Helgarpósturinn - 11.09.1986, Qupperneq 16

Landbúnaður í vegkantinum. Réttur sauðfjár,
hunda og hesta á þjóðvegum landsins skýlaus
og ótvírœður samkvœmt núgildandi lögum.
Ónýtar girðingar og kjarngóð nýrœkt Vega-
gerðarinnar.
DÝRIN
EIGA
VEGINN
í gær gerðtsl það við útíbú
KEA í Höfðahlíð á Akureyrí
að hondur réðist á bifreið
mauns sem var að versbi þar.
Hundurínn stökk á bílinn og
ríspaði hurð á honum og einnig
afturbretti. Eigandi hundsins var
þarna nærstaddur og tjáði hann
lögrcglu sem kom á vettvang að
huádurínn væri tryggður og
tryggingafélagið myndi greiða
Búfénaður við þjóðvegi landsins:
Hundur skemmai t
flaðraði upp um bílinn 01
• n á Akureyri, aöi hann Ulsvert. EWa
um nein eWrmíl >
u SSSSlíð varð þessu sambandi, þar se
ÍÍ^K^’kundíI^SÍ’inikiU aTdi stóra hundstns
V ún rípaði hann heimilistryggmgu sem s.
tóðat á bfl luna og napam nan ^ ^
tabnrert
, . , Hundurinn gengur þv
TildrOg voru þau aS I aftur e. dj bllsinB |ætm
a*ti bilreiðarmnar var^amí- Blfemmdirnar á koatn,
hundur, sem bl>?,^nd,nn ln^f. „da etára hundsraa. sv.
hefur Kjama með sér 1 varsran veri8 4nægðir og er
arferöir. Þar m“.._ hoao mi reata_að hupdfth
Mikið um það undanfarid að bfb
BIFREIÐ GJÖF
EFTIR AÐ HAI
EKIÐA1VÖ1
Vegfarendur ei
missa þolinmæ
«6r FiiðrlksMn ■krifar:
;u bréfl vll ég vekja máls á
inum akandl ferðamanni á
ilst hvað mest: Búfénaður á
nat alveg ðþolandl að maður
i að haga akatri ainum eftlr
sm það er látlð ganga lauat
glnn. Auk þeas er það hin
mesta óprýði, ulUn riíin, tctt og haug-
drullug.
Hvers elga ferðamenn að gjaida? Slá
af, flauta, (toppa, fyrsti glr, annar,
þriðji, kúpla, bremaa, kúpJa. „Varaðu
þig á lambinu, elakan. 0, þaö er aanað
hinum megln. — Þ6 ert nú meiri glann-
lnn, strékur." Fyrati gir, aanar, þriðji,
kúpla, bremsa, baoain ojufrv. Anka-
bensineyðala og sllt á bfl.
Ekki er þeaal umgangur fénaðarina
(auk besta) til að auka ferðaáhugann
og svo er talað um að við þekkjum ekki
landlð okkar. bó menn þegl kannski og
acttl ilg við þetta þá er hitt fáránlegt
að ökumaöur té gerður ébyrgur fyrtr
ákeyrslu á fé. Eg er avo aldeilis yfir
mig bit. Er það virkilega ökumannin-
um að kenna að bóndi getur ekki girt sJ
■ Við vitum ua etn Ijogur
óbuup bér UMÍanfsms daga þar
sán þo
Laaðþvi
vikið vsr
(t. \ .ictur verio
ést -_iia fjöguna óhappa
æm eg gat um áðan“, sagði
Sucinn. Pessi fjögur síðustu
óhöpp hafa öll orðið á sama
stað, skammt frá Brekkum í
Hoitum.
Aðspurður kvað Sveinn hross-
in alltaf í fuilum rétti varðandi
skaðabótaskyldu. Pykir honum
það heldur skammsýn iöggjöf að
ábyrgð skuli ötl vera á hendur
vegfarenda en engin á eigendur
gripanna.
Á Selfossi urðu tvxr ákcyrslur
á hross í kringum sfðustu belgi
að sögn iö^reglunnir. Drápust
þau bxði og tóluverðar skemmd-
ir urðú á bílunum. har í nágreon-
kvað Iðgregian einnig tölu-
ert um hross á vegum, af sömu
txðum, þ.e. að allar girðingar
á kafi, og ís á skurðum,
tig að ekkert hindrar hrossin
ara á flakk.
Ýnundur, lögregluþjónn á
-iKróki, sagði 3 ákcyrslur
uafa orðið sama daginn á Sauð-
árkrpksbrautinni rétt fyrir jólin,
þ.e milli Sauðárkróks og
Varmahlíðar. Hann laldi tilvikin
vcra eitthvað fleiri þótt ekki hafi
Þú verf
sögðu ai
Hjðrletfur Jóhjuinewon og Jón sku v
Garðsr Hafsteinason sJcrifa fyrir nið
hönd FNMR: me> (||
Veðrið er gott. Þú ert í biltúr
með fjölskylduna og bflinn rennur • 'r
þýðlega eftir malbikuðum vegin- . 1!
um. Sól skfn f heiði og sem sannur j ,e
lslendingur dáist þú aö þvi sem jT.
eftir er af íslenskri náttúru þegar -tv ,!
... skyndilega kemur hnykkur á _
ökutækið og þú hendist uppúr Pjn !r
rómantískum hugsunum um ís- P . ®
lenska náttúru. Þú stoppar í , ,g ‘
ofboði og stígur út. Þar sem þú nú *
liggur í götunni rennur upp fyrir uj,f1
þér sú vitneskja að þu og bfllinn n
þinn hafið báðir orðið fyrir svip- , °
aðri reynslu. Þið haftð báðir runn- 1
iö f hrossaskít! gj f
Þú stendur upp, skefur Uðið af ekk >t
Andrésarbuxunum og sérð glitta f fyr
virðulega afturendana á svo sem þar 4
tuttugu truntum þar sem þær E ii
hverfa fyrir næstu hæð. Þú snar- opr t
ast innl ökutækið og brennir á eft- kní
ir þeim, hissa á því að hundahald kor s
Próflaus ökumadur ók út af og
velti bíl sínum í innanverdum Eyja-
firöi í siöasta mánuði, meiddist lítil-
lega ogstórskemmdi bílinn. Hundur
haföi hlaupið í veg fyrir bifreiðina.
Skömmu síðar stökk hestur fyrir
splunkunýjan Ladabíl við Kögunar-
hól í Ölfusi. Bíllinn er talinn nœr
ónýtur en hjón með tvö börn sluppu
ómeidd. Hesturinn drapst sam-
slundis og verður bíleigandi að
bœta bœði eigið tjón og hrossið.
Girðingar með vegum landsins eru
óvíða fjárheldar, hrossum er v'tða
beitt á vegkanta enda nœstum algilt
að bápeningur á allan rétt á þeim
vegum sem lagðir hafa verið fyrir
bíla.
Undanfarin ár hefur Umferðarráð
skráð um 11 atvik árlega þar sem
slys hafa orðið á fólki við árekstur á
dýr eða hluti á vegi. Þessháttar slys
eru þó í raun miklu fleiri, — flestum
ökumönnum er kunnugt um að rétt-
ur þeirra er lítill, leita þessvegna
ekki tii lögreglu og málið berst ekki
til Umferðarráðs. Þessutan er al-
gengast að fólk sleppi óskaddað frá
því að aka á lömb, kindur og jafnvel
þó hross sé í veginum. Frá sjónar-
miði tryggingamanna lítur málið
þannig út að þessi óhöpp eru nær
alltaf án slysa á fólki en orsaka æði
oft skemmdir á bílum. Það tjón ber
bíleigandi, utari bíllinn sé kaskó-
tryggður og borgar auk þess sjálfs-
ábyrgð vegna tjóns á skepnunni.
FLEIRI HUNDRUÐ
AKEYRSLUR
Óli H. Þórðarson framkvæmda-
stjóri Umferðarráðs sagði í samtali
við HP að engin leið væri að gera
sér grein fyrir hversu oft væri ekið á
skepnur á ári hverju en ætla mætti
að atvikin skiptu hundruðum frekar
en tugum. Sumt er beint rakið tii
óvarkárni ökumanns en ærið oft
eru viðbrögð ferfætlinganna á þann
veg að ökumanni verður tæpast
álasað og jafnvel grónir búhöldar
með þankagang sauðkindarinnar
greyptan í undirmeðvitundina
gerðu ekki betur. Einu vitlegu við-
brögðin geta líka verið þau að aka
skepnuna hiklaust niður í stað þess
að hemla í dauðafæri og stofna lífi
sínu og sinna í bráða hættu. Eyfirð-
ingurinn sem beygði frá hundinum
hefði vafalaust gert betur með því
að keyra rakkann niður, enda mildi
að ekki fór verr við þílveltuna. Hitt
verður svo ekki flokkað undir ann-
að en ólíðandi bíræfni þegar öku-
menn stinga af frá slysstað og skilja
þar eftir í vegkanti dauða eða hel-
særða skepnu sem síðan fær að
engjast af kvölum sínum langtímum
saman. Hvað sem líður réttlátri eða
óréttlátri skipan bóta eða virðingu
manna fyrir lögunum hljóta öku-
menn að eiga það við samvisku sína
þegar ekið er af slíkum blóðvelli.
Bændur sem HP ræddi við fullyrtu
þó að oftar en ekki hyrfu ökumenn
af slysstað eftir að hafa ekið á lamb
eða kind, og slík óhöpp komast
hvergi á blað utan kannski athuga-
UM DÝRIN
SEM EIGA
VEGINN...
„Mér finnst persónulega að
þarna ségat í lögunum. Ökumenn
geta oft á tíðum ekkert að því gert
þegar hross stökkva fyrir bíla
þeirra, valda stártjóni á btl og oft
slysi á mönnum. Það hefur komið
fyrir að við höfum neitað að greiða
eiganda hross bœtur — það hljóp
fyrir strák á skeltinööru og hann
slasaðist mjög illa. Það var búið að
kvarta undan þessum hesti þenn-
an sama dag en því hafði ekki ver-
ið sinnt. Ég skal ekkert segja um
það hvernig þetta mál hefði farið
fyrir dómstólum."
Ólafur Árnason hjá
Almcnnum tryggingum
„Þessi mál eruyfirleitt einföld og
það eru engin átök um þau. . .“
Hreinn Bergsveinsson
hjá Samvinnutryggingum
„Svo lengi sem við erum með
landbúnað hér, stórt land, fátt fólk
og litla peninga þá er spurning
hvorl hægt sé að gera ráð fyrir að
þetta sé nokkuð öðruvísi."
Ökumaður af Suðurlandi sem
fékk hross upp á vélarhlíf bif-
reiðar sinnar fyrir fáum ár-
um.
„Nefndi Páll sem dœmi að eitt
sinn hefði 14 vetra hryssa hlaupið
fyrir bíl, drepist og valdið stórtjóni
á bílnum. Bóndinn, sem alið hafði
hryssuna í vegkantinum alta henn-
ar lífstíð, fékk bœtur frá ökumanni
sem varð að bera skaðann þótt
bóndinn hafi tvímælalaust verið t
sök þarna, sagði Páll Ólafsson
bóndi."
Frétt NT af umræðum á
Búnaðarþingi um ákvæði
umferðarlaga.
„Lögreglan haföi forgöngu um
það í fyrrahaust að smala þessum
hrossum saman og setja endur-
skinsmerki á þau í tagl og fax. . .
Með þessu vildum við sýna bœnd-
um að þetta vœri til bóta og vel
framkvœmanlegt, en höfðum við
talað um þetta við þá árangurs-
laust. Það sýnir sig að þetta er
mjög til bóta og því viljum við
hvetja hrossaeigendur til að
merkja hross sín á þennan hátt."
Þórður Sigurðsson yfirlög-
regluþjónn í Borgarnesi um
hross undir Hafnarfjalli
í Melasveit.
semd í fjárbækur betri bænda. Meir
um það síðar.
ÖFUGÞRÓUN
GIRÐINGA
Þegar Vegagerð ríkisins fer í
gegnum lendur bænda sér hún um
að girða langs með vegunum en
bændur hafa svo þær skyldur að
halda girðingunum við. Girðingar
eiga samkvæmt girðingalögum að
vera fjárheldar án þess að það sé út-
skýrt nánar.
Arni G. Pétursson fyrrverandi
hlunnindaráðunautur benti á það í
grein í Frey fyrir nokkru að hér á
landi væri nú einasta fáanlegt mjög
lélegt girðingarefni og hefði þar
orðið hörmuleg afturþróun frá því
sem var fyrir 20 til 30 árum. Möskv-
ar í því girðingarneti sem nú er not-
að eru mjög stórir og engir hnútar til
varnar því að hægt sé að stækka
einstaka möskva með því að færa
vírana til. í samtali við HP sagði
Arni að það efni sem hér fengist
væri með því lélegasta sem fyndist
á Evrópumarkaði og að það sætti
furðu í öllu því vöruvali sem annars
væri á innfluttum varningi að ein-
göngu væri seld ein tegund af girð-
ingarneti. Undantekning frá þessu
eru sumar girðingar Landgræðsl-
unnar, en hún flytur þá sitt net inn
sjálf og almenningur jafnt sem opin-
berir aðilar nota lélega efnið, enda
ekkert annað á boðstólum. Árni
sagði að aðfinnslum um þetta svör-
uðu innflytjendur á þann veg að
bændur vildu ekki annað en það
ódýrasta. Sjálfur kvaðst Árni þó vita
um bændur sem gjarnan vildu
■kaupa almennileg efni en sjaldnast
hafa menn þá forsjálni á sínum
kaupum að þeir ráði við að sérpanta
girðingarefni.
„Rót þessa vanda eru girðinga-
mál,“ sagði Árni. „Mönnum finnst
að þeir eigi eftir megni að halda
sínu búfé frá vegum. En það viðhorf
rekst á við að vegágerðargirðing-
arnar eru oft eins og tvinnaspotti.
Ég hef jafnvel heyrt þau orð falla hjá
aðilum innan Vegagerðarinnar að
þeim þyki eðlilegt að spara við upp-
setningu þessara girðinga þar sem
það eru bændur sem eiga að halda
þeim við.“
Aðrir viðmælendur HP tóku í
sama streng með að girðingarefnum
hefði farið aftur og girðingar bænda
eru taldar síst skárri en þær sem
Vegagerðin gerir.
FÉ REKIÐ Á VEGKANTA
Sauðfé sækir í vegkanta, því er
beitt á vegkanta og það er víða látið
óátalið í þeirri beit. Þá er lausa-
ganga og flækingur hrossa mjög al-
gengur og svo virðist sem hrossa-
eign landsmanna hafi á undanförn-
um árum vaxið hraðar og meira en
beitiland sömu skepna býður upp á.
Þeir sem til þekkja munu líka sam-
dóma um að hross geta verið mjög
óútreiknanleg í hegðan þar sem bíl-
ar eru annars vegar. Ákeyrslur á
hross eru algengastar á haustin þeg-
ar sól er lágt á lofti og blindar öku-
menn. Hrossin eru þá nýkomin úr
sumarhögum og tíðum í vegkönt-
um.
Verst er umferð sauðfjár á góðum
vegum með bundnu slitlagi en ætla
má að kindur sæki einmitt mest á
þessa vegi. Þar hefur jarðvegi veriö
rótað upp og síðan sáð grasfræi í
flagið. Fyrstu árin á eftir er gras í ný-
ræktinni kjarnbetra en finnst í eldri
vegköntum og því sækir sauðfé í
þessa kanta. Lélegar girðingar
hjálpa þá til. Sumarhagar sauðfjár
eru oft einhverskonar mýrar og er
grænn vegkantur oft betri beit en
þau lönd. Alkunna er að fé stelst í
tún bænda og þar hjálpa til lélegar
girðingar. Þegar bændur stugga
fénu úr túnum þá kemur fyrir að því
sé komið á vegkantana, enda kann
að vera langt í annað haglendi og
féð ekki endilega eign túneiganda.
Þar sem vegir liggja um hálendi
og óbyggðir eru oft engar girðingar
með vegum en kemur sjaldnast að
sök. Þó þar séu beitilönd sauðfjár er
óalgengt að féð sé svo nærri vegum
að stór hætta sé af. Vegkantar þar
eru ekki grösugri en annað land,
vegir oftast lakari og umferð því
hægari. Þessutan myndu girðingar
með Kjalvegi eða Sprengisandsleið
bæði slíta sundur afréttarlönd og
kosta offjár.
67. GREIN
UMFERÐARLAGA
„Nú hlýst slys eða tjón á mönnum
eða munum af skráningarskyldu,
vélknúnu ökutæki í notkun, og er
þá þeim, sem ábyrgð ber á ökutæk-
inu, skylt að bæta það fé, enda þótt
slysið eða tjónið verði eigi rakið til
bilunar eða galla á tækinu eða
ógætni ökumanns. .
Bótaskylda ökumanna gagnvart
sauðfé og hrossum sem stökkva fyr-
ir bíl grundvallast á þessari máls-
grein 67. greinar umferðarlaga, um
hlutlæga ábyrgð ökumanns. Engar
reglur um rétt búpenings til beitar í
vegkanti eru taldar breyta bóta-
skyldu ökumanns.
Áuk bóta til skepnueigenda og
taps vegna skemmda á eigin öku-
tæki getur ökumaður átt yfir höfði
sér bótakröfu frá farþega sem hlýtur
meiðsli í óhappi sem þessu. Skyldu-
tryggingar sjá þá um greiðslur til far-
þega og ökumannstrygging nær til
meiðsla sem sjálfur ökumaður verð-
ur fyrir.
Þrátt fyrir rétt ferfætlinga til
skefjalausrar umferðar og afnota af
þjóðvegum er litið svo á að fé í
rekstri eða reiðhross í brúkun séu á
ábyrgð þeirra sem með fara. Þannig
hafa orðið málaferli útaf tveimur
málum í Ölfusi, í öðru tilfelli ók bíll á
fjárrekstur sem einungis tveir menn
fóru með. Héraðsdómur dæmdi fjár-
eiganda til að greiða að stærstum
hluta tjón á bifreiðinni, þar eð hann
taldist ekki hafa sýnt nægilega að-
gát við reksturinn. í hinu tilfellinu
slasaðist ökumaður við það að aka
á ríðandi mann á miðjum vegi á
Hellisheiði og var hestamaðurinn
þar dæmdur til að greiða ökumanni
bætur.
Fyrir allsherjarnefnd lá á síðasta
þingi frumvarp til nýrra umferðar-
laga en í því er ekki gert ráð fyrir
neinni breytingu í þessum efnum.
HP er þó kunnugt um að í nefnd
þeirri sem samdi lagafrumvarpið
voru allnokkrar umræður um þenn-
an þátt og hann hefur borið á góma
í álitsgerðum sem Alþingi hafa verið
sendar um málið. Frumvarpið er
lagt fram af dómsmálaráðherra en
óvíst er hvenær eða hvort það verð-
ur að lögum.
Óli H. Þórðarson framkvæmda-
stjóri Umferðarráðs hefur í álitsgerð
um frumvarpið lagt til að reglum um
ábyrgð ökumanns og eiganda fén-
aðar verði breytt og bændur skyld-
aðir til að halda fénaði frá vegum.
Umferðarráð hefur ekki tekið neina
afstöðu í þessu máli.
HP er ekki kunnugt um afgerandi
skoðanir annarra stofnana á þess-
um málum, enda umræða verið
fremur lítil. Þó er rétt að gefa gaum
að umræðu sem varð á Búnaðar-
þingi fyrir tveimur árum þar sem
þrír fulltrúar af Suðurlandi lögðu til
könnun á þessum þáttum umferðar-
laga. Tilefnið var fyrrnefndur dóm-
ur um fjárrekstur Ölfusbóndans.
Búnaðarþing ályktaði um málið á
þá leið að breyting þyrfti að verða á
þeim reglum sem þarna gilda, bæði
hvað varðar rekstur búfjár eftir veg-
um, girðingar meðfram þjóðvegum
og val á veglínum. Af ályktuninni er
ekki hægt að sjá afstöðu til núgild-
andi bótafyrirkomulags en af setu á
umræddu þingi merkti undirritaður
að svo virtist sem mörgum þætti
nóg um hvernig réttur ökumanna
væri ofurliði borinn.
Lokaorð ályktunar Búnaðarþings
eru svohljóðandi: „Þá verði sérstak-
lega athugað, hvernig koma megi
við bættum vörnum gegn því, að
búfé gangi laust meðfram þjóðveg-
um í byggð."
HEFNIST FYRIR
HEIÐARLEIKA!
„Mönnum hefnist fyrir það að láta
vita af því þegar þeir hafa ekið yfir
skepnu," sagði Öli H. Þórðarson
framkvæmdastjóri Umferðarráðs í
samtali við HP. „Ég ræddi fyrir ekki
16 HELGARPÖSTURINN
eftir Bjarna Harðarson