Helgarpósturinn - 18.03.1983, Blaðsíða 3

-pflH%tiirinn Föstudagur
3
18 mars 1983
Einfalt val fyrir ráðherra
JHe/gai----
postunnn
Blað um þjóðmál, listir og menn-
ingarmál.
Ritstjórar:
Árni Þórarinsson og Björn Vignir
Sigurpálsson.
Ritstjórnarfulltrúi:
Guðjón Arngrímsson.
Blaðamenn:
Guðlaugur Bergmundsson, Óm-
ar Valdimarsson, Þorgrímur
Gestsson
Útlit:
Kristinn G. Marðarson.
Ljósmyndir:
Jim Smart.
Dálkahöfundar:
Hringborð:
Auður Haralds, Birgir Sigurðs-
son, Heimir Pálsson, Hrafn
Gunnlaugsson, Jón Baldvin
Hannibalsson, Jónas Jónasson,
Magnea J. Matthíasdóttir, Pétur
Gunnarsson, Sigríður Halldórs-
dóttir, Sigurður A. Magnússon.
Listapóstur:
Heimir Pálsson, Gunnlaugur
Ástgeirsson, Siguröur
Svavarsson (bókmenntir &
leiklist), Sigurður Pálsson
(leiklist), Árni Björnsson (tón-
list,) Sólrún B. Jensdóttir
(bókmenntir & sagnfræði),
Guðbergur Bergsson (mynd-
list), Gunnlaugur Sigfússon
(popptónlist), Vernharður
Linnet Qazz), Árni Þórarins-
son, Björn Vignir Sigur-
pálsson, Guðjón Arngríms-
son, Guðlaugur Berg-
mundsson, Jón Axel Egilsson
(kvikmyndir).
Utanlandspóstar:
Erla Sigurðardóttir, Danmörku,
Adolf H. Emilsson, Svíþjóð, Inga
Dóra Björnsdóttir, Bandaríkjun-
um, Helgi Skúli Kjartansson,
Bretlandi, Ólafur Engilbertsson,
Spáni.
Erlend málefni:
Magnús Torfi Ólafsson.
Skák:
Guðmundur Arnlaugsson.
Spil:
Friðrik Dungal.
Matargerðarlist:
Jóhanna Sveinsdóttir.
Stuðarinn:
Helga Haraldsdóttir
og Páll Pálsson.
Utgefandi: Vitaðsgjafi hf.
Framkvæmdastjóri: Bjarni P.
Magnússon.
Auglýsingar: Inga Birna Gunn-
arsdóttir.
Innheimta: Guðmundur Jó-
hannesson.
Dreifing: Sigurður Steinarsson.
Gjaldkeri: .Ha!ldóra Jónsdóttir.
Lausasöluverð kr. 20
Ritstjórn og auglýsingar eru að
Ármúla 38, Reykjavík.
Sími: 81866.
Afgreiðsla og skrifstofa eru að
Ármúla 38. Símar 81866
og 81741.
Prentun: Blaðaprent hf.
Það er eitt að halda dýr og annað
að halda dýr til að sýna þau. Þannig
hafa sérfróðir menn komist að orði
um Sædýrasafnið við Hafnarfjörð,
sem nú hefur verið lokað almenn-
ingi í rúm tvö ár en er samt talið
vera í rekstri. Þar er talsvert af
skepnum, sumum algengum ís-
lenskum, öðrum fágætum útlend-
um. Og það sem þessir sérfróðu
menn, sem vitnað var til að framan,
eiga við er að skepnurnar í Sædýra-
safninu eru ekki vanhaldnar. Al-
mennt eru þær ekki svangar eða
barðar. En Sædýrasafnið er ekki
dýragarður, eins og fólk hugsar sér
slíka staði, né heldur stenst það á
nokkurn hátt samanburð við dýra-
garða í nágrannalöndum okkar.
Menntamálaráðherra fær á
næstu dögum skýrslu Dýraverndar-
nefndar ríkisins um ástand safns-
ins. Nefndin fór um síðustu helgi í
könnunarferð í safnið og hefur þeg-
ar gert fjölmargar athugasemdir
við ástand þess eins og það er i dag
- lokaó almenningi. Nefndarmenn
gengu m.a. fram á lamaða kengúru
með dauðan unga í poka sínum.
Líklegast er að nefndin leggist
gegn því, að Sædýrasafnið fái leyfi
til að hefja fullan rekstur á ný og að
menntamálaráðuneytið muni taka
svipaða afstöðu í umsögn sinni til
sýslumannsins í Hafnarfirði, sem
hefur á valdi sínu hvort safnið fær
rekstrarleyfi eða ekki.
Saga Sædýrasafnsins hefur í
rauninni verið samfelld raunasaga.
Því var hleypt af stokkunum af á-
hugasömum skátum i Hafnarfirði
fyrir hálfum öðrum áratug og var
byggt upp og rekið lengst af af mikl-
um vanefnum. En um miðjan
síðasta áratug hófust umfangsmikl-
ar háhyrningaveiðar á vegum safns-
ins - veiðar, sem eru afar misjafn-
lega þokkaðar víða um heim og
hafa haft hörmulegar afleiðingar.
Þess er skemmst að minnast að fyrir
fimm árum drápust tveir háhym-
ingar í safninu vegna frostkulda og
nú eru þar tvö dýr af þremur sködd-
uð svo að kaupendur í Banda-
ríkjunum hafa neitað að taka við
þeim. Þau dýr áttu að vera farin úr
safninu fyrir 1. desember sl. enda
ætlaði menntamálaráðuneytið
aldrei að leyfa geymslu þessara fal-
legu og skemmtilegu dýra þar yfir
veturinn.
í rauninni er ekki um nema
tvennt að velja fyrir menntamála-
ráðherra og bæjarfógetann í
Hafnarfirði. Annað hvort á að
stöðva alla starfsemi í safninu
tafarlaust og lóga þeim dýrum sem
þar eru eða flytja aftur úr landi eða
þá að hefja tafarlausa og myndar-
lega uppbyggingu raunverulegs
dýragarðs á Islandi. Og sá dýra-
garður ætti alls ekki að vera þar sem
Sædýrasafnið er nú, enda þar
hvorki hægt með góðu móti að
koma fyrir vatns- eða skólplögnum.
Fyrri kosturinn er hreinlegastur og
ódýrastur. Uppbygging safnsins
mundi kosta tugi milljóna króna og
krefjast þjálfaðs starfsfólks, sem
ekki er til á íslandi. Fjölmargir ís-
lendingar þekkja af eigin raun vel
rekna og snyrtilega dýragarða - og
þeir vita jafnframt, að stórþjóðir
eiga í umtalsveröum erfiðleikum
með að reka þá.
En það sem á að gera tafarlaust
er að stöðva háhyrningaveiðar Sæ-
dýrasafnsins og sleppa þeim dýr-
um, sem þar eru nú í geymslu. Milli-
göngumenn safnsins í þessum við-
skiptum úti í heimi eru óprúttnir
ævintýramenn, sem hafa verið
flæmdir burt með þessa starfsemi
frá heimalöndum sínum, meðal
annars fyrir sprengjuárásir á há-
hyrningavöður við vesturströnd
Bandaríkjanna. Sá grunur læðist
óneitanlcga að fólki, að ásakanir
um að svokölluðum rekstri safnsins
sé haldið áfram til að geta stundað
afar ábatasamar háhymingaveiðar,
eigi við rök að styðjast. Og eins og
fram kemur í ítarlegri grein í
Helgarpóstinum í dag eru á því máli
fleiri hliðar en kann að virðast við
fyrstu sýn.
Vítahringur hinna tíma
bilsbundnu erfiðleika
„Heyrðu;’ sagði hún,
„viltu ekki koma með mér
í búðir og banna mér að
kaupa þegar þú sérð að ég
hef ekki efni á því?”
„JújúJ’ svaraði ég og hélt
að það væri hægt. í krafti
skapfestu minnar og per-
sónustyrks myndi ég leggja
hönd á ermi hennar og þeg-
ar hún liti upp, myndu
augu mín vera ofurlítið að-
varandi, ekki svo mikið að
afgreiðslufólkið tæki eftir
því, en hún myndi skilja
það og segja „þakka yður
fyrir, ég ætla að athuga
það seinna.” En þá þekkti
ég hana auðvitað ekki eins
vel og nú.
Svo við fórum í bæinn til
að kaupa einn augnahára-
hrinoborbiö
lit og tvenna ullarsokka.
Hún rann eins og stór-
fljót niður Laugaveginn og
inn í búð og bað um augna-
háralitinn. Stúlkan rétti
henni hann og nefndi verð-
ið. Ég missti næstum þvag.
„Sssssst. Sssssst,” sagði
ég. Hún tók ekkert eftir
því. „Þetta er fasteigna-
verðj’ hvíslaði ég. Hún leit
beint i augu mér, and-
varpaði og sagði:
„Ég veit það. Finnst þér
það ekki hræðilegt?” og
röddin var ísköld og yfir-
veguð og samt liðu tvö ár
áður en það rann upp fyrir
mér að þetta snart hana
ekki.
„Þú ætlar þó ekki að
kaupa þennan? Það er
hægt að fá ódýrari og alveg
eins góða annars staðar í
öðru merki.”
>ȃg er miklu fallegri
með þennanl’ sagði hún og
röddin var svo þrungin
sársauka ljóta andar-
ungans að ég beygði mig.
„Mig langar Iíka í svona
varalit,” sagði hún og skim-
aði í kringum sig eftir
kirsuberjavörum í hylki.
„Notarðu nokkurn tíma
varalit?” spurði ég.
„Nei,” svaraði hún ein-
læg, „en ég get byrjað á
því?”
Og hún keypti augna-
háralitinn og varalitinn og
greiddi sem svaraði her-
bergi í lítið niðurgrafinni
kjallaraíbúð fyrir.
/Vugnaháraliturinn var í
alvörunni svo fallegur að
ég keypti líka svoleiðis.
Asamt bleikum augn-
skugga sem ég hafði ekki
trúað að óreyndu að væri
svona aðlaðandi. Konan
sagði að ég hefði einmitt
þessi fallegu augu sem ættu
skilið að fá grænan blýant
í kringum sig. En hún átti
hann ekki til.
Svo við urðum að fara út
á götu aftur og leita í hverri
einustu snyrtivörubúð að
einmitt rétta græna blýant-
inum og hann fannst ekki
fyrr en niðri í Austurstræti.
Þá var hún búin að kaupa
þrjú krem, eitt ilmvatn,
glitofna hnésokka og
brúnan augnskugga sem
var sláandi likur baugun-
um undir augunum.
Af þessu notaði hún ilm-
vatnið og augnaháralitinn.
Þegar ég hafði borið
gæfu til að finna græna
blýantinn, leit hún djúpt
og ásakandi í augu mér og
sagði:
„Nú á ég ekki fyrir ullar-
sokkunum lengur. Þú áttir
að banna mér að kaupa
þetta allt.” Síðan fórum við
út úr búðinni og það var
vetur og hún hryllti sig og
sagði:
ukkan er að verða
sex. Þegar við verðum
komnar uppeftir, þá verða
þeir búnir að opna barinn
og við getum fengið okkur
einn æris koffí. Við eigum
það skilið eftir allt þetta
erfiða búðaráp.”
II. þáttur, tveimur
árum síðar
„Ég verð að kaupa mér
töskul’ sagði hún. „Viltu
koma með mér og veita
mér siðferðilegan stuðn-
ing? Þú getur fengið mig til
að kaupa tösku, ég tími því
nefnilega ekki”
Hún var lengi búin að
ganga með gulan plast-
poka i stað tösku, en horn-
in á möppunni voru búin
að gata hann svo, að hann
minnti á nýja tegund af
hænsnaneti.
Og við fórum þangað
sem við höfðum séð góða
tösku ári áður. Þau voru
búin að selja góðu tösk-
una. En, þetta var ekki
töskubúð sem átti aðeins
eina tösku í einu, það voru
til aðrar.
Hún mátaði. Ein var
stíf. önnur hörð. Of Ijós.
Hún var orðin leið á þess-
um axlaböndum. Svo fann
hún eina. Speglaði sig.
„Þessi er eiginlega
falleg,” sagði hún.
„Ummm. Mér finnst
hún ekki alveg eins falleg
og þessil’ sagði ég og veif-
aði annarri, „en ég get séð
að þessi sem þú ert með er
þinn stíll og það er þessi
hér ekki!’
„Rétt.” Hún þagði
augnablik. „En ég á ekkert
sem fer við hana,” sagði
hún svo og reyndi að dusta
kápuna þar sem hún hafði
lokast milli stafs og bíl-
hurðar fjórum sinnum.
Búðarkonan blandaði sér
í málið. „Þessi litur fer vel
við allt, hann er svona hlut-
laus”
Hún leit þjáningarfull-
um augum á konuna og
svaraði:
„Það er ekki liturinn.
Hún er svo ný. Allt sem ég
á er gamált og slitið. Og ég
hef ekki efni á að kaupa
allt nýtt við töskuna!’
Konan skildi þetta fyrir-
varalaust. „Ég á hérna
svipaða tösku í undarleg-
um brúnum lit. Hún lítur
ekki út fyrir að vera ný;’ og
sótti hana. Það var rétt hjá
henni.
„Þessi er góð;’ sagði hún
og var glöð eitt andartak,
„finnst þér það ekki?”
„Júl’ svaraði ég, „þessi
er svona for-sjúskuð. Eng-
um dytti til hugar að þú
hefðir átt hana i minna en
tíu ár. Þetta er nákvæm-
lega útburðarstíllinn þinn!’
„JáJ’ sagði hún mædd,
„það er svona þegar börnin
og kötturinn og gíróseðl-
arnir og skattstjóri hafa
alltaf forgang heima hjá
manni, þá er maður eins og
útburður. Á aldrei fyrir að
kaupa sér allt nýtt í einu.
Þá þarf maður að kaupa
nýtt sem er eins og gam-
alt” Svo leit hún hryggum
augum á verðmiðann og
hjarta hennar brast. Svona
for-verkaða tösku keypti
enginn á þessu verði nema
Viktoría drottning hefði
átt hana og Albert gefið
henni hana, sagði hún og
hætti við.
„Bíddu aðeins;’ sagði ég,
því taskan sem ég hafði
verið að ota að henni var
einmitt taskan sem mig
hafði vantað í svo mörg ár.
„Ég er að hugsa um að
kaupa þessa!’
Búðarkonan ærðist af
umhyggju. Þetta var næst-
dýrasta taskan í búðinni.
Aðeins krókódílaskinns-
veskið sem gat vaggað
sporðinum vai dýrara.
Þegar við komum út
rann upp fyrir mér að ég
átti ekkert sem fór við
töskuna.
Hún brunaði í næstu
töskubúð. Þar festi hún sér
kínverskt koffort sem
sómdi sér bráðprýðilega
með öllu nema nýju. Samt
leit það út fyrir að vera
nýtt. Og svo var það ódýrt.
„Ég hef sparað offjár,”
sagði hún. „Nú get ég
borgað inn á skattinn
minn.” Síðan tróð hún gula
plastpokanum niður í
koffortið og kastaði sér
yfir götuna af því að
klukkan var að verða sex.
Tróðst inn í hljóðfæra-
húsið og keypti tvær plötur
og fór síðan heim að semja
annað kærubréf til skatt-
stjóra.