Helgarpósturinn - 22.12.1983, Síða 20

POPP
Draumur Stuðmanna
Draumur okkar beggja
Ekkert er þeim óviðkomandi þessum Stuð-
mönnum, að því er virðist. Þeir hafa gefið út
plötur sem selst hafa í þúsundum eintaka.
Tryllt landslýð á ferðum sínum um landið og
um síðustu jól var frumsýnd með þeim kvik-
mynd, sem sló öll aðsóknarmet.
En þetta allt saman dugði þeim ekki. Þeir
urðu líka að gefa út bók og það sem enn
færri áttu kannski von á að með fylgdi
spil. Einskonar fjölskylduspil.
Stuðmenn hafa nú yfirleitt ekkert verið að
fara troðnar slóðir og þegar að bókaútgáf-
unni kom var ekkert til sparað til þess að
bókin gæti orðið öðruvísi en aðrar bækur í
hinu íslenska bókaflóði. Nær hver einasta
blaðsíða er litprentuð á þykkan og vandað-
an pappír með skreytingum og myndum. Að
útliti og uppsetningu er hér því um hinn
vandaðasta grip að ræða.
Meginefni bókarinnar er saga Stuðmanna.
Sagt er frá uppvexti þeirra manna sem helst
hafa komið við sögu hljómsveitarinnar og er
þá augunum fyrst og fremst beint að þeim
þætti sem tengist tónlist.
Þó beinagrind bókarinnar sé ferill Stuð-
manna, segir hún í raun mikiu stærri sögu.
Hún er nefnilega jafnframt hluti af poppsögu
íslendinga, frá því upp úr 1960 til 1977. Það
er sá hluti sem helst er hægt að tengja því
fyrirbrigði sem kallað var bílskúrshljóm-
sveitir. Hún segir sögu af strákum sem fyrst
og fremst héldu sig við æfingar í bílskúrum
á Bítlaárunum, en þeir höfðu þó tækifæri til
að troða upp í pásum hjá stærri spámönnum
þessa tíma. Jafnvel fengu þeir að spreyta sig
á minniháttar dansleikjum.
Þetta er saga af strákum (já, það voru fyrst
og fremst strákar), sem fóru að pæla í
prógresív hlutum upp úr 1967, þegar Cream,
Hendrix, Mayall, Fleetwood Mac og jafnvel
síðar Led Zeppelin, komu til skjalanna.
Þetta er saga hippa á Islandi, sem raunar
fóru ekki að láta mikið á sér kræla fyrr en
upp úr 1970, og svona væri hægt að telja upp
lengi enn.
Þetta er auðvitað engin tæmandi frásögn,
en þetta er frásögn, sem rifjaði upp fyrir mér
ýmsar gamlar og góðar minningar, um ár
sem mörkuðu djúp spor, bæði í mitt líf og svo
margra annarra. Eru Stuðmenn t.d. ekki
flestir dæmi um stráka sem urðu eitthvað
allt annað en mömmur þeirra og pabbar
hefðu helst kosið þá að þeir yrðu þegar þeir
yrðu stórir,og ætli sé ekki líkt komið með
fleiri íslendingum, vegna þeirrar staðreynd-
ar að þeir voru að alast upp á þessum
gróskutímum í poppinu?
Það er Illugi Jökulsson, sem skráð hefur
sögu þessa og hefur hann gert hana mjög
læsilega. Hefur léttleikinn fengið að komast
þar mjög nærri en þó án þess að ganga út í
öfgar.
En það er ýmislegt annað að finna í bók
þessari en myndir, skreytingar og sögu Stuð-
manna. Þar eru líka textar nokkurra laga
þeirra, svo og nótnaútsetningar og fleira
mætti telja upp. Af f lestu því sem þarna er að
finna má hafa gaman en einn er þó sá kafli
sem ég var heldur óhress með. Það er kafli
Ríkharðs Arnar Pálssonar, sem reynir að
gera einskonar úttekt á tónlist Stuðmanna.
Kafli þessi er skrifaður á þannig máli að ef
ekki kæmu til sífelldar, og oft á tíðum hvim-
leiðar orðaskýringar höfundar, væri heldur
erfitt að átta sig á hvert verið er að fara. Það
er farið yfir þema piatnanna Sumar á Sýr-
landi og Tívolí og er nú raunar allt í lagi með
þá hlið mála. Þegar Ríkharður fer hins vegar
að greina tónlistina á SAS, beinir hann eink-
um augum (eða eyrum) sínum að takti lag-
anna, en sleppir að mestu því sem byggt er
ofan á grunninn. Hann reynir að skýra mál
sitt með því að nótnaskrifa ýmis taktdæmi
og er ég hræddur um að slíkt og því um líkt
fari nú að mestu fyrir ofan garð og neðan hjá
hinum almenna lesanda. Tívolí og Með allt á
hreinu fá mun skiljanlegri umfjöllun en for-
málinn að þeirri síðarnefndu er þó heldur
langsóttur og virðist mér tilgangur Ríkharðs
með honum helst vera sá að koma því að að
hann viti nú allt um Stravinsky, fæðingar- og
dánardag hans, svo og Vorblótið.
Þetta er náttúrlega allt of langt mál um jafn
stuttan kafla. Eitt smásmugulegt atriði þó
enn. Þar sem fjailað er um tvær fyrstu Stuð-
mannaplöturnar, sem voru 45 snúninga og
tveggja laga, hvor um sig, er millifyrirsögn
sem er „EP-upptaktur.“ Samkvæmt því er ég
best veit heita tveggja laga plötur á ensku
„singles" en fjögurra laga plötur hafa gjarn-
an verið kallaðar „EP", en það stendur fyrir
Extended Play og þar sem Stuðmannaplöt-
urnar voru tveggja laga, verður naumast
hægt að kalla þær EP-plötur.
Á heildina litið er Draumur okkar beggja
skemmtileg bók, sem á erindi til þeirra sem
vilja rifja upp hluti frá Bítlatímabilinu og það-
an í frá til ársins 1977, en hún ætti ekki síður
að vera góð lesning fyrir þá sem vilja fræð-
ast um þennan tíma og tíðarandann, sem þá
ríkti.
P.s. Ein smásmuguleg athugasemd enn:
Eric Clapton lék aldrei með Graham Bond
Organisation, eins og fram kemur í bókinni.
Tórt verdur til
trallsins-Studmenn
Nú er það svart. Ég var svo niðursokkinn
í bókina að ég var búinn að skrifa um hana
þegar ég mundi eftir að það fylgdi með
henni plata. Tórt verður til trallsins nefnist
hún og hefur að geyma fjögur lög, sem tekin
eru upp á einu af þessum frægu Stuðmanna-
böllum. Þessi fjögur lög eru öll gömul og
nokkuð vel þekkt, þ.e. Tætum og tryllum,
Hr. Reykjavík, í stórum hring móti sól og
Dýrin. í Tætum og tryllum, sem er þeirra
lengst, er langur millikafli þar sem Valli fer
með eina af sínum frægu tölum og hljóð-
færaleikararnir bregða á leik, í ýmsum stefj-
um svo sem Bonanzalaginu og kynningar-
lagi Hljómsveitar Svavars Gests. Utsending-
ar hinna laganna eru líka nokkuð frá-
brugðnar því sem þær voru á plötunum hér
áður fyrr. Hafa þau nú fengið á sig einskonar
bræðingshjúp og er ég ekki viss um að ég
kunni alls kostar við það. Það er eins og
gamli sjarminn hafi verið þurrkaður af þeim,
í þeim tilgangi að módernisera þau. Var ekki
annars einhvern tíma tilgangur Stuðmanna
að vera svona hæfiiega gamaldags, eða er
ég bara að verða gamaldags?
Plata þessi er svo sem ágætur kaupbætir
en ekkert annað.
P.s. Ég er ekki búinn að prófa spilið ennþá.
eftir Gunnlaug Sigfússon
Bone Symphony
Og ekki er ég laus við Stuðmenn ennþá,
því eins og flestir vita, hefur Jakob Magnús-
son unnið um nokkurra ára skeið að því að
koma sér á framfæri erlendis. Fyrir nokkr-
um árum kom út á vegum Warner Bros, í
Bandaríkjunum, bræðingsplata með Jakobi
og hljómsveit hans og virtist þá sem hann
væri að ná einhverri fótfestu þar í landi.
Ymissa hluta vegna gekk það dæmi þó ekki
upp og svo fór að lokum að samstarfið við
WB datt uppfyrir. En Jakob er þekktur fyrir
flest annað en að gefast upp þó á móti blási
og hefur hann nú hafið samstarf við tvo
Bandaríkjamenn, sem heita Marc Levintha!
og Scott Wilk. Kalla þeir sig Bone Symphony
og hafa nú gefið út á vegum Capitol fimm
laga plötu, eða svokallaða mini LP, en slík
fyrirbrigði eru mjög að ryðja sér til rúms
núna.
Ekki verður annað sagt en Bone Symp-
hony hafi komið mér þægilega á óvart. Ekki
síst vegna þess að utan þess sem Jakob hefur
fengist við að gera með Stuðmönnum, hefur
framleiðsla hans verið svona upp og ofan.
Bone Symphony flytur tónlist sem menn
vilja sjálfsagt flokka undir tölvupopp en þeir
eru þó ekki eingöngu bundnir synhtesizer-
um og trommuheilum. Þeir njóta að ein-
hverju leyti aðstoðar trommuleikara og gít-
ar er notaðurog þá einkum til þess að fönka
tónlistina svolítið upp.
Piece Of My Heart er að mínu mati besta
Iag plötunnar. Það er með góðu fönk-bíti og
laglína þess er sterk. Af öðrum lögum vil ég
nefna It’s A Jungle Out There, sem er það lag
sem grípur mann fyrst á plötunni og Dome
Of The Spheres vinnur einnig vel á. Það er
raunar eina lagið sem Jakob hefur komið ná-
lægt að semja að þessu sinni.
Scott Wiik er sá sem sér um sönginn og
hefur hann karlmannlega rödd, sem er alger
andstaða háu raddanna sem fylgt hafa
þungarokkinu til dæmis.
Að mínu mati gefur Bone Symhony lítið
eftir bresku tölvupoppsveitunum og er það
meira en hægt er að segja um flestar slíkar
bandarískar hljómsveitir. Ég sé heldur ekk-
ert því til fyrirstöðu að Bone Symphony geti
slegið í gegn með efni sem þetta.
kemur að utan
JAZZ
Mín upphefð
Þar kom að Mezzoforte fylltu Háskólabíó.
Á sunnudagskvöldið var fóru þeir á kostum
í bíóinu og rann allur ágóði tónleikanna til
Tónlistarskóla FÍH.
Undanfarið ár hafa Mezzópiltarnir vakið
mikla athygli erlendis eins og Kristján Jó-
hannsson stórsöngvari og Guðmundur
Steinsson leikritaskáld. En þó Kristján og
Guðmundur hafi fyllt tónleikahallir og leik-
hús hér á skerinu hefur Mezzoforte ekki tek-
ist það fyrr en nú. Jóhann bassaleikari sagði,
að á síðasta konsert þeirra á heimavelli fyrir
utanförina hefði mátt telja áheyrendur á
fingrum sér. Sem betur fer hefur þetta breyst
einsog álit Morgunblaðsins á Halldóri Lax-
ness eftir að hann fékk Nóbelinn. Kannski á
upphefðin útlenska eftir að opna eyru land-
ans fyrir bræðingi; þá verður líbblegur litur
í túni Icelandic Seafunk Companys, sem lék
ágætlega fyrir hlé á þessum tónleikum. Þar
er helstur lagasmiður gítarleikarinn Hákon
Möller og höfuðeinleikari ásamt Einari
Braga altista. Ætli nokkur bræðingssveit
hafi starfáð hér utan þessara tveggja nema
Stormsveit Bjössa Thor og Hjartar Howser.
Þeir eru enn rafmagnaðir í Gömmunum og
leika á Borginni af og til.
Nemasveit FÍH lék í upphafi tónleikanna
og kennarasveit einnig. Var þar kominn
tentett Stefáns S. Stefánssonar, sem blés sem
best í Norræna húsinu á dögunum. Hljómur-
inn komst ekki til skila í Háskólabíói, sem er
afspyrnuvont tónleikahús.
Það kom þó ekki að sök eftir hlé þegar
Mezzoforte stigu á sviðið. Þeir báru nafnið
með réttu allt frá Háspennu upphafsins tii
Isbláma lokanna. Kannski hefði verið gott
að fá styrkleikabreytingu á köflum og voða-
lega var saxtónninn skerandi hjá Kristni —
tæknifróðir segja mér að það hafi verið
vegna þess að hljóðkerfið hafi ekki verið
nógu sterkt og diskantinn því svo skerandi
er hátt var stillt.
Það fór ekki á milli mála að þarna voru
atvinnumenn á ferðinni og ekki áttu aðstoð-
armennirnir lítinn þátt í sjóinu með ljósa-
dýrð og reykjarmekki. Það minnti helst á
Garðveisluna í Þjóðleikhúsinu er Gulli Briem
lamdi klassískt trommusóló í litadýrð og
reykjarkófi. Flestir voru ópusarnir af út-
komnum skífum og gaman var að heyra
Vindur úr suðri af / hakanum, þar leyfðu
þeir sér að teygja aðeins á sólóunum og Ey-
þór fór á kostum. Eftir hvern píanósóló hans
bölvaði maður því hversu stuttur sá væri.
Það hlýtur að vera eitthvað varið í slíka
sólóa! Friðrik lék líka oft fallega og eitt nýtt
lag var flutt eftir hann: Heima er best.
I einu orði sagt: Stórgott! Hljómsveitin
hefur aldrei verið betri og mikið væri gaman
að heyra í þeim þar sem þeir Ieyfðu sér að
spinna lengur einsog þegar þeir léku Dans-
andi stúlkuna hans Niels-Hennings fyrir
margt löngu. Mikill fengur er að ásláttarleik-
aranum hollenska og minnti hann stundum
á Áskel Másson með kongó og munnhljóð.
Gunnar Reynir,
Bob og Sandra
Þá er búið að frumsýna Skilaboð til Söndru
og mikið var gaman að heyra Bob Magnus-
son trylla á bassann í upphafi myndarinnar
og oftar þó. Þetta var tekið upp á afmælis-
tónleikum Jazzvakningar 1980. Gunnar
Reynir samdi tónlistina við myndina og var
þar margt skemmtilegt stefið. Rúnar Georgs-
son og Björn Thoroddsen fóru á frjálsum
kostum undir erótískum senum og Reynir
Sigurðsson, Guðmundur Ingólfsson og Guð-
mundur Steingrímsson spilltu ekki fyrir.
Gaman væri að heyra tónlistina í heild en í
kvikmyndum er allt bútað niður sem vera
ber. Þar styður tónlistin myndina en ekki
öfugt.
Af kosningum
Þá eru lesendakosningar down beat á
þrykk út komnar og ætla ég hér að birta lista
yfir efstu menn og í sviga þá er hlutu efstu
sæti í gagnrýnendakosningum sama blaðs i
ágúst sl. í heiðursfylkinguna Hall of Fame
bættist að þessu sinni franski fiðlarinn Step-
hane Grappelli, en gagnrýnendur veittu Al-
bert Ayler inngöngu. Djassleikari ársins:
Wynton Marsalis, popprokkari ársins: Don-
ald Fagen og sálrýþmablúsari ársins: Mic-
hael Jackson. Krítikerar kusu ekki djassista
ársins en Fagen í poppi og Ray Charles í sál.
Djassskífa ársins: Star People með Miles
Davis (Blues Forever með Ábrams). Popp-
skífa: Synchronicity með Police og sálskífa:
Thriller með Jackson. Órafmögnuð smá-
sveit: Art Blakey's Jazz Messengers (sama).
Rafmögnuð smásveit: Weather Report
(sama). Stórsveit: Count Basie (Akiyoshi/
Tabackin). Sálgrúppa: Earth, Wind & Fire.
Poppgrúppa: Police. Trompet: Wynton
Marsalis (sami). Básúna: Jimmy Knepper
(sami). Flauta: James Newton (sami). Klari-
nett: Benny Goodman (Anthony Braxton).
Sópran saxafónn: Vayne Shorter (Steve
Lacy). Altósax: Phil Woods (sami). Tenor-
sax: Sonny Rollins (sarni). Barrýtonsax:'
Gerry Mulligan (Pepper Adams). Píanó:
Oscar Peterson (Cecil Taylor). Rafpíanó:
Chick Corea (Zawinul). Orgel: Jimmy Smith
(sami). Gítar: Pat Metheny (Jim Hall).
Rafbassi: Joco Fastorius (Steve Swallow).
Bassi: Ron Carter (Charlie Haden).
Synþesæser: Zawinul (sami). Trommur:
Jack DeJohnette (Max Roach). Slagverk:
Nana Vasconcelos (sami). Víbrafónn: Gary
Burton (sami). Fiðla: Stephane Grappelli
(sami). Önnur hljóðfæri: Totts Thielemans,
munnharpa (Howard Johnson, túba). Útsetj-
ari: Gil Evans (sami). Tónskáid: Carla Bley
(sama). Söngvari: Jarreu (Joe Williams).
Söngkona: Sarah Vaughan (sama). Söng-
hópur: Manhattan Transfer (sömu). Og
gleðileg jól með sveiflu.
20 HELGARPÓSTURINN