Helgarpósturinn - 26.02.1987, Blaðsíða 37

Samskipti yfirmanna
og verkamanna eru
ekki upp á það besta
um þessar mundir.
Það er deilt um
mannafækkanir, kjör,
orðsendingar, mengun
og fieira. Til vinstri
verkamaður (kerskála.
Til hægri Ragnar S.
Halldórsson, forstjóri
ISAL.
royndir Jim Smart
asta sem ég hef upplifað," segir einn.
„Topparnir tala aldrei við okkur.
Maður veit varla hver stjórnar
hérna. Við sjáum forstjórann af og
til í sjónvarpinu og blöðunum. Ég er
búinn að vinna hérna í 13 ár og ég
held að á því tímabili hafi ég séð
Ragrtar Halldórsson tvisvar eða
þrisvar sinnum, og þá auðvitað rétt
fyrir samninga," segir einn í skaut-
smiðjunni. „Það er litið á mann eins
og bjána. Ef talað er við mann eru
það eins atkvæðis orð. Yfirbygging-
in er mikil, en alltaf verið að fækka
okkur körlunum. Þetta er eins og að
vera úti á sjó með litla kjölfestu, og
þá væri farið að henda út ballestinni
en engu af yfirbyggingunni," sagði
einn gamall í hettunni. „Ragnar
kom eitt sinn fram í sjónvarpi og
þá mátti skilja á honum að hann
væri okkar besti félagi og væri alltaf
innan um mannskapinn. En við sjá-
um hann helst í sjónvarpinu og auð-
vitað í Mogganum. Þar sjást hins
vegar aldrei menn sem tala okkar
máli,“ sagði enn einn. Þeir benda
mér á orðsendingar uppi á vegg.
„Þeir Ragnar, Briem og Möller eru
að senda okkur svona orðsending-
ar, með hótunum og ásökunum og
hreint svívirðilegum móðgunum.
Þessir menn sjást ekki hérna og vita
í rauninni ekkert hvað þeir eru að
tala um. Það mætti halda að þeir
væru að skrifa þetta blindfullir. Þeir
eru að saka okkur um skemmdar-
starfsemi þegar menn taka sér frí frá
yfirtíð, eins og allir verða að gera;
menn vinna ekki endalaust 16 tíma
á dag. Þeir tala um iögbrot, þótt
vinnulöggjöfin kveði á um 8 tíma
vinnudag."
ÓLGAN út í yfirmennina er greini-
leg og áberandi, en ef til vill ber hún
þess merki að samningar voru laus-
ir um síðustu mánaðamót og verið
að undirbúa kröfur. Enda bættu
sumir við að samskiptin væru ágæt
þegar vel gengi, þegar hráefnið
væri gott og ekki væri verið að pína
í gegn mannafækkanir. Þetta síðast
talda er mikið áhyggjuefni.
„Fækkun starfsfólks hefur hvergi
verið okkur verkamönnunum til
hagsbóta, heldur einungis þýtt auk-
ið álag á okkur sem eftir erum. Það
mætti halda að fyrirtækið væri að
flosna upp, það er samdráttur í öllu.
Eini staðurinn þar sem mannskapn-
um fjölgar er á skrifstofunum. Þeir
leita dyrum og dyngjum að tækifær-
um til að fækka okkur. Sem dæmi
má nefna að þeir voru með hug-
myndabanka hérna og frá okkur
komu ágætis vinnusparnaðarhug-
myndir. En hvað gerist? Þeir þakka
fyrir sig með því að segja sem svo að
þetta sé skínandi, með þessu megi
spara nokkra karla!"
PEl lA og miklu, miklu meira
höfðu karlarnir um vinnuaðstöð-
una, samskiptin við yfirmennina og
fækkun starfsfólks að segja. Og
mörg orð voru viðhöfð um kjörin.
„Það halda allir að við séum á ein-
hverjum rosalegum launum hérna,
en átta sig ekki á því að það byggist
á mikilli yfirtíð, aukavöktum um
helgar og helgidaga, stundum í
óbærilegum hita og drullu. Þetta
þurfa landsmenn að vita. Þetta er
engin níu til fimm vinna. Nú er drull-
an og rykið þannig að ef hér væru
hestar eða önnur dýr yrði Dýra-
verndunarfélagið vitlaust! En af því
að þetta erum bara við karlarnir, þá
er þetta í stakasta lagi,“ sagði einn
þeirra. Mér var sýnt ljósrit af töflu úr
Frjálsri verslun. „A árum áður voru
launin hérna með þeim allra hæstu
í landinu. Nú kemur fram í þessu riti
að álverksmiðjan hefur í meðal-
launum fallið úr efstu sætum niður
í næstum það neðsta af hundrað
fyrirtækjum," sagði einn, og annar
bætti við eftirfarandi sögu: „Það
kom hingað maður frá Alusuisse á
síðasta ári á fund með okkur. Hann
sagði aðspurður að launakostnað-
urinn næmi um 17% af rekstrinum.
Hann var strax leiðréttur og honum
sagt að hlutfallið væri undir 10%.
Hann átti bágt með að trúa þessu.
Hann var sem sagt með þá reynslu
frá Bandaríkjunum og Évrópu að
mannakaup í þessum verksmiðjum
væri þetta 16—17% af rekstrinum.
Hér eru launin slík að hlutfallið er
8—9%.“ Þeir í kerskálanum segja að
menn þar séu, þegar allt er tiltekið;
yfirtíð, vaktaálag, ferðapeningar,
sérstakir „álhvatar" og annað, með
60—65 þúsund á mánuði, en miðað
við allar aðstæður væri eðlilegt að
kaupið væri um 90 þúsund krónur.
Stefnan yrði sett á þá tölu í komandi
kjaraviðræðum.
Ég þyrfti í rauninni allt blaðið til
að koma öllum aðfinnslum verka-
mannanna á framfæri á þessum
vettvangi. Minna pláss fer hins veg-
ar í að tíunda þá fáeinu jákvæðu
punkta sem fram komu. „Maturinn
er góður," sagði einn. „Við segjum
svo sem ekki að þessir toppar séu
slæmir menn, við vitum reyndar lít-
ið um það. Þeir eru kannski undir
þrýstingi frá yfirmönnum sínum í
Sviss," segir annar. „Það koma tíma-
bil þegar allt gengur vel og þá herða
þeir sig í að gera eitthvað fyrir
mannskapinn," segir enn annar og
nefnir baðaðstöðuna sérstaklega.
RAGNAR forstjóri Halldórsson lét
sér fátt um finnast þegar hinar
margvíslegu aðfinnslur verkamann-
anna voru bornar undir hann og
svaraði þeim raunar fullum hálsi.
„Þróunin hefur almennt verið í rétta
átt hjá okkur. En við verðum að fá
að stjórna. Við segjum að þeir eigi
rétt á því að fá kaup og við rétt á því
að stjórna. En á stundum er eins og
þeir vilji taka við stjórnuninni. Við
vonum að mennirnir sjái einhvern
tímann að sér, og reyndar hafa
margir hópanna áttað sig á þessu,
en það eru einn eða tveir hópar sem
ríghalda í að það sé þeirra hlutverk
að semja um mönnun og annað hér
í verksmiðjunni," segir hann. En
hann tók undir það að fram hefðu
komið gallar á skautum og súráli og
að það hefði skapað erfiðleika, sem
þó yrðu brátt úr sögunni. Ragnar
sagði að undanfarið hefðu ríkt deil-
ur við skautskipta s.k. um fækkun
manna sem þeir væru óhressir með
og hefðu gripið til yfirvinnubanns.
„Það var búið að skýra þessa hluti
fyrir þeim fyrir ári, og þá var ekkert
við þessu sagt. Svo þegar breyting-
arnar eru komnar þetta langt, þá
neita þeir öllu. En þetta er nú einu
sinni svona, að þegar samningar
eru ófrágengnir og farið að tala við
menn, þá er allt tínt til sem miður er
talið fara; að kaupið sé lágt, yfir-
menn ekki nógu liprir, og svo fram-
vegis. Þetta er bara liður í samninga-
taktíkinni," sagði Ragnar. Hann tók
sérstaklega fram, út af áðurnefndri
töflu í Frjálsri verslun, að hún væri
röng. Þar komi fram að meðallaun-
in á ársverk 1985 hafi verið 639 þús-
und krónur, en eftir sérstaka skoðun
ÍSAL-manna hefði komið í ljós að
rétt tala væri 722 þúsund. „Ég ætla
að hafa samband við þá og benda
þeim á þetta" sagði Ragnar.
VIÐ látum þessu lokið, hér hefur
aðeins verið stiklað á stóru. Þótt
ekki hafi verið kafað djúpt undir
yfirborðið, er ljóst að í álverksmiðj-
unni er ekki bara álframleiðsla,
heldur gróskumikið mannlíf með
öllum þess kostum og göllum, ein-
ingu og átökum. Þótt kraumi undir
á köflum var sérstaklega tekið fram
að menn vilji fyrirtækinu vel. Allir
eru með ÍSAL-hjálma, þótt hjálmar
yfirmannanna séu bláir en verka-
mannanna rauðir, hvítir, gulir og
grænir.
„Karlar" f skautsmiðjunni. Þessir sem aðrir höfðu sitthvað
út á hlutina að setja. En menn halda tryggð við fyrirtækið
þótt deilur spretti upp endrum og eins svo um munar.
Meðalstarfsaldurinn (álverinu er 12 ár en verksmiðjan er
hins vegar aðeins 18 ára.
í ÁLVERINU ER EKKI BARA ÁLFRAMLEIDSLA,
HELDUR GRÓSKUMIKID MANNLÍF MEÐ ÖLLUM
ÞESS KOSTUM OG GÖLLUM, EININGU OG
ÁTÖKUM. MENN HALDA TRYGGÐ VIÐ FYRIR-
TÆKIÐ OG VILJA ÞVÍ VEL, EN UM ÞESSAR
MUNDIR KRAUMAR UNDIR...
HELGARPÖSTURINN 37