Helgarpósturinn - 26.02.1982, Síða 26

Föstudagur 26. febrúar 1982
Biöraöirnar eru stundum ansi langar iMoskvu, eins og sjá má á þessari mynd frá Rauöa torginu.
helgarpásturinru
Rætt
við
Estrid
Brekkan,
starfsmann
íslenska
í
Moskvu
I Moskvu þurfa diplómatar
ekki að ganga með poka
„Mér likar mjög vei i Moskvu og hef ekki
yfir neinu aö klaga. (Jtlendingar lifa vel hér
og taki maður þessu þjóöfélagi eins og þaö
er, þá sé ég ekki aö ástæöa sé tii aö kvarta
og kveina,” segir Estrid Brekkan, ritari i
isienska sendiráöinu i Moskvu. Hún kom
þangað um mitt síöasta ár og ókunnugir sjá
ekki betur en aö hún rati um borgina af
miklu öryggi.
Hún býr i rúmgóðri tveggja herbergja
blokkaribúð þar sem nágrannarnir eru
einkum útlendingar. Raunar er þaö svo, að
ekki er ætiast til aö heimamenn séu á ferii
um hverfi útlendinga. Veröir gæta þess að
óboðnir gestir trufli ekki næöi fbúanna.
Haft var orð á aö ekki væri vist aö blokkar-
ibúar á íslandi væru ánægöir meö stiga-
ganginn, sem ekki veitir af svo sem einni
málningarumferö.
Hvernig á annars að kynnast
fólkinu?
„Þessar ibúðir eru alls ekki slæmar,”
segir Estrid. ,,Mér finnst maður ekki mega
taka þann pól i hæðina aö þær séu slæmar,
ef maður miðar við almennan standard
hér. Hér er allt til alls. Vanti mann eitthvað
sem ekki fæst i verslunum hér, þá geta allir
útlendir starfsmenn i sendiráðum sent
mánaðarlega eftir þvi sem vantar i
verslunarhús i Helsinki. Við getum lika
verslað i svokölluöum gjaldeyrisbúðum,
sem Rússarnir kalla „Beriozka” (Litla
björkin), og þar fást ýmsar vestrænar — og
sovéskar — vörur, gegn greiðslu i erlendri
mynt. Nei, ég skil ekki þessa vanþóknun,
sem ýmsir útlendinganna hér hafa á öllum
hlutum. Það er eins og þetta fólk geti aldrei
séð neitt jákvætt við lifið hér og tilveruna! ”
Estrid Brekkan óskaði sjálf eftir þvi i
utanrikisþjónustunni að verða send til
starfa i islenska sendiráðinu i Moskvu. Hún
reiknar með að verða þar næstu 3-4 árin og
er staðráðin i'að vera að þeim tima liðnum
orðin altalandi á rússnesku. „Hvernig á
maður annars að geta skilið þetta land og
kynnst fólkinu hér?”
Mest að heiman
Islenska sendiráðið viö Khlebnyi Pereu-
lok númer 28 er fjórða sendiráðið, sem
Estrid starfar i erlendis. Hún var á fjórða
ár hjá fastanefndinni i New York og siðan
nokkra mánuði i Genf og Osló. Alls staðar
hefur henni likað vel. „Það var eiginlega
blaðamannaverkfall heima á fslandi, sem
átti sinn þátt i þvi að ég fór að vinna i utan-
rikisþjónustunni,” segir hún þar sem setið
er á vistlegum túristabar i anddyri Hotel
Intourist, steinsnar frá Rauða torginu. „Ég
var ásamt foreldrum minum i boði þegar
við heyrðum i útvarpinu auglýst eftir ritara
i utanrikisþjónustuna. Þá hafði ég verið að
leita mér að vinnu en litið gengið vegna
þess að engin blöð komu út og þar af leið-
andi litið um atvinnuauglýsingar. Og ég
hlustaði mjög sjaldan á útvarp. En pabbi
sagði viðmig aö þetta gæti verið alveg upp-
lagt fyrir mig. Ég velti aðeins vöngum yfir
þvi og sló svo til. Nokkrum mánuðum siðar
varég komin tilNew York og hef ekki verið
mikið heima. I vor verða átta ár siðan ég
byrjaði.”
j Raunar hefur Estrid verið miklu lengur
að heiman en það. „Ég hef eiginlega ekki
verið heima nema i um þrjú ár eftir að ég
fullorðnaðist,” segirhún. „Ég var smábarn
þegar foreldrar minir fluttust úr landi, þeg-
ar pabbi fór i vinnu/framhaldsnám i
læknisfræði i Sviþjóð og Noregi. Sú ferð stóð
i hálfan annan áratug og var nokkuð sam-
felld, þvi við bjuggum á nokkrum stöðum.”
Ftótleysi er eðlilegt ástand
Sú spurning vaknaði hvort ekki væri litið
orðið eftir af íslendingnum Estrid. Hún
þvertekur fyrirþað. „Égermikill Patriót,”
segir hún og kreppir hnefann. „Ég segi út-
lendingum frá Gullfossi og Geysi og Þing-
völlum, ver það af lifi og sál að ekki fáist
bjór á Islandi og finnst enginn staður betri
en ísland. En ég kann ekki við mig þar sjálf
nema i skamman tima i einu. Vegna þess-
ara fjarvista minna að heiman, þvi ísland
er jú alltaf „heima”, þá þekki ég ekki
marga jafnaldra mina þar. Langdvalir er-
lendis, þar sem aldrei er staldrað mjög
lengi við, losa um ræturnar i manni.”
— Rótleysi? Er það ekki óþægilegt?
„Ekki i minu tilfelli. Rótleysi er eðlilegt
ástand hjá mér! Ég get ekki hugsað mér að
setjast að á einhverjum stað og vera þar til
æviloka — að minnsta kosti ekki ennþá. Ég
er ung og vil lifa lifinu — ferðast um heim-
inn og skoða mig um.”
Pokar og töskur
Stundargesti i Moskvu gæti þótt stærð
borgarinnar og bygginga hennar allt að þvi
yfirþyrmandi. Sum „prospekt”, breið-
strætin, eru fjórtán akreinar, umferð gang-
andi fólks ótrúlega mikil og bilaumferð
talsvert minni en i öðrum stórborgum ver-
aldar. Fólk er hlýlega búið en brúnaþungt
og býsna alvarlegt á svip. Þrátt fyrir alla
mannmergðina á götunum sáustekki marg-
ir hópar fólks sem spjöliuðu á götuhornum
eða göntuðust á meöan beðið var eftir
strætó eða lest. Eöa biðröð. Næstum allir
ganga með litlar töskur eða poka. Þetta
hafði lengi valdið heilabrotum um hvað
væri i skjöttunum þegar Estrid túlkaði
svarið: Það gæti fengist eitthvað einhvers-
staðarog þá er betra að vera með poka und-
ir það. Fólk hér hefur lært að gera ráð fyrir
að sé einhversstaðar biöröð, sem er ekki
beinlinis óalgengt eins og þú hefur séð, þá
hljóti að vera þar eitthvaö á boðstólum sem
sé þesS vert að hafa. Þannig stendur á
pokunum og töskunum, þvi hér er ekki
sjálfsagt mál að viðskiptavinir fái plast-
eða bréfpoka undir það sem er keypt —
jafnvel ekki kjöt. •
NYET!
„Það er atriði skylt þessu, sem ég hef átt
erfitt með að læra almennilega á,” segir
Estrid. „Það er afstaða fólks til þjónustu-
starfa. Maðurgetur komið inn i verslun hér
þar sem tvennt er við afgreiðslu en engir
aðrir viðskiptavinir. Afgreiðslufólkið
stendur og talar saman og sinnir manni í
engu — það gæti meira að segja gerst að
það fyrtist við ef maður truflaði samtalið.
Þetta er mjög ólikt þvi sem maður
hefurkynnstannars staðar, t.d. iNew York
þar sem afgreiðslufólk hleypur i kringum
mann.”
Þetta sannreyndi gesturinn eftir skamma
stund. Danskur fimm hundruð króna seðill
var allt og sumt sem var í vasanum og hon-
um þurfti að skipta. Þjónninn á barnum
brosti afsakandi og sagði þvi miður, þú
verður að fara til gjaldkerans i anddyrinu.
En sá vildi vegabréf, sem lokað var inni i
herbergi 518 á Hótel Moskvu þar ekki langt
frá. Enn var einn möguleiki á staðnum. 1
beriozku, gjaldeyrisbúð, i stóru og fallegu
anddyri Hotel Intourist, voru tvær af-
greiðslustúlkur. Onnur var að raða ilm-
vatnsglösum upp i hillu en hin stóð við pen-
ingakassann og taldi smápeninga. Ég vék
méraðþeirrivið kassann og sagði afsakið,
fröken.
Hún leit ekki upp, sagði bara „Nyet!”
heldur hryssingslega. Ég skildi að hún var
annað að gera.
Hin stúlkan var þægilegri við að eiga og
skipti peningunum með bros á vör. Sú fyrri
hélt áfram að telja smápeningana.
Höfðingjarnir þekkjast úr
Skammt frá hótelinu stóð litli, rauði nýi
Volvoinn, sem Estrid keypti i Sviþjóð og
fékk fluttan til Moskvu. Vegfarendur gutu
augunum að bilnum, sem stingur i stúf við
Volgurnar og Moskvitsana. Þegar við ókum 1
af stað var farið aö skyggja og ekkert óeðli- i
legt við aðekið væri um með parkljósin ein. :
En seintað kveldi, i myrkri, er enn ekki ek- j
iðmeð fullum ljósum — nema einstaka bíll.
Þar fara höfðingjar flokks og borgar — I
þannig þekkjast þeir auðveldlega frá ai-
múganum á breiðstrætum Moskvu, sagði
okkur heimamaður.
— En skyidu diplómatar fá að ferðast um
þetta mikla riki að eigin vild?
„Við getum ferðast hvert sem er i 100
milna radíus frá Moskvu. Ef ég vil fara
lengra þarf að sækja um leyfi. Þau eru allt-
af veitt, athugasemdalaust að ég best veit.”
Bjór og smáfiskar
Hún segist hafa ferðast talsvert i næsta
nágrenni Moskvu og gert sér far um að
kynnast borgurunum ekki siður en borg-
inni. „Ég tók eftir þvi að siðia dags söfnuð-
ust karlarnir saman að litlum veitingakof-
um við vegkantinn og drukku nokkra bjóra
saman áður en þeir héldu heim frá vinnu.
Ég leit þarna við stundum, fékk mér bjór
með þeim og spjallaði við þá — eftir þvi
sem hægt var! Þeir borðuðu smáfiska með
bjórunum, ekki óáþekka sardinum. Heldur
vondir smáfiskar, fannst mér. Fólkið var
vingjarnlegt, eins og flestir hér, og eigin-
lega tóku karlarnir mér eins og ég væri ein
af þeim.”
Þingvellir, Geysir, Jón og Vig-
dis
Diplómatar i Moskvu búa yfirleitt i sömu
hverfum og sendiráðin eru flest á svipuðum
slóðum. Hægt er að imynda sér að dipló-
matarnir sækist eftir félagsskap hver ann-
ars — sovéska þjóðfélagið er ekki galopið
frekar en rússneska þjóðarsálin. Mönnum
virðist bera saman um að i Sovét séu út-
lendingar útiendingar. Estrid — og nýi
sendiráðsritarinn i Moskvu, Benedikt Ás-
geirsson (Bjarnasonar fyrrv. alþingis-
manns) tekur undir það — að Islendingarn-
ir i Moskvu taki ekki mikinn þátt i innbyrðis
samkvæmislifi starfsmanna sendiráðanna.
Viss samkvæmi væri sjálfsagt og nauðsyn-
legt að sækja,enda væri mikilvægt að efla
persónuleg sambönd við þá sem samskipti
væru höfð við.
Asamt HaraldiKröyer sendiherra mynda
þau Estrid og Benedikt islensku sendi-
nefndina i höfuðborg heimsveldisins. 1
sendiráðinu vinnur einnig rússneskur rit-
ari, Bella (sem ljómar af ánægju og talar
prýðilega ensku), bilstjóri og ræstingakona
i hlutastarfi. t sendiráðinu eru islensk blöð
á boðstólum, myndir frá Þingvöllum og
Geysi á veggjum, gott ef ekki lika Jón for-
seti og Vigdis forseti.
Sendiherra með rúm á höfðinu
„Þaö er m jög góð stemmning i utanrikis-
þjónustunni, bæði heima og erlendis,” segir
Estrid að lokum. „Ég vil ekki vera i ann-
arri vinnu. Ég get nefnt þér dæmi um þessa
góðu stemmningu. Þannig var að ég var að
flytja einu sinni þegar ég var hjá fastnefnd
Sþ i New York. Ég var að burðast ásamt
vinkonu minni við aö bera stórt rúm niður
marga stiga þegar sendiherrann bar þar
að. Þetta var Tómas Á. Tómasson. Hann
gerði sér litið fyrir, skellti rúminu á höfuðið
og bar það þannig sjálfur. Þetta held ég að
gæti ekki gerst i sendiráði neinnar annarr-
ar þjóðar.
Og hvað Moskvu varðar, þá er ég mjög
ánægð með að vera hér. Og lika er gott að
vita að þessi dvöl þarf ekki að endast alla
ævina.”
— ÓV.
Viðtal og mynd: Ómar Valdimarsson