Helgarpósturinn - 12.11.1982, Blaðsíða 11

^pasturinn Föstudagur 12. nóvember 1982
11
Á flótta
Álfrún Gunnlaugsdóttir:
Af manna völdum -Tilbrigði
um stef. Smásögur 124 bls.
Mál og menning 1982
Álfrún Gunnlaugsdóttir, sem
nú er dósent í almennum bók-
menntum við Háskóla íslands, er
fædd og upp alin í Reykjavík, en
hlaut háskólamenntun sína á
Spáni og í Sviss. Ekki það að ég
ætli að fara að rekja ævisögu
hennar, enda veit ég lítið meira
um hana en þetta og finna má á
baksíðu bókarinnar, heldur er
þessa getið vegna þess að þessir
staðir eru sögusvið sagna hennar.
í bókinni eru níu sögur og af þeim
gerast fjórar í Reykjavík, tvær
gerast á Spáni og síðan er sögu-
svið hinna þriggja í Túnis, París
og Sviss.
Þrjár sögur sem gerast í
Reykjavík eiga það sameiginlegt
að böm eru þar í aðalhlutverki,
ýmist sem þátttakendur eða áhorf
endur og gætu þær þessvegna
verið smíðaðar úr bernskuminn-
ingum.
Fjórða sagan sem gerist í
Reykjavík (er númer 8) gerist í
nútímanum og lýsir viðbrögðum
umhverfisins, einkum vin-
kvenna, við óléttu og barns-
fæðingu konu sem ekki vill gefa
upp faðerni barns síns og kennir
það við sjálfa sig. Nokkuð sposk
saga sem afhjúpar afstöðu og
væntingar vinkvennanna til kon-
unnar.
Sögurnar sem eru með sögu-
svið í útlöndum eru mjög ólíkar
að efni.
í sögunum sem gerast á Spáni
eru óttinn og kúgunin viðfangs-
efni, en einnig er þar að finna
flóttann sem minnst var á hér að
framan.
Önnur sagan greinir frá stúlku,
stúdent, sem hefur það eitt að
markmiði að læra, en sogast
meira og minna óafvitandi í
fyrstu inn í mótmælaaðgerðir og
verður á endanum virk í þeim.
Sjálfri sér til mikillar undrunar og
spyr í lokin um það hver hún
eiginlega sé.
Hin sagan segir frá föður sem
komist hefur á snoðir um að son-
ur hans sé í tengslum við hryðju-
verkamenn. Það verður honum
tilefni til að rifja upp þegar hann
um skeið tengdist neðanjarðar-
Fyrsta sagan í bókinni greinir
frá mæðgum sem búa í sumar-
bústað utan við Reykjavík á
stríðsárunum og verða fyrir áreitni
erlends hermanns sem þær flýja
undan. Aðalþema þessarar sögu
er flótti og ótti og má segja að þar
sé komið það stef sem sögurnar
eru tilbrigði við, því flótti eða ótti
er með einhverjum hætti við-
fangsefni þeirra flestra.
Þannig er saga númer sex (en
sögurnar bera aðeins númer,
ekki nöfn) frásögn af ömmu sem
gætir litlu stelpunnar og verður
að taka hana með sér í vinnuna,
en hún fæst við hreingerningar
hjá nokkrum konum í bænum.
Myndin af þeim langmæðgum er
mjög skýr, en þó eru það ekki
þær sem eru aðalviðfangsefni
sögunnar, heldur konurnar sem
þær koma til. En þær eru allar,
hver með sínum hætti og hver af
sínum ástæðum, flóttamenn úr
heimi þess kalda raunveruleika
sem umlykur þær. Kjarni þessar-
ar sögu um konurnar í bænum
felst í því sem amman tautar fyrir
munni sér undir sögulok: ,,-Pær
reyna að flýja. Hver á sinn hátt,
tautaði hún.“ (bls. 79).
í þessari sögu nýtur sín vel
sérkennileg byggingaraðferð sem
setur svip á flestar sögurnar.
Þessi aðferð felst í því að sögu-
maður, sem ýmist er í fyrstu pers-
ónu eða þriðju persónu, rennir
sér mjúklega á milli sögusviða og
fer fram og aftur í tíma. Þetta er
gert án þess að það trufli lesanda
að ráði, heldur miklu fremur vek-
ur það athygli hans og heldur
henni vel vakandi meðan á lestri
stendur. Álfrúnu tekst óvenju-
lega vel að fara með þessa bygg-
ingaraðferð og setur hún mjög
sérstakan og persónulegan svip á
sögurnar.
Þriðja sagan í bókinni tengist
sögunni sem nefnd var hér að
framan með þeim hætti að þar er
lýst tilfinningum barns, drengs
sem er að kveðja ömmu sína í
hinsta sinn og gerir sér þá Ioks
grein fyrir því hvers virði hún hef-
ur verið honum.
hreyfingu meðan hann var ungur.
En hann hefur að sjálfsögðu fyrir
löngu slitið öll tengsl við þann
hóp - flúið inn í sjálfan sig.
I sögu númer tvö greinir frá
stúlku frá Þýskalandi sem býr
með sögumanni í París, en hefur
flúið ógnvænlega fortíð fjöl-
skyldu sinnar heima.
í sögu númer sex segir frá
bræðrum frá Túnis. Sá eldri hefur
farið til Evrópu að læra lækningar
og átt sér þann draum að koma
heim og vinna þar stórvirki, en
þegar hann hefur lokið námi og
kemur heim, tekur kerfið tóm-
lega á móti honum, svo að hann
flýr ættjörð sína og stundar nú
lækningar á fínu sjúkrahúsi í
Sviss, Sagan er séð út frá sjónar-
hóli yngri bróðurins, sem alltaf
hefur verið heima og er nú að fara
að heimsækja bróður sinn, en
rifjar um leið upp vonir fjölskyld-
unnar sem bundnar voru við eldri
bróðurinn og hvernig þær
brustu. Móðir þeirra er nýdáin og
andlátsorð hennar voru: „Væri
hann Ahmet minn hjá okkur,
mundi hann áreiðanlega lækna
mig.“ í þessum orðum verður
móðirin tákn ættjarðarinnar, sem
ferst meðan landsins bestu synir
þjóna ríka fólkinu í Evrópu. í
þessari sögu er, reyndar eins og í
flestum hinna, falin djúptæk
merking og reyndar lærdómur,
sem engum er óviðkomandi.
Ekki það að sögurnar séu upp-
fullar með prédikanir, síður en
svo, en af þeim myndum sem
dregnar eru upp í þeim af fólki,
raunverulegu fólki, má draga lær-
dóma um mannleg samskipti og
þó ennþá frekar um mannleg
örlög.
Sögur Álfrúnar eru mjög vel
unnar. Stíll hennar er mjög lif-
andi, hún notar samtöl ogeintöl
mikið, stíllinn er ekki íburðar-
mikill, miklu fremur látlaus, en
hann er vel slípaður og leynir á
sér.
Það fer ekkert á milli mála að
Álfrún hefur hér sent frá sér
glæsilegt byrjandaverk á skáld-
skaparsviðinu. G.Ást.
Krossgátan fellur niður að
þessu sinni af óviðráðan-
legum ástæðum.
þingiskosningum. Eins og HP hef-
ur áður skýrt frá hugðist Þorsteinn
til skamms tíma fara fram í Reykja-
vík, en undanfarið mun honum
hafa borist breiður stuðningur og
áskoranir manna úr öllum „örm-
um“ í kjördæminu um að fara þar
fram og eru líkur á að hann verði
við þeim áskorunum formlega eftir
að ákvörðun hefur verið tekin um
prófkjör og tilhögun þess á kjör-
dæmisráðsfundi í Vestmanna-
eyjum nú um helgina. Ekkert er
vitað um möguleika Þorsteins í
prófkjöri, en búist við að hann
njóti nokkurs fylgis, einkum í sjáv-
arþorpunum. Ánnars er útlit fyrir
miklum átökum í prófkjörinu þar
sem menn skiptast óvenju mikið í
fylkingar eftir búsetu...
^r\skrif Helgarpóátsins undan-
yfarið um flottræfilsháttinn í
J vinnubrögðum stjórnar
„væntanlegrar" kísilmálmverk-
smiðju á Reyðarfirði hafa vakið
mikla athygli. Nú heyrum við að
niðurstöður fyrrnefndrar stjórnar
verði þær, að ekki sé rétt að hefja
framkvæmdir v-ið slíka verksmiðju
á næstunni. Upphaf framkvæmda
verði miðað við það að gangsetning
hefjist ekki fyrr en 1989 - 1990. Og
þetta er niðurstaðan eftir mikil
ferðalög og sporslugreiðslur og fín-
an Chevrolet Celebrity fyrir fram-
kvæmdastj órann...
Við höfum það eftir áreiðan-
/ J legum heimildum, að, auk
S* fyrirætlana um rás 2 á næsta
ári,liggjiáborðiútvarpsráðs ósk-
ir frá Austfirðingum og Vest-
firðingum um, að komið verði upp
hljóðritunar- og útsendingar-
aðstöðu í þessum tveimur
fjórðungum, eins og þegar hefur
verið gert á Akureyri; Erindi þessi
eru annars vegar frá ísafirði, hins-
vegar frá Egilsstöðum. Heimildir
okkár segja, að enda þótt erindi
þessi hafi enn ekki verið afgreidd
sé sú skoðun ríkjandi innan RUV,
að rétt sé að útvíkka dagskrárstarf-
semi stofnunarinnar enn meira á
þennan hátt.Þess gæti því verið
skammt að bíða að upp rísi tvær
nýjar deildir RÚV - RÚVÍS og
RUVEG...
I Fjárhagur síðustu Listahátíð-
I ar er nú til meðferðar hjá
'' borgarendurskoðun. Tap hef-
ur aldrei verið meira og samkvæmt
góðum heimildum nemur það um
900 þúsund krónum. Bókhald og
reikningar eru nú til athugunar sem
fyrr segir og verða niðurstöður
lagðar fyrir fund fulltrúaráðs hátíð-
arinnar sem haldinn verður innan
skamms...
Leiftursóknarliðinu í Sjálf-
f i stæðisflokknum barst óvænt-
ur liðsauki á dögunum er einn
af fyrrverandi alþingismönnum
Framsóknarflokksins, Björn Páls-
son á Löngumýri lýsti þeirri skoðun
sinni í viðtali við Morgunblaðið að
hann teldi að eina ráðið til að
kveða niður verðbólguna væri að
gera það með einu höggi. Björn er
þekktur fyrir að vera maður fyrir
sinn hatt og venjulega ómyrkur í
máli og sjálfstæður í skoðunum.
Björn er meðal viðmælenda Árna
Johnsens blaðamanns í bók sem
koma mun út á næstunni hjá Erni
og Örlygi og er sagt að þar fjalli
hann hispurslaust um ýmsa þá er
hann hefur átt samskipti við bæði í
pólitík og utan hennar, ekki síst
sýslumanninn á Blönduósi og
menn í bankakerfinu...
LEiKFÉLAG
REYKJAVÍKUR
SÍM116620
Jói
sunnudag kl. 20.30
írlandskortið
9. sýn. föstudag uppselt.
Brún kort gilda.
10. sýn.þriðjudag kl. 20.30
Bleik kort gilda.
Skilnaður
laugardag uppselt
miðvikudag kl. 20.30
Miðasala í Iðnó kl. 14-20.30.
HASSIÐ
HENNAR
MÖM
MIÐNÆTURSYNING
í
AUSTURBÆJARBÍÓI
FÖSTUDAG KL. 23.30
OG
LAUGARDAG KL. 23.30
Miðasala í Austurbæjarbíói kl.
16-21. Sími 11384.
#ÞJÓflLEIKHÚSIft
Amadeus
í kvöld kl. 20
Síðasta sinn.
Garðveisla
laugardag kl. 20
Gosi
sunnudag kl. 14
Siðasta sinn.
Hjálparkokkarnir
7. sýning sunnudag kl. 20
Litla sviðið:
Tvíleikur
sunnudag kl. 20.30
Miðasala 13.15-20.
Sími 1-1200
illljf ÍSLENSKA ÓPERAN illllL iiiii Töfraflautan
• r ~ eftir W.A. Mozart
Litli sótarinn 7. sýn. föstud. 12. nóv. kl. 20. Uppselt.
eftir Benjamin Britten 8. sýn. laugard. 13. nóv. kl. 20.
17. sýn. laugard. 13. nóv. kl. 16. Uppselt. Miðasalan er opin frá kl. 15-20
18. sýn. sunnud. 14. nóv. kl. 16. daglega.
Sími11475.
Ansi snúið stöðuveitinga-
f J dæmi er nú komið inná borð í
S Hafrannsóknastofnuninni
með lagafrumvarpinu um rann-
sóknastofnanir ríkisins, sem lagt
var fram á alþingi fyrir rúmri viku.
í frumvarpinu er nefnilega kveðið
á um að annar tveggja aðstoðarfor-
stjóra stofnunarinnar skuli vera
rekstrarlegur og hinn vísindalegur.
Nú eru í þessum stöðum fiski-
fræðingarnir Jakob Jakobsson og ■
Jakob Magnússon og því ljóst að
annar verður að víkja. Báðir eru
hins vegar vel þokkaðir, og þykir
ekki ólíklegt að vandinn verði
leystur með því að Jón Jónsson,
forstjóri, láti af störfum og að ann-
ar Jakobanna taki við stöðu hans.
Það hefur einnig vakið athygli
þeirra sem til þekkja að háskóla-
menntun er ekki sett sem skilyrði í
stöðu rekstrarlega aðstoðarforstjór
ans, enda mundi það geta gert
Sjávarútvegsráðherra erfiðara að
koma sínum manni að. Þannig er
nú talið að góður og gegn fram-
Sóknarmaður, Bogi Þórðarson, nú-
verandi starfsmaður ráðuneytisins
og fyrrverandi kaupfélagsstjóri
m.m. eigi stöðuna nokkuð vísa....
l Útvarpshlustend'ur hafa tekið
f J eftir viðvörunarorðum frá
Umferðarráði sem skotið er
inní dagskrá hljóðvarpsins við og
við. Nú hefur önnur stxrfnun óskað
eftir því að fá að korna ábendingum
og ráðleggingum til hlustenda. Það
er Verðlagsstofnun. Ekki hefur
verið tekin afstaða til þessarar um-
sóknar enn. Útvarpsráð hefur ósk-
að eftir frekari upplýsingum frá
stofnuninni um hugsanlega tilhög-
un og efni slíkra innskota...
VI Ekkert lát virðist vera á ólg-
f I unni innan tæknideildar sjón-
y varpsins. Fram hefur komið í
fréttum að Verkfræðingafélag ís-
lands sé nú komið með puttana í þá
ákvörðun yfirstjórnar sjónvarps að
setja Hörð Frímannsson, fyrrum
yfirverkfræðing sjónvarpsins til
hliðar og fá hingað norskan sér-
■ofræðing til að annast endurskipu-
lagningu tæknideildar sjónvarps og
tækjakaup. Segir verkfræðingafé-
lagið að þessi ákvörðun hafi verið
ákveðin af vanhæfum mönnum og
kunnugir tjáð okkur að þetta megi
til sanns vegar færa, því að þótt
Hörður Frímannsson hafi lent í
ýmsum samskiptaerfiðleikum við
starfsmenn sjónvarpsins, þá verði
ekki af honum skafið að hann sé sá
maður hér á landi er hafi víðasta
yfirsýn yfir tækniþróun innan sjón-
varps. Er á það minnt í þessu sam-
bandi, að einmitt það atriðið sem
fyllt hafi mælinn í samskiptum
Harðar og tækniliðs sjónvarps fyrir
nokkrum árum, þ.e. sú tillaga
Harðar að skera kvikmynda-
deildina verulega niður og nota
nýja tegund léttra sjónvarpstöku-
véla í þess stað við alla fréttaöflun,
sésúþróunsem allsstaðarhafiorð-
ið í sjónvarpsstöðvum í nálægum
löndum og fyrst nú eigi að fara að
framkvæma við sjónvarpið hér...
Knattspyrnumenn liafa nú
rrii
f Iþungar áhyggjur af fjárhags-
✓ stöðu KSÍ sem ekki
hefur verið verri í annan tíma, eins-
og fram kom í Helgarpósti
og er þaf af sem áður var, þar sem
KSÍ var lengi fjársterkasta sér-
sambandið innan ÍSf. Ellert B.
Schram fornraður KSÍ og Friðjón
Friðjónsson gjaldkeri þess nrunu
báðir hafa hugsað sér að láta af
störfum á komandi KSÍ-þingi sem
haldið verður í desenrber, en sagt
er að þeir séu nú hættir við að
hætta og vilji ekki skilja við sam-
bandið í svo mikilli fjárþröng sem
raun ber vitni. Það vakti annars at-
hygli að Knattspyrnusanrband ís-
lands sótti ekki um hinn myndar-
lega fjárstyrk sem SÍS veitir
íþróttahreyfingunni, og er sagt að
þrátt fyrir öll blankheitin hafi KSf-
menn hreinlega gleymt að sækja
urn styrkinn...