Helgarpósturinn - 29.09.1983, Síða 13

_f~lelgai-
pösturinn Fim
!9. september 1983
13
sviotaiio:
i
ison
io
i hæqt
iríendur
n ég bíð þess að einhver komi
tröppunum, gömlu húsin við
ir neðan og vestan sem Davíð
Nú opnast dyrnar, Leifur
ér inn og Inga Bjarnason leik-
gann. Það er hún sem ég ætla
í bæ, enda eins gott að trufla
imst niður í stofunni, ítalskt
ólk kemur á borðið og þá er
: til eyrna að Inga sé að stofna
conum og spyr hana fyrst um
styrk frá velska listaráðinu. Við kölluðum
leikhúsið Sagaleikhúsið og það starfar enn.
Meðan ég var með settum við upp „Önnu“
sem var byggt á ljóðum eftir Sylviu Plath og
verk sem við kölluðum Síðustu freistinguna.
Því verki fylgdu mikil ævintýri. Við vorum
nefnilega dæmd fyrir slæma meðferð á gull-
fiski. Þannig var að dýraverndunarfélagið
misskildi sýninguna algjörlega. Leikurinn
fjallaði um mengun og við töldum okkur vera
að túlka málstað þeirra sem vilja vernda
náttúruna, en það dugði ekki til, við fengum
áminningu út af blessuðum fiskinum. Þetta
varð að mikiu blaðamáli".
Þú minnist á höfunda sem teljast orðnir
klassískir, það vekur spurninguna hvernig
leikrit þú vilt sjá og leikstýra?
„Klassísk verk hiklaust, Shakespeare,
Strindberg, Ibsen, það eru mínir menn. Hins
vegar er líka gaman að taka þátt í nýsköpun.
Ég hef leikið í leikritum sem eru svo að segja
glóðvolg frá höfundinum, en aldrei sem leik-
stjóri. Þegar við förum að fást við nýja leik-
ritið hennar Nínu verður það í fyrsta sinn sem
ég vinn með höfundi sem leikstjóri og það
verður spennandi. Það eru svo sannarlega for-
réttindi að fá að vinna með höfundinum og
sjá verkið mótast á sviðinu í fyrsta sinn. Ég er
þeirrar skoðunar að leikstjórinn eigi að vera
höfundinum trúr, halda sig við texta hans,
eins og við gerðum við texta Shakespears,
jafnvel þótt við dönsuðum með eða gerðum
hvers kyns kúnstir".
Við vorum komnar þar í sögu þinni að þið
voruð dæmd út af illri meðferð á gullfiski, en
hvað gerðist svo?
„Við skildum að skiptum, ég kom heim og
undanfarin 3 ár hef ég unnið hér heima, sett
upp sýningar bæði hér í bænum og úti á landi,
ég hef kennt og unnið í Þjóðleikhúsinu".
Nú telst sá varla maður með mönnum hér á
landi sem ekki hefur leikið í kvikmynd, hafa
kvikmyndir ekki freistað þín?
Myndir: Jim Smarl
„Nei. Einhverra hluta vegna heilla þær mig-
ekki. Það er formið í leikhúsinu sem ég met
svo mikils, samspilið, upplifunin, sú tilfinning
þegar verkið smellur saman; þá er gaman.
Mér finnst ég þurfa að vinna með fólki, fólki
sem mér þykir vænt um. Það sem freistar mín
sem leikstjóra er að ég verð að treysta á-sjálfa
mig og ég get horft á verkið utan frá. Sem leik
ari verður maður að falla inn í heildarmynd-
ina, það fylgir því meira öryggisleysi".
Fyllist leikstjóri ekki af tómleikatilfinningu
þegar frumsýningin er liðin hjá og starfinu
lokið?
„Nei, ég held að mér líði svipað og málara
sem hefur lokið við mynd, það verður ekki
meira að gert, hann sér hana í heild, sér kost-
ina, en veit líka hvar gallarnir liggja. Ég hef
yfirleitt verið svo heppin að vinna með góðan
texta, því það er eitt það versta sem kemur fyr-
ir leikstjóra að þurfa að vinna á móti sjálfum
sér og sinni sannfæringu. Ég vil ekki lenda í
því að vinna við eitthvað sem ég trúi ekki á.
Auðvitað verður alltaf að fara milliveg, það er
ekki hægt að ná fram öllu því sem maður sér
fyrir sér þegar hugmyndin um verkið er að
mótast, en ef textinn er góður fær maður mik-
ið út úr vinnunni“.
Áttu þér drauma í sambandi við ieikhúsið?
„Ég vil gjarnan fá tækifæri til að mennta mig
betur í leikstjórn. Það sem mig dreymir um er
að setja upp óperu. Þar er að finna fullkom-
inn samruna margra listgreina. Ég sá Madarne
Butterfly í uppsetningu Ken Russel úti á Ítalíu
í sumar, þar sem Kristján Jóhannsson söng
annað aðalhlutverkið. Þetta var stórkostleg
sýning. Hver einn og einasti maður lék á svið-
inu. Sýningin sýndi hvernig hægt er að setja
upp óperu á nýjan hátt“.
Framtíð þín er ekki bara kvennalcikhús,
hvað er annað á döfinni hjá þér?
„Ég er aðstoðarleikstjóri hjá Oddi Björns-
syni í nýju leikriti hans'sem v'erður frumsýnt
í Þjóðleikhúsinu í haust. Ég leik í Súkkulaði
handa Silju sem verður tekið upp að nýju pg
eins er ég í smáhlutverki í Línu langsokk. Ég
kenni líka fóstrunemum leikræna tjáningu,
svo það er nóg að gera. Mér finnst það forrétt-
indi að fá að vinna í leikhúsi, að geta unnið
með öðru fólki. Leikhúsið getur gert fólki líf-
ið bærilegra, kveikt nýjar hugsanir og tilfinn-
ingar. Það hefur hlutverki að gegna, kannski
aldrei stærra en nú á erfiðleikatímum, og þess
vegna er gott að vera þar“.
Leikkona, leikstjóri, með son á unglings-
aldri og gift. Er ekki stundum erfitt að
samræma öll þessi hlutverk?
„Það skapar alltaf togstreitu að berjast á
mörgum vígstöðvum í einu, en einhvern veg-
inn gengur það, þetta er það sem við konur
höfum löngum búið við, að þjóna mörgum
herrum. Ég hef alltaf barist fyrir því að vera
sjálfstæður einsaklingur og standa fyrir
mínu, en hin hlutverkin toga líka í mig. Þetta
sumar hefur reyndar verið mjög merkilegt
fyrir mig, það hefur fært mér nýja reynslu.
Það byrjaði með því að ég las Öskubusku-
komplexinn eftir Collette Dowling, en sú bók
fjallar einmitt um þessa togstreitu margra
kvenna. Þar fann ég ótrúiega margt líkt með
skyldum. Síðan fór ég í kvennaferð til Parísar
með hópi af hressum konum og það var aldeil-
is frábært. Svo hámaði ég í mig andlegt fóður
með 100 konum á kvennaráðstefnu að Búðum
á Snæfellsnesi í byrjun september og þar sýndi
Kvennaleikhúsið forleik að því sem koma
skal. Nú er komið að því að stofna Kvenna-
leikhúsið formlega. Ég hef kynnst mörgum
konum í sumar sem mér fannst ég eiga margt
sameiginlegt með og það er bæði hollt og
nauðsynlegt eftir að hafa hrærst í listamanna-
kreðsum árum saman".
Hvernær er að vænta fyrstu frumsýningar
kvennaleikhússins?
„Ætli það verði fyrr en i febrúar eða mars.
Fyrst er að vinna alla undirbúningsvinnuna
áður en kemur að hinni stóru stund frumsýn-
ingarinnar".
Það er mín tilfinning að leikhúsið sé aftur
að hverfa til hins hefðbundna forms, eftir
timabil tilrauna og frjálsra leikhópa, þó að
vissulega lifi margir þeirra, einkum erlendis.
Menn setjast niður og semja stofudrama í
anda gömlu meistaranna, óperur hafa aldrei
verið vinsælli, fólk sækir greinilega i allt hið
gamla og gróna. Það er kannski kreppuein-
kenni og andsvar við ógnum sem að okkur
steðja þegar menn leita til hins fegursta sem
menn hafa skapað í orðum og tónum. Hvað
viltu segja um þetta?
„Það kann að vera nokkuð til í þessu. Það er
nú einu sinni svo að tíminn sigtar úr það sem
vel er gert, þau verk sem hafa eitthvað að segja
eða gefa okkur, hvort sem þau eru eftir Shake-
speare eða Mozart, lifa áfram. Hvað varðar
leikhúsið þá gefur það auga leið að hópvinna
leikara, eða leikara og höfundar getur aldrei
orðið annað en málamiðlun og menn verða
þreyttir á slíku til lengdar. Það getur ekki hver
sem er sest niður og skrifað gott leikrit, það er
á færi mjög fárra og það eru þessir fáu sem við
horfum til og bíðum eftir, Ég held að það sé
mjög eðlilegt að leita aftur til hins klassíska,
meðan þar er að finna sannleika sem kemur
okkur við.“