Helgarpósturinn - 26.02.1987, Page 9

FER FYRIR RÉTTINDUNUM.

I fyrra datt stelpan í hálku, þegar
hún var að bera út. Maður, sem
þarna átti leið framhjá, studdi hana
heim, en fóturinn var mjög bólginn.
Við fórum upp á Slysavarðstofu, í
leigubíl, og þurftum að fara þangað
síðar í endurskoðun. Hver heim-
sókn kostar líka sitt. Síðan urðum
við að leigja hækjur handa barninu
og aka henni í skólann í rúmar þrjár
vikur.
Ég hringdi því bláeygð í Morgun-
blaðið, enda taldi ég það alveg full-
víst að þetta heyrði undir þá. En
þeir sögðust ekki taka þátt í þessum
kostnaði, nema við hefðum vitni að
því þegar hún datt. Klukkan hálf-
sjö um morguninn!
Þeir ætluðu líka að neita að borga
henni laun á meðan hún ætti í þess-
um meiðslum, en að lokum varð
það að samkomulagi, að hún fengi
launin. Það var nokkurs konar
málamiðlun.
Stundum var hringt til okkar og
ýtt á eftir því að stelpan kæmi og
gerði upp eftir mánuðinn, en kerfið
gerir það bara að verkum að krakk-
arnir vilja ógjarnan skila heftum
með óinnheimtum áskriftargjöld-
um. Þau eru kannski búin að fara
margar ferðir í sum hús og eru ávallt
send burt, án þess að þeim sé borg-
að. Og þau fá prósentur af rukkun-
um, svo maður skilur að þau leggi
allan sinn metnað í að fá hærri laun.
Það er lítið gaman að fara fjöldann
allan af ferðum til þess að ná inn
lítilfjörlegri upphæð. Sumt fólk læt-
ur krakkana koma mörgum sinnum
til sín, en fer svo að endingu sjálft
niður á blað og borgar. Þar með
verður barnið af prósentunni! Þetta
sýnir mikið skilningsleysi, finnst
mér.
Annað, sem mér blöskraði við
þessa reynslu, voru njósnirnar um
börnin. Þegar kvartanir berast um
blaðburðarbörnin, er njósnað um
þau í tvo daga á eftir úr bíl frá Mogg-
anum. Þetta fékk ég staðfest af
starfsmanni blaðsins. Mér finnst
þetta óhugnanlega svipað tímum
Dickens, þegar eftirlitsmenn fylgd-
ust með barnaþrælkuninni." (Sjá
svar skrifstofustjdra Morgunblaðs-
ins annars staðar á opnunni.)
„Svo er annað, sem snýr að kaup-
endum blaðanna. Þeir búa kannski
þar sem götulýsing nær illa upp að
húsinu og eru þess vegna með úti-
dyraljós. Það er haft kveikt á þess-
um ljósum á meðan fólkið er sjálft
vakandi, en um leið og farið er að
sofa, slekkur fólk á útiljósinu. Dóttir
mín varð m.a. fyrir því að detta illi-
lega um hjól, sem stóð fyrir utan illa
upplýstan kjallarainngang. Þetta
sýnir algjört hugsunarleysi fólks,
sem virðist halda að blöðin komi
hreinlega fljúgandi inn um lúguna
til þess.
Það er Iíka ýmislegt annað, sem
fólk hugsar ekki út í, en bitnar á
Jónínu Leósdóttur
mynd Jim Smart
ins, sem lenti í hinni óhugnanlegu
lífsreynslu þegar hann var ad rukka
fyrir DV. Við gefum honum ordid:
„Þetta var þannig, að drengurinn
sótti mikið í að fá að bera út blað
ásamt bróður sínum. Þeir voru þá
13 og 14 ára gamlir.
Ég hef alltaf verið á móti því að
krakkar rífi sig upp um sexleytið á
morgnana í skammdeginu til þess
að bera út blöð. Mér finnst það held-
ur ekki sæmandi, að börn séu að
þvælast um hverfið og banka uppá í
húsum á kvöldin. Þess vegna sagði
ég við strákana, að ég vildi frekar
sjáifur borga þeim blaðburðarlaun
fyrir að sleppa því að bera út. Það er
sem sagt ekki peningaleysi sem
hrjáir.
Strákarnir höfðu þó sitt fram og
fóru að bera út blöð. Þeir skiptu
þessu þannig, að sá morgunhressi
bar út Morgunbladid en hinn bar út
DV. Sá síðarnefndi sagði mér frá því,
að maður nokkur væri alltaf að tala
við sig og hefði boðið sér að koma
út á sjó að sigla. Ég sagði honum, að
hann mætti ekki tala við einn né
neinn, nema bara um blaðið, og
hvergi fara nema inn í gang. Hann
mætti heldur ekki þiggja neitt frá
ókunnu fólki. Ég ræddi margsinnis
við strákana um þessi mál — hrein-
lega um hvað gæti skeð, ef þeir
lentu í svona mönnum.
Strákurinn fór svo að rukka og
náunginn sagði honum að koma inn
á meðan hann næði í peninga. Þeg-
ar inn var komið, byrjaði maðurinn
að rabba um aðra hluti, réðst síðan
skyndilega á hann og var með hann
þarna í einn og hálfan tíma.
Aðdragandinn að þessum atburði
var sá, að þegar strákurinn fór að
bera út í hverfinu, stóð þessi maður
flesta daga út við hlið, gaf sig á tal
við hann og keypti blaðið í lausa-
sölu. Síðan var hann allt í einu orð-
inn áskrifandi. Og þetta var fyrsta
rukkunin eftir að hann varð áskrif-
andi að blaðinu... þegar hann réðst
á drenginn! Lögreglunniivirtist þetta
greinilega undirbúið hjá mannin-
um.
Eftir þennan atburð tilkynntum
við blöðunum að strákarnir myndu
hætta að bera út — DV strax, en
Morgunblaðið skömmu seinna. Þeir
kláruðu að rukka, en fóru þá tveir
saman.
Ég velti því mikið fyrir mér, hvort
það ætti ekki að líta á þetta sem at-
vinnuslys. Við hjónin spurðumst
fyrir um þetta, m.a. hjá Svölu
Thorlacius, en svörin voru á þá leið
að það hefði aldrei reynt á slíkt. Um
var að ræða árás, svo það var ekki
beinlínis vinnuslys — þó hann hafi
vissulega verið við vinnu.
Reyndar finn ég til með þessum
blaðburðarkrökkum og hef alltaf
gert — löngu fyrir þennan atburð.
Þau verða að koma með blöðin í
hvaða veðri sem er, eldsnemma á
morgnana, og rukka svo á kvöldin.
Það er svívirðilegt hvað þessir
krakkar verða að ganga í gegnum.
Þau geta átt von á því að þurfa
kannski að banka þrisvar eða fjór-
um sinnum á sumum stöðum til þess
að fá eina greiðslu.
Viðbrögð blaðsins, eða ábyrgðar-
manna þess, geta eiginlega ekki tal-
ist annað en lágkúruleg. Það vill
þannig til, að við þekkjum dreif-
ingarstjórann, en hann var sá eini
sem spurðist fyrir um drenginn.
Hann þekkti líka strákana svo það var
annars eðlis. Frá öðrum forráða-
mönnum DV heyrðum við aldrei.
Þegar ég tilkynnti þessum kunn-
ingja mínum um atburðinn og baðst
undan frekari blaðasendingum, tók
dreifingarstjórinn mjög vinsamlega í
það — og hefði eflaust gert það,
hver sem í hlut hefði átt. Hann hafði
mikla samúð með þessu og upp í
!f
sKoisf"ðös«ro
STEFAN
RSSON
TMYND:
RINN
honum blossaði gífurleg reiði. Síðan
sagði hann að þetta þyrfti að fara
fyrir blaðamann og komast á prent.
Éinhvern veginn hef ég það á tilfinn-
ingunni, að það hafi ekki þótt hag-
kvæmt fyrir blaðið að birta þessa
frétt. Hvað hefðu foreldrar nefni-
lega sagt við sín blaðburðarbörn, ef
skrifað hefði verið um það stórum
stöfum að dreng hefði verið nauðgað,
þegar hann var að rukka á síð-
kvöidi?
Þetta var því ekki birt í DV þegar
það gerðist. Hins vegar voru um
svipað leyti birtar fréttir um árásir á
konu við Hlemmtorg og annað í
þeim dúr. En ekki eitt orð um dreng-
inn, sem var nauðgað af þessum af-
brigðilega manni þegar hann var að
innheimta áskriftargjöld blaðsins.
Mér fannst þetta lágkúrulegt!
, 4.
^otufenBt I
'iany /
"oulursljsi I
' *i* N». 9
blaðburdarbörnunum. T.d. afar lé-
legar merkingar á dyrabjöllum. Og
svo eru margir með lúgur á hurðun-
um, sem virðast eingöngu ætlaðar
fyrir bréf, en ekki blöð — sérstak-
lega ekki þykkar sunnudagsútgáfur.
Blöðin trosna því, þegar þeim er
troðið í gegnum lúguna. Þá er kvart-
að yfir því!
Dóttir mín bar meðal annars út
hjá presti hérna í nágrenninu og
hann var sá eini, sem eitthvað kvart-
aði að ráði. Ef blaðið kom nokkrum
mínútum of seint, var hann búinn
að klaga hana. Stelpan varð auðvit-
að dauðhrædd um að koma ekki
tímanlega til mannsins og var farin
að byrja alltaf á að fara með blaðið
til hans á morgnana. Samt hringdi
hann og klagaði. . . Hann sagði, að
fyrst hann fengi blaðið ekki fyrr en
raun bar vitni, hefði hún örugglega
ekki getað klárað að bera út til allra
hinna fyrir hálfátta. Maðurinn tók
sem sagt að sér að klaga fyrir fólk,
sem ekki sá sjálft neina ástæðu til að
kvarta! Ég hringdi t.d. í konu, sem
býr í sama húsi og presturinn, og
hún hafði ekkert út á störf stúlkunn-
ar að setja. Auðvitað kom það
stundum fyrir að stelpan væri 5—10
mínútum of sein, en hún var alltaf
mætt í skólann kl. átta, svo ekki hef-
ur þetta verið mikil seinkun.
Það er erfitt að banna duglegum
krökkum að bera út blöð til þess að
vinna sér inn peninga. Maður verð-
ur bara að fylgjast vel með þeim.
Reyndar eru það rukkunarferðirn-
ar, sem eru hættulegastar. Mér
finnst það þurfi að taka fyrir þetta
og nota eingöngu gíró eða kredit-
kort til þess að innheimta áskriftar-
gjöldin. Svo verða börnin að vera
tryggð við þessi störf sin.
Það slær mann líka í frásögnum
um kynferðisafbrot, hve blaðburð-
arbörnum er hætt við að lenda í
klónum á slíkum glæpamönnum.
Þetta er hættulegt starf og mín
skoðun er sú, þó hún kunni að þykja
gamaldags eða púkaleg, að krakkar
undir 16 ára aldri ættu ekki að vinna
við þetta.“
Faðir blaðburðardrengs,
sem nauðgað var af kyn-
ferðisafbrotamanni í fyrra:
,,Viðbrögðin
lágkúruleg"
íþœtti á Stöd 2 fyrir skömmu, þar
sem fjallad var um kynferdisafbrot
gegn börnum, var vidtal vid födur
bladburdardrengs sem naudgad var
af karlmanni á sídasta ári. Foreldr-
ar þessa drengs leitudu til Svölu
Thorlacius lögfrœdings, og það var
einmitt kveikjan ad þeirri umrœðu
um vönun kynferðisafbrotamanna
sem hér varð fyrr í vetur. Helgar-
pósturinn náði tali afföður drengs-
HELGARPÓSTURINN 9