Morgunblaðið - 17.08.1958, Blaðsíða 3

Sunnudagur 17. ágúst 1958
MORCV1SBLAÐ1Ð
3
Sr. Jónas G'islason:
Vegur auÖmýkingarinnar
11. sunnudagur eftir trinitatis:
Lúk. 18,9—14.
GUÐSPJALL dagsins dregur upp
fyrir okkur heldur hversdags-
ltga mynd. Tveir menn gengu upp
í helgidóminn. Það gerðu margir
menn á hverjum degi. f hinu
ytra var margt líkt með þessum
tveimur mönnum. Báðir fóru til
sama staðar til að biðjast fyrir.
Báðir tilbáðu hinn sama Guð.
En hversu misjafn varð ekki
árangurinn af musterisgöngu
þeiijra? Jesús segir, að annar hafi
farið réttlættur heim til sín. Og
hér kemur hið óvænta í dæmi-
sögunni. Sá maðurinn, sem flest-
ir eða allir hefðu talið sekari,
hann fór réttlættur heim. Must-
erisganga hans bar því meiri ár-
angur en för hins, sem sýndist
þó standa svo langtum framar í
siðferðilegu og trúarlegu lífi.
Jesús velur hér fulltrúa tveggja
hópa manna, sem Gyðingarnir
þekktu vel. Annar' var farísei
einn úr hópi fyrirmannanna.
Hann var í hópi þeirra, sem al-
menningur leit upp til. Hinn var
fulltrúi hinna fyrirlitnu, toll-
heimtumaður, leiguþý hinna er-
lendu kúgara.
Þessi dómur Jesú kom áheyr-
endum hans mjög á óvart. Hann
braut í bága við venjulegt álit
manna.
Og þannig var boðskapur
Jesú. Hann braut í bága við ríkj-
andi skoðanir. Hann flutti mönn-
unum nýjan boðskap frá Guði
sjálfum.
er
„Guð, ég þakka þér, að ég
ekki eins og aðrir menn: ræn-
ingjar, ranglætismenn, hórkarlar
eða þá eins og þessi tollheimtu-
maður. Ég fasta tvisvar í viku
og geld tíund af öllu, sem ég eign-
ast“.
Slík var bæn faríseans á hin-
um helga stað. Og eflaust hefur
þetta verið rétt, að því er snert-
ir hina ytri breytni. Hann hefur
vandað líf sitt eftir megni. Var
það ekki hrósvert? Hví kveður
Jesús upp ýfir honum þennan
þunga dóm?
Guðspjöllin greina oft frá við-
ræðum Jesú við faríseana. Og
jafnan fara þær á einn veg. Meg-
inatriðið í kenningum þeirra var
einmitt fólgið í því, að þeir gætu
sjálfir áunnið sér réttlæti frammi
fyrir Guði með vönduðu líferni
og góðri breytni. Þeir voru að
eigin dómi sjálfum sér nógir.
Þess vegna þurftu þeir ekki að
iðrast. Þess vegna þörfnuðust
þeir ekki frelsara.
Boðskapur Jesú var allur ann-
ar. Hann sagði alla menn seka
frammi fyrir Guði, faríseana
einnig. Þess vegna nægðu þeim
ekki eigin verðleikar, heldur
þörfnuðust þeir náðar Guðs jafnt
og allir aðrir menn. Hann var
einnig kominn í heiminn þeirra
vegna, þeim til hjálpræðis.
Þetta hneykslaði faríseana og
sameinaði þá til baráttu gegn
Jesú.
Mat Jesús einskis hið vandaða
líf faríseanna? Voru þeir sekir
vegna þess, að þeir vönduðu
þannig líf og breytni?
Auðvitað ekki. Sennilega hafa
engir menn staðið þeim framar
að siðferðilegri breytni. Sú við-
leitni þeirra var lofsverð og Guði
að skapi.
En það var rnnað, sem Jesús
benti þeim á, að væri rangt. Þeir
gátu aldrei byggt samfélag við
Guð á slíkum grunni. Þar þurfti
allt annað og meira til. Þrátt
fyrir allt voru þeir aðeins synd-
arar, sem þörfnuðust náðar hjá
Guði. Það var þessi hroki þeirra,
að þeir töldu sig komast af án
náðar Guðs, sem Jesús fann að
í fari þeirra.
Þeir misskildu eðli mannlegr-
ar syndar. Syndin er ekki aðeins
einstök ytri afbrot. Hún -er rót-
tækt, illt afl í okkur, sem rís upp
gegn Guði og stefnir gegn vilja
hans. Þess vegna- er ekki nóg að-
eins að reyna að vanda breytn-
ina. Guð verður að fá að komast
að til þess að nema burt hið illa,
breyta lífi okkar. ÖðrUm kosti
getum við ekki eignast samfélag
við hann.
Þetta skildu farísearnir ekki.
Þess vegna var musterisganga
þeirra í raun og veru aðeins gjörð
til þess að sýnast og minna á,
hve góðir og fullkomnir þeir
væru, öðru vísi en aðrir menn.
Bæn tollheimtumannsins var
allt annars eðlis. Hann fann, að
hann var ekki verður þess að
dveljast í návist Guðs. Hann átti
ekkert til að hrósa sér af. Þess
vegna nam hann staðar langt
burtu, neðst í musterinu. Lengra
þorði hann ekki að fara. Og það-
an hrópaði hann í neyð sinni til
Guðs: „Guð, vertu mér syndug-
um líknsamur!“
Hann kom til þess að biðja
um og þiggja náð Guðs. Hann
hafði ekkert til þess að skreyta
sig með. Honum nægði náð Guðs.
Hann þarfnaðist einskis frekar.
Þarna skildi með þessum tveim
ur mönnum.
Annar var svo fullur sjálfs-
ánægju og hroka, að Guð komst
ekki að með náð sína. Hinn átti
ekkert fram að færa, en leyfði
Guði að komast að til þess að
bæta úr skorti sínum. Hann þáði
réttlætið, sem hinn afþakkaði.
Vera kann, að mörgum þyki
þessi dómur Jesú of harður. Mér
kemur í hug samlíking.
Þegar manni er stefnt fyrir
dómstól og hann ákærður, fær
hann sér verjanda, sem reynir
á allan hátt að sanna sakleysi
skjólstæðings síns. Ef það mís-
tekst og sektardómur fellur, er
samt enn ein von um lausn fyrir
hinn dæmda-mann. Hann getur
sótt um náðun. Og náðunin er
ekki fólgin í því, að hann reyni
enn að sýna fram á sakleysi sitt,
heldur hinu, að hann gengst und-
ir dóminn en biður sér líknar og
náðar, þrátt fyrir sektina. Á þessu
tvennu, málsvörn og náðunar-
beiðni, er eðlismunur.
Sami munur var á framkomu
mannanna tveggja í musterinu.
Faríseinn var að telja sér allt til
gildis, sem hann taldi að fengi
staðizt fyrir Guði. Hann neitaði
að beygja sig undir dóm Guðs.
Þess vegna gat hann engrar náð-
unar orðið aðnjótandi. Sá einn
getur hlotið náðun, sem hennar
óskar og gengur um leið undir
dóminn. Tollheimtumaðurinn
hafði fyrir löngu séð, að rriáls-
vörn var með öllu vonlaus. Hann
átti engar málsbætur fram að
færa. Þess vegna beygir hann sig
skilyrðislaust fyrir dómi Guðs.
Hann játar sig sekan. Og sem
slíkur kemur hann síðan fram
fyrir Guð og biður um náð hans
og misskunn, þrátt fyrir sekt
sína. Slíka bæn heyrir Guð
ávallt. Því fór hann réttlættur
burt.
í dag erum það við, sem mæt-
um þessum sama boðskap Jesú.
Hvorum þessara manna líkjumst
við meira?
Teljum við okkur geta komizt
af án Guðs? Erum við sjálfum
okkur nóg? Eða erum við í hópi
þeirra, sem finna sig getulausa,
dæma frammi fyrir Guði, og
eiga því allt komið undir nað
Guðs?
Við skulum varast að blekkja
okkur með fullyrðingum um eig-
ið ágæti. Þær eru fánýtar frammi
fyrir Guði. Dómur Guðs er kveð-
inn upp yfir lífi okkar mann-
anna. Við erum syndarar í aug-
um hans. Þess vegna sendi hann
Jesúm Krist í heiminn. Hann tók
á sig sekt okkar og hegningu.
Fyrir verðskuldan hans tekur
Guð okkur í sátt við sig. Hann
náðar okkur fyrir trúna á Jesúm
Krist.
Hvorum líkjumst við frekar,
faríseanum eða tollheimtumann-
Ekkja Nielsar Finsens í brúð-
kaupi sonardóttur sinnar
Um nirætt býr hún enn yfir
óvenjulegum lífsbrótti
í SUMAR var kirkjubrúðkaup í
Helsingþr. Brúðurin var af ís-
lenzkum ættum, dóttir Halldórs
Finsens og sonardóttir próf.
Nielsar Finsens. Hún hafði unn-
ið í skrifstofu flugfélagsins SAS
í Rómaborg ' og kynnzt þar
manni sínum, Gino Labricciosa,
fulltrúa.
Dönsku blöðin birtu myndir
úr brúðkaupinu. Brúðurin var
mannsins og ljósalæknisins
fræga.
Ekki er þess getið í frásögn-
inni af brúðkaupi frú Ingeborg-
ar í ævisögu Nielsar Finsens, eft-
ir, Anker Aggerbo, sem út kom
í íslenzkri þýðingu Maríu Hall-
grímsdóttur árið 1941, að hún
hafi borið þennan fræga kjól
fyrir altarinu. Þar segir aðeins;
„29. desember (1892) eru gefin
Frú Ingeborg Finsen með brúðhjónunum.
ekki í nýjum tízkukjól frá Dior,
en kjóllinn hennar með rósa-
mynstrinu gaf tízkukjólunum
ekkert eftir. Árið 1797 hafði
hann verið saumaður handa ann-
arri brúði, úr efni, sem skipstjóri
nokkur kom með heim úr Aust-
urlandasiglingum. í 160 ár hafa
margar konur úr Finsensættinni
borið hann fyrir altarinu. Kjóll-
inn er enn óslitinn og reiknað er
með að hann endist í nokkur
hundruð ár í viðbót.
Á einni myndinni frá brúð-
kaupinu gefur að líta gamla
konu, sem margir Islendingar
þekkja, bæði af afspurn og síðan
hún kom hér fyrir 19 árum, þá
rúmlega sjötug. Þetta er frú
Ingeborg Finsen, ekkja vísinda
inum? Annar gekk veg sjálfs-
hrokans, upphóf sjálfan sig. Hinn
gekk veg auðmýkingarinnar, leit-
aði líknar og náðar.
Jesús segir, að sá, sem upp-
hefur sjálfan sig, muni niður-
lægjast, en sá, sem niðurlægir
sjálfan sig, muni upphafinn
verða.
Þetta sama ber okkur að at-
huga. Reynum aldrei að telja okk
ur trú um, að við komumst af
án náðar Guðs, höfum nóg í okk-
ur sjálfum. Auðmýkjum okkur
heldur undir Guðs voldugu hönd.
Göngum veg auðmýktarinnar.
Játum sannleikann um líf okkar.
Biðjum eins og tollheimtumað-
urinn; „Guð, vertu mér syndug-
um líknsamur!“
Við megum treysta því, að Guð
heyrir slíkar bænir.
saman í dómkirkjunni í Ribum
Ingeborg Balslev, 24 ára, og Niels
Finsen, 32 ára. Allir eru svart-
klæddir nema brúðurin. Sex
vikum áður hefur fjölskyldan
fylgt stiftamtmanninum (Hann-
esi Finsen) til hinztu hvíldar
Kvæði er orkt í tilefni af hátíð-
inni, það er sungið undir laginu:
Kirkjuklukka ei í heimsins
höllu“. Það er angurvær trega-
blær yfir athöfninni“.
Þremur árum áður hafði Niels
Finsen skrifað unnustu sinni:
.... Það skrifar frá Islandi, og
það þykir mér vænt um, að það
sé hjónasvipur með okkur. . . .
Ég hugsa um hina miklu ham-
ingju, sem mér hefur fallið í
skaut síðastliðið ár, hve þakk-
látur ég má vera fyrir það, fyrst
guði og svo þér.. .. “
Við lestur ævisögunnar verður
manni ljóst, hve ómetanlegan
stuðning þessi kona hefur veitt
manni sínum á 11 hjónabandsár-
um þeirra, meðan hann var að
berjast við að koma hugmynd-
um sínum í framkvæmd, til að
geta veitt öðrum heilsubót, áður
en ólæknandi hjarta- og lifrar-
sjúkdómur riði honum sjálfum
að fullu. Og myndin í danska
blaðinu af níræðu konunni í hópi
afkomenda sinna, rifjar upp
orðin, sem Niels Finsen sagði við
hana á banasænginni: „Þetta,
sem þú spurðir um í nótt, hvort
við mundum sjást aftur. Við vit-
um ekkert um það, vina mín. En
það eitt veit ég, þegar þar að kem
ur skal ég koma að sækja þig. En
ég vona að það verði langt þang-
að til og að þú deyir södd líf-
daga“.
Árið 1939 kom frú Ingeborg
Finsen hingað í fyrsta og eina
skiptið, í fylgd með dóttur sinni
og tengdasyni, dr. Lomholt, yfir-
lækni við ljóslækningastofnun
Finsens. Þau ferðuðust víða um
landið, þrátt fyrir hinn háa ald-
ur gömlu konunnar, voru aðeins
einn dag um kyrrt í Reykjavík.
Valtýr Stefánsson, ritstjóri, átti
þá blaðaviðtal við frú Ingeborgu,
og birtist það í Morgunblaðinu.
1 því segir hún m. a. frá íslands-
veru Nielsar Finsens og vísinda-
sigrum:
— Ég kynntist vel öllu sem
hann hér hafði lifað. Hann var
hér 7 vetur og auk þess eitt sum-
ar, segir hún í viðtalinu, og
seinna: — Það var vitanlega
mikil viðbót fyrir hann (að
þurfa að setjast í Latínuskólann
hér og læra íslenzku). Námið
varð honum mikið erfiðara
vegna þess að hann var aldrei
heilsuhraustur. Hann var til
heimilis hér hjá ömmu sinni.
Hún var umhyggjusöm gömul
kona. En hún var ströng. Allt
varð að vera í föstum skorðum.
Hann varð að koma heim á
kvöldin á tilsettum tíma. Og ef
skólabræður hans voru hjá hon-
um á kvöldin, þá réði gamla
konan því hve lengi þeir væru
þar. Þannig var hún skapi farin.
Maðurinn minn kvartaði ekki
beinlínis undan þeim aga. En
hann sagðist hafa liðið mikið af
kulda oft meðan hann var hér.
Ég hefi gert mér í hugarlund að
kuldinn hafi haft slæm áhrif á
heilsu hans. Aftur á móti finnst
mér að Latínuskólinn hér hafi
verið hentugri fyrir hann en
danskur latínuskóli. Hér var
skólalíf og fyrirkomulag, eins og
þér vitið, allt annað en þar. Hér
voru eldri og þroskaðri nemend-
ur. Hér gátu nemendur farið
mikið sínar eigin götur, haft sín
áhugamál hver fyrir sig, og lagt
stund á þau nokkuð eftir vild
sinni. Þetta átti vel við Niels
Finsen. —
Seinna berst talið að húsi frú
Finsen í Suðurgötu — þar sem
Niels bjó hjá ömmu sinni á
skólaárunum.
— Hann hefir víst átt heima
skammt frá kirkjugarðinum, seg-
ir frú Ingeborg, — því hann sagði
mér að stundum á vorin, er hann
var að lesa undir próf, þá fór
hann út á næturnar með bækur
sínar inn í kirkjugarðinn og sat
Frh. á bls. 18.
Faðir brúðarinnar, dr. Halldór Finsen, brúðhjónin og móðir
hrúðarinnar skoða brúðargjöf.