Helgarpósturinn - 23.02.1984, Blaðsíða 20

MYNDLIST
Hafblik
Á sýningu Þorvaldar Skúlasonar í List-
munahúsinu við Lækjargötu er ríkur þáttur
ljóðlistarinnar í 44 verkum á veggjunum.
Þar er hafblik, hrannir, vogar og jafnvei
hvammar. Stundum eins og ég hef sagt er
málaralistin meiri ljóðlist en Ijóðlistin sjálf,
vegna þess að hin innri sýn er auðsæileg ber-
um augum, og hún er í lit fyrir augað. En hið
auðsæilega vinnur líka gegn málaralistinni,
hana skortir oft þá innri óljósu sýn sem oröin
eru gædd, og vekja.
Nöfnin á myndunum eru oftast eitt orð eða
tvö, og séu heiti myndanna borin saman við
þær verður nafnið á hlutnum (málið) lítið við
samanburðinn (hlutinn). Tunga myndlistar-
mannsins er litatunga en orð hans og nafn-
giftir á verkunum aðeins vísbending. Þegar
myndlistarmaðurinn veit ekki hvað hann er
að mála kallar hann það Komposition. Það
orð fann málaralistin upp til að verja sig
gegn kröfunni um að málarinn verði að vita
hvað hann gerir. Slík krafa er reyndar líka
gerð til annarra listamanna, en þeir sem
stunda ritlist hafa ekki getað fundið jafn
haldgóðan skjöld og myndlistarmenn, með
sinni Komposition. Þó notuðu þeir mikið á
tíma orðið Texti sem jafngilti Komposition.
„Þetta á bara að vera texti," sögðu skáldin.
Aftur á móti er fólk ekkert að spyrja sig
ævinlega hvað það sé að gera. En detti því
stöku sinnum í hug að inna sig eftir ein-
hverju í sambandi við gerðir sínar, þá segist
það hafa verið að vinna. Komposition, Texti
og Vinna eru því nokkurn veginn það sama.
Síðan koma aðrir sem eru ekki sáttir við
skilgreiningu fólks sem textar, vinnur og
komponerar. Það eru þeir sem þykjast hafa
vit á hlutunum, eða eru að minnsta kosti
heilabrotamenn, menn vangaveltu og efa.
Ljóðlist Einars Ben. hefur haft rík áhrif á
huga okkar, einkum fyrir þá sök að hún var
almenningi ekki auðskilin. Hið aúðskilda
hefur lítil áhrif en er ágætt til hvers kyns nyt-
samlegs brúks, daglegs, í umgengni. Þau
verk mannsandans sem fáir hafa lesið en
færri skilið hafa haft mest áhrif, svo sem
Biblían, Auðmagnið, Don Kíkóti. Ljóðlist
Einars er áþekk, á okkar mælikvarða: hún
var i senn torskilin og heillandi. Hver vill
ekki brjóta heilann? Jafnvel þeir sem horfa
á Dallas hafa dulda löngun til að brjóta heil-
ann. En listin hefur látið samvinnu hægri- og
vinstriafturhaldsins í heiminum hrekja sig
næstum út í horn með kröfunni um hið auð-
skilda og tekjutali í tíma og ótíma: Fólkið vill
þetta. Allt fyrir fólkið."
List Þorvaldar Skúlasonar er ósnortin af
vinstri-hægri-stefnunni í andans málum og
veraldlegum, þeirri að „hafa vit á peningum
og berjast um þá á markaði" eins og skín
gegnum sérhverja tískustefnu nútímans,
bæði á listamarkaðinum og skómarkaðin-
um. Yfir list hans hvílir andi lista og anda,
hugsýnarinnar og handbragðsins. Höndin
og hugurinn hafa svarist í fóstbræðralag
með því að vera stöðugt í þjálfun, i stöðugu
starfi, samt ekki blindu erfiði, heldur- er Iitið
kringum sig með augunum, bæði til nálægð-
arinnar (landsins og lita landsins og forma
náttúrunnar, kvikunnar) og til fjarlægðar-
innar (útlandsins og kenninganna um litina
og forma hugvitsins, sem hreyfingarleysis
sem hið æðra vit hengir sig í og við köllum
„Yfir list hans hvflir
andi lista og anda,
hugsýnarinnar og
handbragðsins,“
segir Guðbergur
Bergsson m.a. í
umfjöllun sinni um
sýningu Þorvaldar
Skúlasonar.
eftir Guðberg Bergsson
klassík). Öll góð æðri list er staðbundið atvik
gætt alþjóðlegri vitund. Sérhver góður lista-
maður verður því að vera mikill heimalning-
ur, en hann má ekki vera það einvörðungu.
Hér er ekki hægt að bera saman ljóðlist
Einars Ben. og málaralist Þorvaldar, eða
þessa sýningu og einstök ljóð. Ljóðlist Einars
er þó undirtónn litanna og jafnvel formanna.
Við sjáum land (ísland) rísa rautt (en gæti
eins verið eitthvað aflangt oddmyndað
form) upp úr hafís svarts hafs með stöku blá-
um formum, til að undirstrika hin hvítu og
gefa myndinni, hafinu, táknrænt gildi. Haf
og himinn renna saman í dökkva. Það er vet-
ur á myndinni og rauð sólin rís við hafsbrún,
hún er lágt á lofti, og bregður rauðum blæ á
landið.
Allt er falið, yfir það brugðið leynd tákns-
ins án þess að vísbendingin sé tekin burt og
málverkið því myrkt og óaðgengilegt öðrum
en sérfræðingum í því að leysa upp málverk-
ið. Því það er hægt að leysa upp málverkið
á svipaðan hátt og leyst eru upp dróttkvæði
og þau gérð flöt og skiljanleg skólanemend-
um. Eins ætti sá sem fjallar um list að geta
leyst hana upp, flatt hana út, svo hún verði
skólahugunum aðgengileg.
En umfjöllun í blöðum getur ekki stundað
slíkt að neinu ráði. Þess vegna hef ég tekið
að mér að leysa aðeins upp myndina á boðs-
kortinu. Aðrir sem áhuga hafa á íslenskri
menningu verða að skoða sýninguna,
geyma hana í huga sér og lesa Einar Ben.
Um leið mun ljúkast upp fyrir þeim auðlegð
íslenkrar menningar í nánum tengslum við
hámenningu meginlands Evrópu þar sem
vart sjást skil, hin andlega melting mennta-
magans er í svo fullkomnu lagi. Og enginn
vindgangur eins og hjá sumum.
POPP
Tvœr góðar
The Cure — Japanese Whispers, The Cure
Singles nov. 82 — nov. 83.
Þegar hljómsveitin The Cure sendi frá sér
plötuna Pornography, í maí 1982, mátti ljóst
vera, af þeirri tónlist sem á henni var að
finna, að þeir voru komnir á endastöð í þró-
un þeirrar tónlistar sem þeir voru að leika.
Þróun sem byrjaði é 17 Seconds, hélt áfram
á Faith og náði sem sé hámarki á Pornograp-
hy.
Þegar hljómsveitin hafði lokið við heims-
reisu sína árið 1982, var bassaleikaranum
Simon Gallup ýtt út og þá gerðist það jafn-
framt að Lol Tolhurst hætti að leika á
trommur og hóf þess í stað að leika á hljóm-
borð. Þeir Robert Smith gitarleikari og Tol-
hurst ákváðu samfara þessu að framvegis
yrði The Cure bara dúett en þeir myndu fá
til liðs við sig aukahljómborðsleikara eftir
þörfum.
Annars hefur lítið farið fyrir The Cure, frá
því þetta gerðist og í fyrra fóru þeir ekki
nema í tvær eða þrjár stuttar hljómleikaferð-
ir. Og síðan í nóvember 1982 hafa þeir ekki
sent frá sér nema þrjár litlar plötur. Robert
Smith hefur þó haft nóg að gera, þar sem
hann er nú nær fullgildur meðlimur hljóm-
sveitarinnar Siouxie & the Banshees. Auk
þess sem hann og bassaleikari Banshees,
Steve Severin, sendu á síðasta ári frá sér
stóra plötu sem heitir Blue Sunshine, en sjálf-
ir kölluðu þeir sig The Glove.
Það er annars af þessum þremur litlu plöt-
um að segja, að sú fyrsta, sem heitir Let's Go
To Bed seldist fremur illa en aðallag hennar
er eitt það poppaðasta sem The Cure hefur
sent frá sér. Næsta plata hafði Thé Walk sem
aðallag. Hefur mörgum þótt það líkjast
nokkuð Blue Monday, með New Order, en
það skal tekið fram að The Cure höfðu þegar
tekið lag þetta upp, þegar New Order sendu
sína plötu frá sér, en það kom hins vegar
ekki út fyrr en síðar. Annars seldist plata
þessi vel og var sötuhæsta litla Cure-platan
fram að því. Þriðja skífan var svo með laginu
The Love Cats. Lag þetta náði miklum vin-
sældum í Bretlandi en einnig þó nokkrum
hér á landi. Það sama er að segja um þetta
lag og hin, þ.e. það var mjög ólíkt því sem
hljómsveitin hafði áður verið að gera. I stað
hins þunga trommutakts var að þessu sinni
svo komið að trommarinn notaði bursta í
stað kjuða og gaf það laginu, ásamt léttum
gitarryþma, mjög léttan blæ.
Nú er komin út stór plata með The Cure,
sem heitir Japanese Whispers, The Cure
Singles nov. 82—nov. 83. Eins og nafnið gef-
ur til kynna er hér um að ræða samansafns-
plötu, þar sem er að finna þrjú framantalin
lög ásamt öðrum lögum sem á plötum þess-
um voru, eða alls átta lög. Ekki verður ann-
að sagt en að lög þessi myndi ágæta heild,
þótt þau séu í mörgu frábrugðin hvert öðru.
Það sem þau eiga þó sameiginlegt er að
þetta eru allt fremur létt popplög, að
minnsta kosti miðað við það sem The Cure
hafa áður verið að gera.
Eftir það stefnuleysi sem einkennt hefur
hljómsveit þessa að undanförnu verður
spennandi að heyra hvað þeir hafa fram að
færa á næstu stóru plötu sinni, en hún mun
væntanleg innan tíðar og samkvæmt nýj-
ustu heimildum á hún að heita The Top.
Black Uhuru — Anthem.
Þegar Bob Marley lést fóru margir að líta
í kringum sig eftir einhverjum til að taka
stöðu hans sem leiðandi afl í reggae-tónlist-
inni. Margra augu (eða eyru) staðnæmdust
þá á söngflokknum Black Uhuru, sem sama
ár og Marley lést sendi frá sér plötuna Sin-
semilla, sem þá var af flestum gagnrýnend-
um valin reggae-plata ársins. Ári síðar sendu
þau frá sér plötuna Red og þó það væri ágæt-
is plata, þá bilaði samt sem áður trú margra
á þeim. Var það fyrst og fremst vegna þess
að textar þeirra þóttu ekki komast í hálf-
Það kemur þægi-
lega á óvart hve
góö plata Black
Uhuru.Anthem.er.
eftir Gunnlaug Sigfússon
kvisti við það sem Marley hafði gert og satt
er það, að á köflum er boðskapur þeirra
heldur barnalegur.
Á árinu 1982 komu frá þeim hljómleika-
plata, dub-plata og stúdíóplatan Chill Out og
var þá ekki nóg með að textarnir væru ekki
góðir, heldur var plata þessi tónlistarlega
séð það lakasta sem Black Uhuru höfðu sent
frá sér.
Það kom mér því reglulega þægilega á ó-
vart, þegar ég heyrði nýjustu plötu þeirra,
sem heitir Anthem, hversu góð hún er. Eg
held að óhætt sé að segja að plata þessi sé
einhver skemmtilegasta reggae-plata sem
ég hef lengi heyrt. Hún er að vísu ákaflega
létt en það er eitthvað ferskt við tónlistina
sem Black Uhuru eru nú að flytja. Sums stað-
ar má greina fönk-áhrif en annars er yfirleitt
allt að finna á henni, sem þarf til að gera
góða reggae-tónlist. Það er skemmtileg
ekkó-notkun á köflum, góð notkun blásturs-
hljóðfæra og ryþminn svífandi og þéttur.
Söngurinn er góður og þar að auki eru lag-
línurnar sterkari en oftast áður á plötum
þeirra.
Það er ryþmaparið góða, Sly Dunbar og
Robbie Shakespeare, sem sér um stjórn upp-
töku og útsetningar. Þeir hafa svo fengið til
liðs við sig pottþétta session-menn. Raunar
hafa Sly og Robbie komið nálægt nærri öll-
um plötum sem Black Uhuru hafa sent frá
sér, en þeir eru frábrugnir öðrum reggae-
hljóðfæraleikurum að því leyti að þeir kjósa
fremur að taka plötur sínar upp í Nassau á
Bahamaeyjum en á Jamaica. Margir tala lika
um svokallaðan Nassau-hljóm á plötum sem
þar eru teknar upp og minnir hljómurinn á
Anthem t.d. nokkuð á tónlist Grace Jones;
þ.e.a.s. hljóðfæraleikurinn, ekki söngurinn.
Að mínu mati eru Black Uhuru einhverjir
bestu flytjendur léttrar reggae-tónlistar um
þessar mundir. Hins vegar hafa þau ekki fyllt
það skarð sem vonast var eftir í upphafi að
þau myndi gera en ef menn líta nú raunhæft
á málið, þá á enginn eftir að fylla það skarð
sem Bob Marley skildi eftir sig.
20 HELGARPÓSTURINN