Helgarpósturinn - 12.11.1982, Blaðsíða 12

12
Föstudagur 12.
nóvember 1982
_j~lelnat--
, pösturinr^
ingways frá Parísarárum hans á þriðja ára-
tugnum. Halldór Laxness þýddi bókina og
hún kom út 1966. En svo Andri geti leikið þær
rullur sem í bókinni eru þá verður eiginlega
að láta umhverfið leika með. Það er t.d. reynt
að láta Reykjavík leika París. Bókin gengur á
þessum nótum - annarsvegar er verið að
fjalla um hversdagsleika Andra og hinsvegar
óra hans. Síðan endar það náttúrlega með
ósköpum."
holuovandainál
Oöharinnar
- Þessi bók hefur tekið þig býsna langan
tíma. Hefur þetta verið erfitt verk?
„Já, þessi bók hefur vafist talsvert fyrir
mér. Punkturinn, Ég um Mig og Persónur og
leikendur eru partur af verki sem ég byrjaði á
í janúar 1972. Pá hafði ég ákveðna hugmynd
um það hverju ég ætlaði að gera skil í þessum
bókum, og mörgu af því sem er í Persónum
og leikendum var ég jafnvel byrjaður á 1972.
Annars hef ég þreifað mig áfram með verkið.
Ég tek mikið af nótum og hef ákveðna hug-
mynd um hverju ég ætla að ná með verkinu
og síðan er vinnan leit að heppilegu formi til
að ná niðurstöðunni.
Ég var kominn með nokkuð heillegt hand-
rit haustið 1979, sem ég var samt ekki alveg
ánægður með. Mig vantaði inní það þessar
fyrirmyndir Andra. Og hvernig ég ætti að
gera skil stælingu Andra á þessum fyrirmynd-
um. Síðan 1979 hefur það verið höfuðvanda-
mál þessarar bókar.“
- Ékki það að þú værir orðinn leiður á að
skrifa í þessum stíl?
„Það er ekki alltaf jafn gaman, eins og við
vitum. Maður getur orðið leiður á öllu. Líf-
inu, meira að segja. En þó ég hafi alltaf öðru
hvoru unnið að öðru á þessu tíu ára tímabili
hef ég fyrr eða síðar komið aftur að þessu
verki“.
- Hvernig leysirðu vandamál eins og það
sem þú minntist á áðan. Laust niður í þig
einhverri brilljant hugmynd?
„Nei, það var nú bara ávöxtur af nokkuð
stöðugri umhugsun um það. Að tílgreina á-
kveðnar fyrirmyndir og ákveðin verk og nota
síðan þessi verk og fyrirmyndir í textanum.
Laxness
- Má líta á hana sem einskonar óð til þeirra
höfunda?
„Ég hugsa að þessi bók mín sé að hluta til
nokkurskonar ástarjátning til Laxness. Það
er jú staðreynd að Laxness hefur dómínerað
alla sem fengist hafa við ritstörf á hans tímum
á Islandi. Laxness hefur verið heilmikil goð-
sögn. En ég held að því hafi aldrei verið gerð
skil að neinu marki í bók áður. Ég er svolítið
að fjalla um goðsöguna Laxness og hvernig
Andri glímir við hana. Hann reynir að átta sig
á henni, jafnvel með því að lítillækka hana.
Goðsagan spilar í honum.
Ég kem meðal annars inná þetta Laxness-
æði - það hvernig Laxness hefur tröllriðið
þessari þjóð. Á þeim tíma sem bókin fjallar
um var allsstaðar verið að herma eftir hon-
um, og er líklega enn, og það fylgir því ein-
hver undarleg velsæla að heyra það. Eða
heyra í honum sjálfum. Þvíþegar íslendingar
heyra í Laxness eru þeir minntir á hlutdeild
þeirra í heimsfrægðinni.
Sjáðu til, þjóðfélagslegt umhverfi er ekki
fast ástand. Við vöxum útúr heimilisástæðuin
okkar, við fáum aðra menntun en foreldrar
okkar og höfum aðra möguleika. Við leitum
alltaf uppávið í þjóðfélaginu. En um leið og
það gerist erum við farin að búa til. Farin að
búa til nýjar stærðir. Það er á því augnabliki
sem fyrirmyndirnar koma inní dæmið. Þú
hrífst að ákveðnum aðila, og þá langar þig til
að verða eins og hann. Þúsundir hafa hrifist
af Laxness, en Andri gengur skrefi lengra.
Hann hermir eftir honum. Andri hugsar sem
svo: Laxnesservelheppnuðformúla. Best að
komast að því hvernig hún er samsett, því ef
ég get búið hana til á ný, þá er ég seif.
Þetta sama má auðvitað yfirfæra á aðra. I
dag er Bubbi Morthens maðurinn sem þús-
undum krakka finnst eflaust flott formúla.
Svo bera menn sig saman við fyrirmyndirn-
ar,- Andri er t.d. nítján ára að velta fyrir sér
„Ætli það að gefa út bók sjálfur sé ekki
sálfræðilega mjög svipað og jarðarför. Ég er
nú búinn að vera að hræra í þessum möpp-
um á hverjum degi í langan tíma, og svo einn
góðan veðurdag set ég punkt og þessar
möppur eru dauðar fyrir manni. Það er svona
eins og að missa ættingja eða vin. Jarðarför-
in og stússið í kringum hana er svona sál-
fræðilega nauðsynlegt til að skilja við hana.
Það hefur verið mjög gaman að standa í
þessu stappi sjálfur og hafa á tilfinningunni
að maður hafi yfirsýn yf ir það - að geta gripið
inní þetta hvenær sem mér sýnist, sest upp
hjá prófarkalesara og káputeiknara og svo
framvegis."
- Hvað drífur á daga Andra í þessari bók?
„Það er reynt að bregða upp svipmyndum
af menntaskólaárum hans og umhverfinu,
þ.e Reykjavík í endann á viðreisnarárunum
og síldarævintýrinu. Síðan er reynt að fjalla
um það að velja sér hlutverk, og nafnið á
bókinni er svolítið í tengslum við það - Per-
sónur og leikendur. í bókinni eru flestir að
leika, eða velja sér rullur, og það hlutverk
sem Andri er að reyna að leika er rithöfundar-
rullan. Hann er að máta sig í rithöfundargerv-
ið. Því fjallar bókin mjög mikið um aðrar bæk-
ur og rithöfunda sem eru nokkurskonar fyrir-
myndir Andra. Þeir helstu eru Laxness og
Hemingway.
Andri er t.d. mjög gripinn af bókinni Veisla í
farangrinum, sem eru endurminningar Hem-

pu^ur,
0* a' "ve<'a
***!$£*$!%

V\ann