstarfið þurfi umfram allt að
vera samfelldara, en nú er,”
sagði Kjartan. „En ég itreka, að
þessi timapressa á þingmönnum
núna er fyrst og fremst tilkomin
vegna seinlætis rikisstjórnarinn-
ar eins og sést best á þvi, að
leggja fyrir Alþingi viðamikið
frumvarp um orkumál tveimur
vikum áður en þingi á að ljúka.
Um það ekki að villast, að
bylgja hermdarverka gengur yfir
heiminn. Á þessu vori hafa bæði
Jóhannes Páll II páfi og Ronald
Reagan Bandarikjaforseti verið
skotnir niður við opinberar at-
hafnir i hjörtum höfuðborga
sinna, og lánið eitt réði að þeir
sluppu lifandi. Sprengjutilræði,
skotárásir og mannrán pólitiskra
hermdarverkasamtaka hafa
rekiö hvert annað á Spáni,
Norður- Irlandi og Italiu, svo ekki
sé litið út fyrir Evrópu.
Sérstaka forvitni vekur
skotárás Tyrkjans Mehemt Ali
Agca á páfann. Þar var að verki
kunnur byssumaður, sem varð að
bana Abdi Ipekci, ritstjóra
vinstriblaðsins Milliyet, i Ang-
kara fyrir rúmum tveim árum.
Mehmet Ali Agca
I skugganum af byssumanni
Meðan Agca beið dóms tókst hon-
um að strjúka úr fangelsi með
hjálp flokksbræðra sinna i
Þjóðarhreyfingunni, flokki
hægriöfgamanna.
Siðan hefur Agca valsað um
Evrópu með nokkur fölsuð vega-
bréf, vel fjáður, og búið sig undir
næstu morðtilraun. En þegar
italska lögreglan tók að yfirheyra
hann, kvaðst hann vera
kommúnisti og berjast fyrir
málstað Palestinumanna á veg-
um George Habash, foringja
Alþýðufylkingarinnar til frels-
unar Palestínu.
Italska lögreglan leggur engan
trúnað á þessar yfirlýsingar
sökudólgsins, og itölsk blöð halda
þvi fram, að þeir sem rannsókn
málsins stjórna séu sannfærðir
um að áras Agca á páfann sé ekki
eins manns verk og að baki búi
samsæri runnið af pólitiskum
rótum. Enn hefur þó ekkert orðið
opinbert sem bendi til að italska
lögreglan geti sannað þennan
grun sinn.
Mál Agca sýnir i hnotskurn,
hversu erfitt er að henda reiður á
þvi i hverra þágu launmorðingjar
og sprengjukastar vinna i raun og
veru verk sin. Tyrkinn hefur myrt
mann i þágu nýfasistiskrar hreyf-
ingar i föðurlandi sinu, en þegar
hann er gripinn i Róm kveðst
hann hafa skotið á páfann i þágu
Palestinumanna og kallar sig
kommúnista. Skýrara dæmi er
varla unnt að fá um að hermdar-
verkamaðurinn er oft og einatt i
hugmyndafræðilegu dulargervi,
hann þykist vinna ódæðisverk sin
iþágu málstaðar sem hann i raun
og veru spillir fyrir, vitandi eða
óvitandi, með þvi að beina að
honum hryllingi og óvild sem af
hryðjuverkinu sprettur.
Hermdarverkamaðurinn
stjórnast innst inni af blóðþorsta,
nýtur þess að hafa lif annarra
manna i hendi sér. Þvi er tiltölu-
lega auðvelt fyrir útsmogna
undirróðursmenn að leika á hann
og gera hann að verkfæri i þágu
allt annars málstaðar en hann
heldur sig vinna fyrir.
Ekki er vafi á að utanaðkom-
andi öfl hafa reynt að notfæra sér
hermdarverkasamtökin sem upp
hafa sprottið i ýmsum Evrópu-
löndum á siðasta áratug i sina
þágu. Hermdarverkaarmur sam-
taka Palestinumanna hafði tengsl
við Bader-Meinhof hópinn i Vest-
ur-Þýskalandi og Irska lýðveldis-
herinn á Norður-Irlandi. Kaddafi
Libýueinvaldur hefur látið bæði
fé og vopn af hendi rakna við
hermdarverkamenn á ítaliu og
trlandi. Sovéska leyniþjónustan
hefur haft samband við hermdar-
verkasamtök Króata, sem hafa
haft sig i frammi bæði innan og
utan Júgóslaviu. Grunur leikur á
að leyniþjónustur bæði Sovétrikj-
anna og Bandaríkjanna hafi reynt
að koma ár sinni fyrir borð innan
Rauðu herdeildanna á ítaliu.
Nú siðast hefur Sotelo, forsætis-
ráðherra Spánar, rætt i útvarps-
ávarpi um „fjölþjóðlega” hlið
hermdarverkastarfsemi
basknesku samtakanna ETA á
Spáni. Siöan afstýrt var valda-
ráni hersins á Spáni fyrir tæpum
þrem mánuðum, hefur ETA færst
i aukana um allan helming. I
fyrstu viku þessa mánaðar myrtu
skotmenn og sprengjusmiöir ETA
einn hershöfðingja, einn ofursta,
tvoóbreytta hermenn og einn lög-
regluþjón i Madrid og tvo
Þetta eru forkastanleg vinnu-
brögð.”
Ólafur Ragnar Grimsson for-
maður þingflokks Alþýðubanda-
lagsins taldi þingið hafa verið at-
hafnasamt i'vetur og mörg mikil-
væg mál verið afgreidd, t.a.m.
frumvarp um atvi nnuleysis-
tryggingar, bætta hollustuhætti,
málefni aldraðra og frumvarp
um nýjar verksmiðjur. Þá mætti
ekki gleyma orkufrum varpi
iðnaðarráðherra sem nú væri i
meðförum þingsins.
„Eg held að þetta þing sé ekki
ólikt þingum tveggja siðustu ára,
að þvi leyti, að þingmenn sem
styðja rikisstjórn, hafa starfað
vel og dyggilega, en ringulreið
einkennt störf þingmanna
stjórnarandstöðunnar,” sagði
Clafur Ragnar. „Ef litið er á
núverandi stjórnarandstöðu, þá
hafa átökin innan Sjálfstæðis-
flokksins tekið mestan tima þing-
manna flokksins og hinni nýju
forystu A lþýðuflokksi ns hefur
ekki tekist að ná fótfestu, hvorki
innanþings né meðal almennings
i landinu.”
Ólafur vildi ekki gera mikið úr
þeim vandamálum, sem óhjá-
kvæmilega skapast þegar þing-
meirihluti riki sst jórnar er
naumur. „Það er eðlilegt að
ákveðin vandamál komi upp,
þegar tala þingmanna rikis-
stjórnarinnar, er nákvæmlega sú,
sem þörf er á. Hins vegar tel ég
fylgi stjórnarinnar meðal
almennings mun meira, en hlut-
fall þingmanna á Alþingi segir til
um, og þrátt fyrir þennan nauma
meirihluta, hafa frumvörp
stjórnarinnar ekki beðið alvar-
lega hnekki i meðförum
þingsins.”
Halldór Asgrimsson taldi, að
það gætifalist ákveðinn styrkur i
þvi, þegar rikisstjórn styddist við
nauman meirihluta þingmanna.
„Það þýðir, að allir þingmenn
stjórnarinnar verða að standa
saman og vinna saman i ein-
drægni,” sagði hann. „Hins vegar
getur það lika orsakað ákveðinn
YFIRSÝN i
þjóðvarðliða i Barcelona. Þar að
auki særðust 15 manns i þessum
hryðjuverum ETA .
Ekki fer á milli mála, að það
sem fyrir ETA vakir er að egna
herinn til nýs valdaráns, með þvi
að sýna fram á að lýöræöislegir
stjórnhættir dugi ekki til að halda
uppi lögum og reglu i rikinu.
Komist á hernaðareinræði og
harðstjórn, telur ETA sig hafa
fengið skilyrði til að ná þeim
stuðningi fólksins i Baskalandi til
óyndisúrræða, sem ekki er að
finna eins og nú háttar.
Ummæli Sotelo forsætisráð-
herra i útvarpsávarpinu um
hermdarverk ETA eru skilin
þannig, aö hann telji ekki vafa
undirorpið að sovéska leyniþjón-
ustan hafi hönd i bagga með ETA.
Fréttaritari International Herald
Tribunei Madrid segir að grunur
spænskra stjórnvalda um sam-
band milli ETA og sovéskra út-
sendara stafi fyrst og fremst af
ummælum, sem sovéski utan-
rikisráðherrann Gromiko við-
hafði, þegar hann kom i fyrsta
skipti að heimsækja starfsbróður
sinn i Madrid.
Þá var utanrikisráöherra á
Spáni Marcelino Oreja. I samtali
þeirra lagði Gromiko megin-
áherslu á, að Sovétrikin litu það
illu auga gengi Spánn i NATó. Lét
hann á sér skilja, að sovétstjórnin
væri reiðubúin til að- leggja
spænsku stjórninni lið i barátt-
unni gegn hermdarverkasamtök-
um, ef fyrir lægi aö fyrirætlanir
um aöild Spánar að Atlantshafs-
bandalaginu yrðu lagðar á hill-
una. Að öðrum kosti skyldi
spænska stjórnin vera við þvi
búin, að hryðjuverkamönnum yxi
fiskur um hrygg.
Sotelo vék að þessum orða-
skiptum undir rós i útvarpsávarpi
sinu, þegar hann viöhafði þau
ummæli, að markmiðiö með
„fjölþjóölegri” aöild að hermdar-
verkastarfseminni á Spáni væri
að hindra að Spánverjar „hljóti
þann sess á alþjóðavettvangi,
sem okkur ber sem frjálsri þjóð”.
seinagang, þvi það tekur lengri
tima að undirbúa og vinna málin
þannig að allir aðilar geti sæst á
niðurstöður.”
Halldór hafði ekki sömu orð um
starf stjórnarandstöðunnar og
Ólafur Ragnar og sagði stjörnar-
andstöðuna hafa verið sann-
gjarna i meðhöndlun mála og
ekki gert tilraun til að tefja af-
greiðslu mikilvægra mála.
Ég spurði Kjartan Jóhannsson
hvaða einkunn hann gæfi þing-
mönnum sins flokks á þessu
þingi, sem þeir hafa verið i hlut-
verki stjórnarandstæðinga. „Við
höfum reynt að veita rikisstjórn-
inni nauðsynlegt aðhald, eins og
raunar er hlutverk stjórnarand-
stöðunnar, en auk þess höfum við
borið fram fjölda stefnumarkandi
mála.
En nú er þing senn úti og
sumarið framundan. 1 samtali við
þingmenn töldu þeir flestir að
sumarið myndi liða án stórtiðinda
i islenskum stjórnmálum, en
vænta mætti átaka, þegar nær
drægi hausti og næsta vetri.
Landsfundur Sjálfstæðisflokksins
yrði þá haldinn, auk þess sem
ýmis umdeild mál biðu afgreðslu.
Ólafur Ragnar kvaðst þó ekki
kviöa haustsins. „Það verður
ekkert upplausnarástand hjá
stjórnarliðinu þá frekar en nú, og
ég hef enga trú á þvi, að lands-
fundur Sjálfstæðisflokksins komi
til með að brjóta um rikis-
stjórnarsamstarfið. Það væri
heldur á hinn veginn, að ákveðiö
yrðiá landsfundinum að stjórnar-
andstaða Sjálfstæðisflokksins
gengi til liðs við rikisstjórnina.”
Það hefur verið ströng lota hjá
þingmönnum þessar siðustu
vikúrnar og þeir þvi vafaláust
hvildinni fegnir. En það eru auð-
vitað önnur verkefni, sem þeirra
biða. Sauðburður hjá bændunum
á þingi og þeysingur og fundar-
höld i heimahéruðum þingmanna.
eftir
Magnús
Torfa
Olafsson
Ljóst er að hernaðareinræði á
Spáni girðir fyrir að landið fái
inngöngu i Atlantshafsbanda-
lagið, svo að þvi leyti fara mark-
miö ETA og sovétstjórnarinnár
saman.
Elsta starfandi hryðjuverka-
hreyfing i Vestur-Evrópu er Irski
lýðveldisherinn. Fyrir hálfri öld
beindi hann byssum sinum og
sprengjum að þeim hluta irsku
frelsishreyfingarinnar, sem
samdi friö við bresku stjórnina og
stofnaöi það riki sem varð írska
lýðveldið. Nú hefur IRA tekist aö
gera Norður-trland að vigvelli ár-
um saman.
Siðastliðinn vetur var svo
komið, að þorri IRA-manna sat i
fangelsi, rólegra var á Norður-tr-
landi en um langt skeiö og við-
ræður voru hafnar milli forsætis-
ráðherranna i London og Dublin
um pólitiskar ráðstafanir til að
lægja væringar milli þjóðarbrot-
anna á Norður-lrlandi. Þá greip
forusta IRA til þess ráðs, að láta
fangana i Maze-fangelsinu i Bel-
fast hefja hungurverkfall hvern
af öörum, til að beina athyglinni
að þeim og magna spennuna á ný.
Arangurinn er að koma i ljós
þessa dagana. Hver fanginn eftir
annan veslast upp og hlutar
Belfast og annarra norðurirskra
borga hafa á ný orðið að vigvelli.
Hermdarverkamaðurinn hefur
æöri köllun til að skjóta og
sprengja, málstaöur hans er svo
göfugur, að engu skiptir hverjum
ráðum er beitt til aö þvinga hann
fram.
Hermdarverkamaöurinn telur
sig útvalinn til aö ráða lifi og
dauða annarra. Hann er á valdi
köllunar sinnar, rétt eins og Peter
Sutcliffe, sem heldur þvi fram að
guð hafi skipað sér að ráða af
dögum vændiskonur i Yorkshire,
og náðist ekki fyrr en hann haföi
oröið þrettán stúlkum að bana.