Helgarpósturinn - 29.04.1983, Blaðsíða 9

9
-IpjSgLfi ,rjnn Föstudagur 29. apríl 1983
Tímaritið Storð loks að koma út:
„MENNINGARRIT FYRIR
ALMENNING"
Eftir óvenjulangan meðgöngu-
tíma er nýtt íslenskt tímarit loks
væntanlegt um mánaðamótin
næstu: Storð, sem Almenna bóka-
félagið og Iceland Review gefa út í
sameiningu. Páll Magnússon að-
stoðarritstjóri var spurður.
„Við viljum líta svo á að þetta sé
menningarrit fyrir almenning"
svaraði Páll. „Efnið er fjölbreytt,
og við höfum lagt mikið upp úr því
að gera það bæði aðgengilegt og al-
þýðlegt.án þess að slaka á gæða-
kröfum. Þvert á móti er óhætt að
segja að meira hafi verið vandað til
þessa rits en vant er um tímarit hér
á landi, og þá á ég við allt í senn;
efnisöflun, textahöfunda, ljós-
myndun, útlit, auglýsingar og
prentun. Ritinu er ekki ætlað að
höfða til neins sérstaks hóps; það er
sem sé ekki sérrit, heldur vonum við
að allir geti fundið í því eitthvað við
sitt hæfií‘
Páll vildi ómögulega upplýsa um
efni fyrsta tölublaðsins, en þegar
hefur verið sagt frá tveimur
prójektum Storðar í fréttum; nefni-
lega hinu heimulega einvígi skák-
meistaranna Friðriks Ólafssonar og
Bóris Spasskíjs, og svo viðtali
Hjartar Pálssonar við Kristján heit-
inn Eldjárn sem tekið var rétt áður
en forsetinn fyrrverandi lést snögg-
lega síðastliðið haust. Fjallar við-
talið um bernskuslóðir Kristjáns í
Svarfaðardal.
Storð er nú í prentun í Hollandi
en hingað kemur það í hvorki meira
né minna en 25 þúsund eintaka
upplagi. Stórum hluta upplagsins,
eða um það bil 15 þúsund eintök-
um, verður dreift gegnum Bóka-
klúbb Almenna bókafélagsins, en
hitt fer á almennan markað. Eins og
fram kom hér að ofan gefa Al-
menna bókafélagið og Iceland
Review ritið út saman og i útgáfu-
nefnd eru fulltrúar frá báðum fyrir-
tækjunum; þeir Brynjólfur Bjarna-
son og Eiríkur Hreinn Finnbogason
frá Almenna bókafélaginu og
Haraldur Hamar frá Iceland
Reciew, en hann er jafnframt aðal-
ritstjóri blaðsins.
Storð hefur fyrst og fremst verið
unnið á skrifstofum Iceland Review
og má geta þess að blaðamenn hafa
ekki verið fastráðnir, heldur er
notast við leigupenna og „free-
lance“ menn. Þá má einnig leiðrétta
misskilning sem sums staðar hefur
gert vart við sig; Storð verður að
sjálfsögðu á íslensku, ekki ensku.
Páll Magnússon sagði: „Við
vinnslu Storðar höfum við haft það
að leiðarljósi að þetta verði blað
sem fólk vilji varðveita, en hendi
ekki að loknum fyrsta lestri. Efnið
í því mun vonandi halda gildi sínu
þótt tímar líði“
Náttúru-
vernduð andlit
íslenskir listmálarar hafa ei lagt
sig mikið fram við að mála and-
litsmyndir. Halda mætti því að
þeir hefðu ekki mikinn áhuga á
eðli mannsins og náttúru, jafnvel
þótt andlitið sé sagt vera spegill
sálarinnar. En kannski er andlitið
miklu heldur ritvöllur tímans.
Andlitið fæðist slétt og autt eins
og óritað blað, en endar sem gam-
alt bókfell, bókfell sem geymir
gleymskuna.
Skýringuna á vanrækslu viðand-
litsmyndina er kannski helst að
finna i því að hér á íslandi hefur
aldrei risið upp listhneigð og
menntuð borgarastétt, rótgróin,
fólk sem ber skynbragð á liti, auð
og ytri brag. Mektarmenn á ís-
landi hafa fremur fengið skáldin
til að semja um sig ljóð, helst erfi-
ljóð, eða látið skrá um sig bækur.
Það ber vott um Iitleysi þeirra.
Fráleitt biðja þeir málara að mála
af sér mynd. Og ef það er gert,
eins og þegar málaðar eru myndir
af formönnum stjórnmálaflokk-
anna til að hengja á Alþingi eða á
flokksskrifstofu, þá eru fengnir
til þess málarar sem mála í hinum
Ijósu eldhúslitum. Það á vist að
benda til þess að stjórnmálamað-
urinn hafi ævinlega staðið sig vel
í öllum eldhúsdagsumræðum; þá
eru stjórnmálin máluð gjarna í
björtum, líflegum litum. Fólk ó-
vant að umgangast menningu og
listir blandar saman líflegum lit-
um (sem merkir skræpótt litasam-
setning) og glæsibrag og form-
festu. En þetta tvennt er jafnan
samfara og undirstaða leikhúss.
Góð andlitsmynd hefur yfir sér
leikhúsblæ, hún felur innrætið
fremur en hún sýni það á fjölum
hrukkanna. Listamaðurinn laum-
ar því hins vegar inn í málverkið.
Ágúst Petersen fer eitthvað af
þessari leið á sýningu sinni í List-
munahúsinu í Lækjargötu. Tals-
vert leikhús er í Skyggnst undir
skelina, líkt og listamaðurinn hafi
litið á bak við tjöldin. En hann fer
fremur mildum höndum um
manninn. Góðleikur er í myndun-
um og kímni, líkt og í myndinni af
Laxness: lús skríður að öðru eyr-
anu en rytur sitja fyrir ofan hitt í
hnapp og minna örlítið á engla-
sveim á helgimyndum.
Svipaðri aðferð beitir hann, að-
ferð kímni og velvilja, þegar hann
málar andlit tveggja safnstjóra af
bestu gerð og listfræðinga að
auki og lætur andlit beggja líkjast
blöðru (því miður þori ég ekki að
segja hlandblöðru) sem springur
inn á við; andlitið sogast einhvern
veginn inn um munnmn ems og
það vilji kappkosta að éta sjálft
sig. Mér finnst raunar trúlegra að
listgagnrýnendur dagblaðanna
ættu slíka meðferð skilda En
kannski éta safnstjórar fremur
sitt eigið andlit en gagnrýnend-
urnir. Til marks um ást málarans
á gagnrýnendum hefur hann einn
þeirra upp í bláum ljóma. Ekki
örlar á beiskju í myndbygging-
unni. Andagiftin skín af gagnrýn-
andanum.
Andlitsmyndin var að mestu
horfin úr sögu málaralistarinnar á
tíð hins óhlutbundna málverks.
Með poppinu kom hún aftur, en
ekki á þann hátt að fyrirmyndin
sæti fyrir hjá málaranum, heldur
máluðu málarar annað hvort mál-
verk af málverkum eða málverk
af ljósmyndum. Ljósmyndin eða
blaðamyndin vísuðu manninum
þannig leið aftur að málverkinu.
Við lifum á tímum hinna óbeinu
samskipta. Mannleg tengsl hafa
verið í raun óæskileg. í stað þess
að heimsækja fjarskylda ætt-
ingja, og jafnvel fjölskyldu sína,
senda menn myndir af sér í stað-
inn, Myndin kemur manns í stað.
Ég veit ekki hvort Ágúst Peter-
sen er tímanna tákn, merki um að
maðurinn hafi í hyggju að sigra
ljósmyndina. Hitt er víst að sam-
fara náttúruvernd hefur manns-
myndin komið aftur inn í mál-
verkið. Sérhver þjóðfélagshreyf-
ing á sína hliðstæðu í listinni.
Ekkert er eitt sér. Blinda okkar er
oft skortur á yfirsýn. Með nátt-
úruverndarhugmyndum nútím-
ans halda hin mannlegu einkenni
og blæbrigði sálarinnar aftur inn
í listina. Eða kannski kallaði listin
á hugmyndir og þörf fyrir nátt-
úruvernd, fyrst með hinum brot-
kenndu mannsmyndum í popp-
inu, síðan með nýja líkams-
myndamálverkinu.
Einnig er tímanna tákn að hinn
lífræni olíulitur er orðinn litur
tímans. Á svipaðan hátt eru „líf-
rænt ræktaðar gulrætur“ teknar
fram yfir gulrætur sem nærst hafa
á „tilbúnum áburði".
Sumar andlitsmyndir á sýning-
unni eru í ætt við skrípamyndir.
Vert er að bera þær saman við
sjálfsmynd listamannsins frá
1954. Hver er tilgangurinn með
því að láta hana fylgja með? Mig
grunar að tilgangurinn sé há-
punktur hæðninnar. Sjálfsmynd-
in segir í gamni sínu:
Allar þessar andlitsmyndir
málaði álfur út úr hól.
Og síðan hlær hún góðlátlega.
Iiíoin
Háskólabíó: * *
Leitin að eldinum (La Guerre du
Feu). Frönsk-kanadísk kvikmynd,
árgerð 1981. Leikendur: Rae Dawn
Chong, o.fl. Leikstjóri: Jean-
Jacques Annaud.
Bráðskemmtileg mynd um hvernig
forfeður okkar fóru að þvi að leita að
eldi, elskast, og margt fleira. Ný-
bakaöur óskarsverðfaunahafi, sem
átti að taka hér á landi. Sýnd kl. 7.
Húsið-Trúnaðarmál. islensk kvik-
mynd, árgerð 1983. Handrit: Björn
Björnsson, Snorri Þórisson og Egill
Eðvarðsson. Leikendur: Lilja Þóris-
dóttir, Jóhann Sigurðarson, Þóra
Borg, Helgi Skúlason, Róbert Arn-
finnsson. Brfet Héölnsdóttir. Leik-
stjóri: Eglll Eðvarðsson.
Húsiö er vönduð spennumynd, sem
vafalaust á eftir að höfða til margra.
Hún bervitni um meiri fagkunnáttu en
aðrar íslenskar myndirtil þessa. Með
skáldlegum neista i mótun viðfangs-
efnisins hefði hún orðið verulega
eftirminnileg. **♦
— Á.Þ.
Bæjarbíó: ***
Húsið. islensk kvikmynd, árgerð
1983. Leikstjóri: Egill Eðvarðsson.
Hefur farið sigurför um Reykjavik.
Hvernig fer hún í Gaflarana?
Bíóhöllin:
Ungu læknanemarnir (Young
Doctors in Love). Bandarfsk kvik-
mynd, árgerð 1982. Leikendur:
Michael McKean, Sean Young,
Hector Lizondo. Leikstjóri: Gary
Marshall.
Þessi mynd er haettuleg heilsunni:
áhorfendurfáóstöðvandi hláturskast.
Laeknanemar bralla margt á Borgó.
Þrumur og eldingar (Creepshow).
Bandarfsk, árgerð 1982. Leikendur:
Hal Holbrook, Adrienne Barbeau,
Fritz Weaver, Viveca Llndfors.
Handrlt: Steptien Klng. Leikstjóri:
George A. Romero. *
Fimm stuttar myndir í einni. Grínhroll-
vekjur i gamla stílnum. En því miður
er lítið um grinið og hrollir eru fáir. Þó
eru tvær sögurnar nokkuö sæmilegar.
Lífvörðurinn (My Bodyguard).
Bandarfsk kvikmynd. Leikendur:
Chris Makepeace, Adam Baldwin,
Matt Dlllon. Leikstjóri: Tony Bill.
Ungur piltur er áreittur í skóla og hann
ræður sér þess vegna lífvörö. Gaman-
mynd um alvarlega hluti.
Atlantic City. Bandarisk kvikmynd,
árgerö 1981. Leikendur: Burt
Lancaster, Susan Sarandon. Leik-
stjóri: Louis Malle. ***
Stórgóð mynd, sem gerist í strandbæ
í N.Y. Lancaster er fantalegur leikari.
Njósnari leyniþjónustunnar (The
Soidler). Bandarísk kvikmynd.
Leikendur: Ken Wahl, Alberta Wat-
son, Klaus Kinski, William Prince.
Leikstjórl: James Glickenhaus.
Bondstællinn á fullu og má Bond
sjálfur fara að vara sig. Ævintýri og
hasar á milli Cia og Kgb. Leikurinn
berst um allan heim eins og vera ber.
Allt á hvolfi (Zapped). Bandarlsk
kvikmynd. Leikendur: Scott Baio,
Wlllle Ames, Robert Mandan, Felice
Schachter. Leisktjóri: Robert J.
Rosenthal.
Regnboginn: **
í greipum dauðans (First Blood).
Bandarísk, árgerö 1982. Handrit:
Stallone, o.fl. Leikendur: Sylvester
Stallone, Brian Dennehy, Richard
Crenna, Jack Starrett. Leikstjóri:
Ted Kotcheff.
Þetta er ágætlega gerður hasar, ekki
sérlega frumlegur að efni en
skemmtilega útfærður. Sylvester
Stallone, jafnþykkur og freðinn leikari
og hann er, þjónar mjög þokkalega
hlutverki sinu. Góð afþreying fyrir þá,
sem unna hörkulegum hasar.
Járnhnefinn (Bamboo Gods and
the Iron Man).Bandarísk kvikmynd.
Leikendur: James Iglehart, Shirley
Washington.
Gamalt efni grafið í jöröu og hrikalegt
kapphlaup. Læti.
Þjófar I klfpu (A Piece of the Action).
Bandarlsk kvikmynd. Leikendur:
Sidney Poitier, Bill Crosby, James
Earl Jones. Leikstjóri: Sidney Poiti-
er.
Gaukar stela frá þjófum. Makleg
málagjöld.
Á hjara veraldar. íslensk kvikmynd,
árgerð 1983. Leikendur: Arnar
Jónsson, Helga Jónsdóttir, Þóra
Friöriksdóttir.
Handrit og stjóm: Kristln
Jóhannesdóttir.
Á hjara veraldar er ótrúlega þaul-
hugsað verk, — i smáu og stóru.
Kristin leikur sér i tima og rúmi og
dregur fram fjórar megin víddir kvik-
myndalistarinnar meö sérkennilegri
hætti en ég minnist aö hafa séö áöur
á hinu hvita tjaldi — mynd, texta,
hljóö og leik.. Hreinn galdur i lit og
cinemaskóp. ***
★ ★ ★ framúrskarandi
★ ★ ★ ág«t
★ ★ góð
★ þolanleg
0 léleg
Stjörnubíó: * * *
Tootsie. — sjá umsögn i Listapósti.
Þrælasalan (Ashanti). Bandarisk
kvikmynd. Leikendur: Michael
Calne, Wllliam Holden, Peter Usti-
nov, Omar Sharif.
Caine og gífurlega falleg kona eru
læknar i Afriku. Henni er rænt og hún
seld arabískum oliugreifa. Fallegt
landslag, en annað ekki. Úlfaldarnir
skilja íslensku. *
Laugarásbíó:
Höndin (The Hand). Bandarisk
kvlkmynd, árgerð 1981. Leikendur:
Michael Caine, Andrea Marcovlcci.
Leikstjóri: Oliver Stone.
Maður nokkur missir aöra höndina,
en höndin er nú samt ekki aðgeröar-
laus. Ráðgjafi í geðmeinafræöum er
frá UCLA. Aukamynd úr Cat People.
Nýja bíó:
Diner. Bandarísk kvikmynd, árgerð
1982. Leikendur: Steve Guttenberg,
Daniel Stern, Mickey Rourke, Kvein
Bacon.
Handrit og stjórn: Barry Levinson.
Fimm gamlir vinir og daglegt lif
þeirra. Vandamál í hjónabandi, hjú-
skaparhugleiðingar, veðmál og fleira
og fleira. Bráðhugguleg gamanmynd
um alvöru lifsins.
Bíóbær:
Ljúfar sæluminningar (High School
Memories). Bandarísk kvikmynd,
árgerð 1980. Leikendur: Aneta
Haven, Jamie Gillis, John Lesley.
Rugbyliö er á keppnisferðalagi, en
spilararnir komast vist lítið út fyrir
rúmstokkinn. Spennandi verkefni.
Hrakfallabálkurinn. Bandarisk kvik-
mynd með og eftir hinn frábæra Jerry
Lewis. Gamanmynd i sérflokki. Sýnd
á laugardag og sunnudag kl. 14 og
16.
Austurbæjarbíó: *
Rollover
Bandarísk. Árgerð 1982. Handrit:
David Shaber. Leikstjóri: Alan J.
Pakula. Aðalhlutverk: Jane Fonda,
Kris Kristofferson, Hume Cronyn.
Jane Fonda er kvikmyndastjarna
sem einnig er kunn fyrir afskipti af
stjórnmálum og megrunarkúrum. Hin
síöustu ár hefur hún reynt að sameina
kvikmyndirnar og stjórnmálin og
staöið aö gerð pólitiskra kvikmynda
sem jafnframt hafa á sér afþreyingar-
stimpil Hollywood. Þetta hefurstund-
um heppnast vel, eins og i The China
Syndrome. Alan J. Pakula er leikstjóri
sem gert hefur margar prýðilegar
pólitískar afþreyingarmyndir eins og
The Parallax View, All the President’s
Men og fleiri, auk þess sem þau
Fonda unnu á sínum tíma saman að
stórgóðum sálfræðilegum þriller sem
hét Klute. Þegar þetta góða fólk leiöir
saman hesta sina i gerö pólitlsks og
rómantisks þrillers um togstreitu um
auð og völd eins og hún birtist i frum-
skógi alþjóðlegrar bankastarfsemi þá
sætir óneitanlega furðu hve útkoman
er rýr og raunar leiðinleg. Orsakanna
er, held ég, að leita i handriti David
Shabers sem einhvern veginn tekst
ekki aö gera flókin mál einföld, heldur ■
miklu frekar einföld mál flókin. Maður
festir hvorki áhuga á fólkinu né þvi
margslungna neti sem það er fast í.
Stundum bregður samt fyrir listrænu
handbragöi og skýrum myndstíl Pa-
kula ekki síst I dansleiksatriði
snemma í myndinni.
— ÁÞ.
Tónabíó: **
Tímaflakkararnir (Time Bandlts).
Bresk kvlkmynd, árgerö 1981. Leik-
endur: Sean Connery, John Cleese.
Leikstjóri: Terry Gillian.
Monty Python guttar á fullri ferð, held-
ur mikilli á stundum. Við þaö missir
griniö marks. En stundum má hafa
gaman af. Ekki nógu oft þó.
Lögberg:
Camelamos Naquerar. Spænsk
mynd frá 1976. Leikstjóri: Mlguel
Alcobendas.
Fyrsta kvikmyndin, sem unnin er al-
gjörlega af spænskum sígaunum.
Merkileg heimild um flamenco-tónlist
og lif sígauna.
Flor de Santidad. Spænsk. Árgerð
1972. Lelkendur: Eliana de Santis,
Ismael Merlo. Leikstjóri: Adolfo
Marsillach.
Hjátrú og hleypidómar og örlög ungr-
ar stúlku. Myndirnar eru sýndar á
föstudag (i dag) kl. 19.30 i stofu 103.
MÍR-salurinn:
Spartakus. Sovésk kvikmynd, gerð
eftir hinum fræga ballett Arams Khat-
satúríans undir stjórn Vadims Der-
benév og Júrl Grígorovits. Dansarar
og hljómsveit Bolsoj. Sýnd á sunnu-
dag kl. 16. Ókeypis aðgangur.