Helgarpósturinn - 20.08.1982, Blaðsíða 4

4
NÆR MYND
Það er margt og misjafnt sagt um Hrafn Gunnlaugsson.-
Pilturinn sá virðist vera einn af því fólki, sem annað fólk ýmist
hefur upp til skýjanna eða vill hvorki sjá né heyra. Stórbrotinn
persónuleiki, hugmyndabanki, ótrúlega duglegur og afkasta
mikill, tryggur vinur, segja þeir, sem eru í öðrum hópnum.
Gervilistamaður, klámkjaftur, pervert, kvenhatari, smekkleys-
ingi og montrass, segja sumir í hinum hópnum.
Hann hefur lag á að vekja umræðu, svo mikið er víst. Gríðar
leg umf jöllun í f jölmiðlum að undanförnu í tengslum við frum-
sýningu nýjasta afsprengis Hrafns, kvikmyndarinnar Okkará
milli, sýnir mætavel hæf ileika hans á því sviði. Kannski er þessi
Nærmynd af honum enn eitt dæmið. Helgarpóstinum þótti því
við hæfi að reyna að kynnast manninum Hrafni Gunnlaugssyni
betur og skoða á bak við tjöldin hver hann væri í raun og veru.
Föstutfcfgur 20. ágúsft 1982 irínn
/
f
Það er ekki hlaupiö að þvi verki. Edda
Andrésdóttir, sem starfað hefur með
Hrafni i sjónvarpinu (þar sem hann er i
hálfri stöðu leiklistarráðunautar) og við
gerð kvikmyndarinnar Okkar á milli, er
ekki að skafa af þvi þegar hún lýsir sam-
starfsmanni sinum : ,,Ég tek svo djúpt i ár-
inni aö segja að Hrafn sé einhver stórbrotn-
asti karakter, sem ég hef komist i tæri
við — og jafnframt sá flóknasti. Náinn
samstarfsmaður hans lýsti þvi einu sinni
svo fyrir mér, að inn i stóran sal ætti að
safna öllum þeim fjölda af „Hröfnum” sem
hann hefur að geyma, og biðja siðan hinn
eina sanna Hrafn Gunnlaugsson að gefa sig
fram”.
Smekkleysið
gerir hann að trölli
. i . •'
Ekki eru þó allir jafn hrifnir. Erlingur
Gislason, sem lék i sjónvarpsútfærslu
Hrafns á Silfurtungli Halldórs Laxn.ess,
skefur heldur ekki af þvi: „Hrafn er af-
skaplega duglegur og framkvæmdasamur.
Það skelfilega við hann er að hann kemur i
framkvæmd öllu, sem honum dettur i hug.
En smekkleysið gerir hann að trölli. Ann-
ars væri þetta listamaður”.
Fleiri listamenn — sem vildu raunar ekki
láta nafns sins getið — tóku undir athuga-
semd Erlings um smekkleysið.
„Eg er ekki einn um að þykja smekkur
hans billegur”, sagði einn. „Þetta er svona
augnabliks hávaöi sem skilur ekkert eftir.
Það vantar dýpt og úthald”.
Annar segir: „Helsta vandamálið er, að
hann kann ekki reglurnar nógu vel til að
geta brotið þær. Hann er æstur i að vera
með aliskonar furðuverk og uppbrot til þess
eins að fara ekki eftir reglunum. Þetta eru
oft byltingar byltinganna vegna, annað
ekki þegar grannt er skoöað”.
Or. Gunnlaugur Þórðarson, faðir Hrafns
(móðir hans er Herdis Þorvaldsdóttir leik-
ari), segir að strax i barnæsku hafi syn-
inum unga þótt mjög „garnan að öllu
óvæntu”. Það hefur ekki farið af honum,
kunnugir eru almennt sammála um að
Hrafni þyki afskaplega gaman að óvæntum
uppákomum, sem stundum séu til þess
fallnar að valda harkalegum viðbrögðum.
Þráinn Bertelsson.kvikmyndaleikstjóri og
félagi Hrafns, segir liggja i augum uppi að
honum þyki gaman að sjokkera. „En ef
hann fer að gera þá privatskemmtun sina
að aðalatriði viðfangsefnanna, þá er allt
eins liklegt að fólk hætti að taka eftir þvi og
gefi þvi engan gaum þegar stóra bomban
kemur. Þetta er hin klassiska saga um pilt-
inn sem sifellt hrópaði úlfur, úlfur...”
Þeir voru i eina tið eins og samvaxnir þri-
burar; Hrafn, Vilmundur Gylfason alþing-
ismaður og Ingólfur Margeirsson blaða-
maður. Ingólfur:
„Atorka Hrafns tekur oft á sig litrikustu
form: til að mynda úir og grúir i myndum
hansaf alls kyns „effektum”; áhriíaatriði
og uppákomur, er i fljótu bragði virðast
ekki þjóna neinum tilgangi nema sleppa út
gufunni á höfundinum. Mörg verk hans
hafa hneykslað fólk, það hefur kallaö Hrafn
kynferðislega brenglaðan, viðbjóðslegan
klámkjaft, gervilistamann og þar fram
eftir götunum. En ég held að flestum sjáist
yfir þá einföldu staðreynd, að Hrafn er eng-
inn hálfvelgjumaður: listsköpun hans er
ekki borin á borð sem nein naglasúpa,
heldur sem mergjaður, sterkkryddaður
málsverður. Og mönnum er að sjálfsögðu i
sjálfsvald sett hvort.þeim svelgist á fæðu
hans eða ekki. Hitt er annað mál, að stund-
um ber formið hugsunina ofurliði, og þar
held ég að akkilesarhæl hans sem lista-
manns sé helst að finna. Ofhleðsla hans i
sjálfu listaverkinu háir honum, hann
gleymir smáatriðum, nærfærnislegum at-
riðum og þögn, sem gera verkið heilsteypt,
gera það að spegli á mannlegt lif. Ég held
að þessi galli Hrafns tengist þvi, að hann
litur ekki mjög blæbrigðarikum augum á
tilveruna, honum hættir til að einfalda
mannlega eðlisþætti”.
Bommertur
og brilljans
Flosi Olafsson leikari segir að hann kom-
ist „eiginlega alltaf i gott skap, þegar mér
dettur Hrafn Gunnlaugsson i hug. Krummi
er af mörgum talinn einhver mesti „gösl-
ari” samtiðarinnar og liklega er það rétt.
Ef sá gállinn er á honum, þá veður hann
yfir allt sem fyrir verður með sömu boöa-
föllum og ruglaðir striðsmenn, sem eru að
leggja undir sig lönd og álfur.
Svona var ég lika i dentið, svo þetta
hlýtur að vera ágætt”, bætir Flosi við. „En
ef Hrafni dettur i hug að gera eitthvað, þá
stofnar hann ekki starfshóp og fer i af-
slöpppun áður en hringborðsumræður hefj-
ast i hópvinnu með tilheyrandi grúppe-
terapi, þar sem próblemunum er skipulega
raðað niður, svo hægt sé að leysa þau i
réttri röð. Nei, hann veður i málið.
Slikir menn eru mér að skapi”, segir
Flosi ölafsson „en ef þeir eru ekki alvitrir
(og það er Hrafn ekki)þá eigaþeir þaðtd að
gera skrautlegar bommerlur. Hann á fiað
til að gera bommertur og brillj&nt hluti
næstum i sömu andránni og verður vist
aldrei sakaður um þá lágkúru, sem stund-
um er kölluð meðalmennska. Hann er ekki
einn af þeim fjölmörgu, sem aldrei tefla á
tæpasta vað. Hann er ekki einn af þeim,
sem framleiða endalaust eitthvað nægilega
venjulegt til að öllum sé andskotans sama
um það”.
Fleiri viömælendur Helgarpóstsins voru
fljótir að nefna til fjörugt imyndunarafl
Hrafns og framkvæmdasemi. „Ótrúlega
liflegt imyndunarafl hefur alla tið fylgt
Hrafni — það hrikalega við það er að hann
framkvæmir lika”, segir ögmundur Jónas-
son fréttamaöur, sem er gamall nágranni
Hrafns, leikfélagi og skólabróðir. Og ýmsir
benda á, að hann hreinsi ekki alltaf nógu
vel til i hugmyndahandraðanum áður en
rokið er út i framkvæmdirnar, hugmynda-
flugið sé alveg óbeislað og þar af leiði
stundum smekkleysið, sem sumir hafa
kallað svo hér að framan.
Óbeislað hugmyndaflug? „Nei, ég held að
það sé fullkomlega beislað”, segir Hrafn
sjálfur. „Þegar kemur að þvi að hugmynd-
in sé framkvæmd er hún fullmótuð i minum
huga. Auðvitað er hugmyndaflugið á fleygi-
ferð, alltaf stöðugt, en ég trúi frekar á að
nota það sem stjórnunarlegan kraft en sem
kraft til að flippa á. Ef það væri hefði ég
aldrei gert neitt af þvi, sem ég hef þó gert”.
Það er raunar ekki fyrr en nú, með kvik-
myndinni Okkar á milli, sem Hrafn hefur
unnið einn. „Aður hafa ýmsir haft áhrif á
mikilvæga þætti verkanna”, segir Egill Eö-
varðsson, sem stjórnaði upptökum á t.d.
Blóðrauðu sólarlagi og Silfurtunglinu sem
upptökustjóri i sjónvarpinu. „Nú reynir
fyrst á hann einan. Ég held að hann vilji
sýna núna, oð hann geti staðið einn og
óstuddur. Og i fyrsta sinn er ekki hreinsað
til i handraðanum. Min reynsla er reyndar
sú, að maður vaxi af samstarfi við annað
fólk, það gerir manni hægara að draga
mörkin milli aðalatriða og auka-
atriða — sem er nauðsynlegt i frásögn,
hverskonar frásögn, ef kaos á ekki að verða
kosturinn”.
Madurinn sem
þú elskar aö hata
Þótt sjá megi kaos, upplausn og öng-
- þveiti i verkum Hrafns Gunnlaugssonar
telur margt samstarfsfólk hans rika skipu-
lagsgáfu einn helsta kost hans. „t vinnu er
hann tiu manna maki. Það er ótrúlegt i
hversu mörgum hlutum hann getur stúss-
ast i sömu andránni og haft allt á hreinu i
öllu”, segir Edda Andrésdóttir. Annar
gamall samstarfsmaður segir skipulags-
hæfileikana nýtast mjög vel og skemmti-
lega i vinnu — það hafi raunar einnig sýnt
sig er Hrafn var framkvæmdastjóri Lista-
hátiðar i Reykjavik fyrir nokkrum árum.
Aðrir eru á þveröfugri skoðun. „Hann
veður áfram i blindni og það þarf mikið til
að fá hann ofan af einhverri hugmyndinni,
sem er ekki annað en argasti þvætt-
ingur — en hann hefur tekið i sig. Skipulag
hef ég litið orðið var við”, segir maður, sem
átt hefur náið samstarf viö Hrafn.
En hvernig skyldi samstarfið við hann
ganga? Þórhallur Sigurðsson, Laddi, sem
þessa dagana vinnur undir leikstjórn
Hrafns við gerö sjónvarpskvikmyndar eftir
handriti Þorsteins Marelssonar, segir að
þeim, sem vinni með Hrafni, liki það
„annað hvort alveg djöfull vel eða þá að
þeir þola hann alls ekki. Ég held að það sé
ekkert þar á milli. Hann getur áreiðanlega
ekki unnið með hverjum sem er. Mér þykir
sjálfum þetta samstarf við hann
gott — hann er mjög harður, gerir miklar
kröfur til manns og liður manni ekkert hik
eða hálfkák. Hann er mjög sveiflukenndur,
sem er liklega bæði kostur og galli, þetta
eru miklar geðsveiflur. Hann fellur ekki i
geð allra, svo mikið er vist og trúlega eru
þessar sveiflur varasamar fyrir fólk sem
ekki þekkir hann. En fyrir það að hann er
svolitið brjálæðiskenndur getur hann gert
það, sem öörum dettur ekki i hug. Og það
virkar”.
Gamall samstarfsmaður einn er i hópi
þeirra, sem „þola hann alls ekki”, eins og
Laddi orðar það. „Hann er óstjórnlega
frekur”, segir sá. „Stundum velti ég þvi
fyrir mér, hvort hann væri ekki að gera i
þvi að vera maðurinn, sem þú elskar að
hata. Mér fannst hann mjög erfiður i sam-
starfi — og ég held að fleiri séu sömu skoð-
unar, meðal annars vegna þess, að hann
gerir aldrei mynd með sama fólkinu nema
einu sinni. Hann mjólkar alla — notar hug-
myndir þeirra og gerir að sinum eigin”.
Edda Andrésdóttir segir að það sé skóli út
af fyrir sig að vinna með Hrafni. „Hann er
djarfur og stundum ætlar maður að hann
gangi of langt. En þegar á reynir hefur
hann rétt fyrir sér... Ég hef álpast i gegnum
súrt og sætt með honum i vinnu, og stund-
um efast.en i dag myndi ég ekki hika við að
gera nokkurn hlut”.
Hann viðurkennir fúslega að hann sé
mjög kröfuharður i samstarfi: „En ég
reyni að vera sanngjarn”, segir hann.
„Sanngirnin má hins vegar ekki ganga svo
langt, að ég sviki það, sem ég tel mig vera
að gera rétt. Endalaus sanngirni leiðir ekki
annað af sér en flatneskju. Og svo verður að
gæta að þvi, að þegar á hólminn er komið er
það leikstjórinn, sem fær alla dembuna á
sig. Þá veit enginn hvað hefur gerst á bak
við myndavélina—það er hann, sem
verðurspurður. Og þá er of seint fyrir hann
að fara að tala um hvort rétt hefði verið að
gera þetta eða hitt á einhvern ákveðinn
sanngirnishátt. Leikstjórinn stendur og
fellur með sinu verki, eins og það birtist á
tjaldinu”.
Aldreitalaö
illa um nokkurn mann
Við höfum fengið fram meðal annars það,
að Hrafn Gunnlaugsson er mesti dugnaðar-
forkur, hugmyndaauðugur og fram-
kvæmdasamur, djarfur og áræðinn. Hann
er á margan hátt ólikur flestu öðru fólki.
Það kemur föður hans dr. Gunnlaugi
Þórðarsyni, ekki á óvart: „Hann var strax
þannig i barnahópi, að hann skar sig úr.
Hann vildi hafa sitt fram — og ef það tókst
ekki, þá varð hanr. háværari. Maður heyrði
þetta stundum i götunni, röddin flaut ofan
á, svo stundum jaðraði við iskur. En þetta
var ekki frekja, það fannst mér aldrei.
Hann hafði mikið dálæti á náttúrunni, var
hrifinn af blómum — og ég tók snemma
eftir þvi, hann hefur ekki verið nema
þriggja eða fjögurra ára, að hann reif
aldrei upp blóm. Ég sagði stundum að hann
hlyti að hafa verið kinverskur blóma-
ræktarmaður i fyrra lifi. Og eins og þeir var
hann alltaf rólegur i framkomu”.
Æskufélagi hans og nágranni, Gisli Orn
Lárusson, forstjóri Reykviskrar endur-
tryggingar, segist telja sig lánsaman að
hafa eignast Hrafn fyrir vin. „Mér hefur
alltaf liðið vel i félagsskap hans”, segir
Gisli Orn. „Þegar ég hugsa til baka þá
finnst mér eins og hann hafi verið frekar
aggressivur unglingur en á siðari árum
hefur hann fyllst öryggi og einlægni. Og
aldrei hef ég heyrt hann tala illa um nokk-
urn mann — þótt margt hafi blásið á móti
og verið honum andsnúið”.
Þráinn Bertelsson er eins og fleiri vinir
Hrafns fljótur til að taka málstað mann-
eskjunar Hrafns Gunnlaugssonar: „Hann
er afskaplega skemmtilegur félagi og
vinur, eins og hann á kyn til, verandi sonur
þeirra Herdisar og Gunnlaugs”, segir Þrá-
inn. „Og svo á hann yndæla konu, Eddu
Kristjánsdóttur”.
Egill Eðvarðsson er ekki margmáll um
félaga sinn og fyrrum samstarfsmenn en
segir mestu máli skipta, „aö ég á hann fyrir
góðan vin og það er gagnkvæmt. Mér hefur
alla tið þótt styrkur að vináttu Hrafns”.
Vinir Hrafns eru kannski ekki margir en
þeir eru traustir. Og það þarf ekki langar
samræöur við þá til að skynja væntum-
þykju þeirra i hans garð. „Hrafn er svo
upptekinn af sjállum sér og listsköpun sinni
að hann hreinlega gleymir flestum sam-
ferðamönnum sinum eða einfaldar þá niöur
i stereotýpur. Hann er þvi vinafár maður en
hinum fáu vinum sinum, og ég leyfi mér að
r
eftir Omar Valdimarsson