Morgunblaðið - 17.08.1958, Blaðsíða 8

í
M O R G UTS fí r .4 fí I Ð
Sunnudagur 17. ágúst 1958
mm,%

/72. afmæLisdagur Reykjavíkur
BOKAÞATTUR:
* Bækur frú Norðurlöndum
[arinnar og að austan Víkur
lækur frá Tjörn til sjávar. —
Auk þess tilheyrði bæjarland-
inu spilda af Arnarhólslandi
og Orfirisey, og var eyjan sér-
staklega fengin kaupstaðnum,
til þess að þar væri hægt að
koma upp virki til varnar
Reykjavíkurhöfn. Þótti kaup-
staðarlóðin ríflega í té látin
og var ekki búizt við að bráð-
lega yrði þörf á stækkun.
Á kaupstaðarlóðinni bjuggu
þá aðeins 167 manns.
Þetta sumar, sem Reykja-
víkurkaupstaður „fæddist",
var kalt í veðri að vorinu til
og seinni hluta sumars voru
hrakviðri, svo heyskapur
gekk illa. Skæð sótt, bólusótt-
in, gekk þá um allt.
Ekki hefur þá, sem mældu
út kaupstaðarlóðina í önd-
verðu, órað fyrir því að þar
mundi rísa upp borg, eins og
orðið er og myndin sýnir.
Reykvíkingar og allir lands
menn árna höfuðstaðnum
heílla á afmæli hans.
Ljósm.: vig.
ÞÆTTINUM hafa borizt nokkur
rit til umsagnar frá Norðurlönd-
um, og skal þeirra getið hér stutt
lega.
Aschehoug-forlagið í Oslo hef-
ur gefið út fyrirlestrana, sem
hinn kunni fræðimaður Fredrik
Paasche hélt við Uppsala-háskóla
vorið 1941. Nefnist bókin Mötet
mellom hedendom og kristendom
i Norden. Er hér um að ræða átta
fyrirlestra sem bera þessi heiti:
Emnet og kilderne, Hedendomm-
ens forsvarskamp, Den kristne
forkynnelse: religionen, Den
kristne forkynnelse: etikken,
Religionsskiftet og staten, Ut-
byggingen af kirken, Kristen-
dommen og litteraturen (tveir
fyrirlestar)
Dag Strömbeck hefur gefið
bókina út, skrifað minningarorð
um Paasche, sem lézt 1943, ritað
inngang að bókinni og skýringar
við textann. Bókin er 163 sxður
í meðalstóru broti. Paasche er ís-
lendingum að góðu kunnur fyrir
margvísleg ritverk am íslenzk
í meðalstóru broti. Paasche er fs-
land, rit um Snorra Sturluson og
Sturlunga, bókmenntasögu ís-
lands og Noregs á miðöldum og
þýðingu á „Lilju“ Eysteins
munks.
Svart kvenveski
tapaðist í gær frá Melabut um
Hagamel á Grenimel. Vinsam-
legast skilist á Grenimel 4
(kjaliara).
KEFLAVÍK:
Húsgögn til sölu
Vegna brottílutnings eru til
sölu nú þegar, húsgögn, þ. á. m.
borðstofuhúsgögn, dagstofuhús
gögu, píanó og ísskápur. Til
sýnis á Hólabraut 8, niðri.
Universitetsforlaget í Oslo hefur
gefið ut bókina Alkoholmis-
brukeres foreldre og börn eftir
Arnfinn Engeset og Rolf Idsöe.
Fjallar ritið um þá spurningu,
hvort misnotkun áfengis hjá for-
eldrum leiði til misnotkunar á-
fengis hjá börnum þeirra. Eru
það heimxli drykkjunianna eða
heimili bindindismanna seni veita
börnum beztu vörnina gegn á-
fengissýklmum? Þessi alvarlegu
vandamál eru tekin fyrir af höf-
undununx, sem eru læknir og
prestur. Þeir framkvæmdu rann-
sókn stna með því að kynnast
persótiulega heimihshögum fjöl-
margra otdrykkjumanna og bind
indismanna, Hver einstaklingur
var spnrðui spjörunum úr um
ástandið á bernskuheimiiinu og
þá fyrsí og fremst umgengni for-
eldranna við áfengi í bókinni eru
margar fróðlegar staðreyndir
dregnar íram í dagsljósið og nið-
urstöðurnar mun vekja marga til
umhugsunar. Bókin er 100 síður
í allstóru broti og kostar 5,50
norskar krónur. í bókarlok er
stuttur útdráttur á ensku og skrá
yfir helztu rit um þessi efni.
★
Önnur bók frá Universitetsfor-
laget í Oslo heitir Kjönsrolle og
ungdomskriminalitet eftir Sverre
Brun-Gulbrandsen. Höfundurir.n
ræðir einkum orsakirnar sem
liggja til þess, að karlmenn eru
miklu fjölmennari en kvenfólk
meðal afbrotamanna, Af þeim
sem hegningu hljóta í Noregi eru
aðeins 5—10% konur, cg eru hlut
föllin svipuð hjá óðrum pjóðum,
Niðurstöður höfundar eru þær,
að hin ólíku áhrif sem drengir
og stúlkur verða íyrir í bernsku
og æsku, og hmar ólík.u kröfur
sem gerðar eru til þeirra, séu þess
valdandi að piltar hneigjast meír
til afbrota en stúlkur. Bendir
höfundurinn á að drengir verði
í miklu ríkari mæh en stúlkur
fyrir áhrifum sem glæða og efla
marga verðmæta eðlisþætti með
þeim, en verða þess um leið vald-
Á MORGUN, 18. ágúst, er af-
mælisdagur Reykjavíkur, en
þá eru liðin 172 ár frá því að
Reykjavík fékk kaupstaðar-
réttindi, árið 1786.
Myndin hér að ofan, sem er
nýtekin, sýnir hluta af „kvos-
inni“, sem svo er stundum
kölluð, eins og hún lítur út
nú, en hin gamla kaupstaðar-
lóð Reykjavíkur var ákveðin
með útmælingu í febrúar
mánuði 1787 og var þannig:
Að vestan Grjótabrekka frá
Ullarstofutúni allt til sjávar,
að sunnan norðurendi Tjarn-
andi að þeir lenda oftar á glap-
stigum. Með víðtækutn rannsókn
um meðal skólaæskunnar telur
höfundurinn sig hafa fundið þess
um kenningum stoð. í bókarlok
er útdráttur á ensku ásamt skrá
yfir helztu rit um efnið. Bókin
er 200 síður í stóru L_ -tx og kostar
12 norskar krónur.
'A
Universitetsforlaget í Oslo hef-
ur ennfremur sent frá sér ann-
að bindi af Humaniora Norvegica,
og tekur það yfir árin 1951 og
1952. Er ritið 385 bls. í mjög
stóru broti og kostar 30 norskar
krónur. Það er allt á ensku. li.it-
stjóri þessa mikla verks er Har-
ald L. Tveterás, en hann hefur
sér við hlið þrjá aðstoðarritstjora
og sjö manna ritnefnd ásamt um
140 öðrum aðstoðarmönnum. Rek
ur ritið þær rannsóknir sem gerð
ar hafa verið í húmanískum fræð
um í Noregi umrætt tímabil.
Efnin sem tekin eru til með-
ferðar eru þessi: heimspeki, sál-
fræði, uppeldisfræði, trúarbrögð,
hagfræði, lögvísindi, þjóðsógur
og þjóðfræði, málvísindi, bók-
menntir, listir, fornleifafræði,
sagnfræði, þjóðfélagsfræði, inn-
lend saga og ættfræði.
Þriðja bindi þessa mikla rits er
væntanlegt í haust.
Humaniora Norvegica er gefið
út að tilhlutan Selskapet for
| norsk kulturgransking og Norges
Almenvitenskapelige Forsknings |
rád, sem kosta útgáfuna að
nokkru. Tilgangurinn með ritinu
er tvíþættur: annars vegar að
efla sambandið milli hinna ýmsu
vísindagreina innanlands, hins
vegar að gefa umheiminum hug-
mynd um vísindastörf norskra
fræðimanna. Ætlunin er að í
framtíðinni komi eitt bindi út
árlega.
í ritinu er fjallað um bækur,
ritgerðir og önnur visindarit,
sem út komu á árunum 1951—52
Er þetta yfirlit mjög víðtækt og
handhægt. Jafnframt eru tilvís-
anir til ritdóma bæði innanlands
og utan. í bókarlok er skrá yfir
höfunda, sem rætt er um í ritinu,
og yfir alla þá, sem í ritið skrifa.
★
LTs Förlag í Stokkhólmi hefur
gefið út Halsa och sjukdom i!
hemmet eftir Arne Tallberg.
Bókin er 256 síður og prýdd
fjölda mynda. Hún kostar 10
sænskar krónur. Höfundurinn er
kunnur læknir sem hefur skrifað
mikið um heilbrigðismál í heima
landi sínu. Bókin er í 18 aðal-
köflum sem síðan er skipt í
smærri kafla. Aðalkaflarnir bera
þessi nöfn: Frán cell til orgai.ism,
Huden, Kroppens stomme, Kropp
ens ben og muskler, Blodet, I
hjártat och kárlen, Lungorna ochl
I andningen, Matsmáltningsappar-
aten, Mat och dryck, Hur avfallet
avlágsnas, Nervsystemet, Sinnes-
organen, Insöndringskörtlar och
hormoner, Smittámnen och ín-
fektionssjukdomar, De stora folk
sjukdomarna, Hygien, Sexuali-
tet, Nerver och psyke, og Husa-
poteket. Að lokum er skrá yfir
oll hugtök og líífæri sem rætt
er um í bókinni.
•k
Gyldendalsforlagið í Kaup-
mannahöfn hefur sent frá sér
! stóra og glæsilega myndabok,
Billede af Grækenland, eftir
Helge Finsen, sem er xunnur
danskur arkítekt, ljósmyndari og
rithöfundur. Bókin er 85 síður
í mjög stóru broti og kostar 19,75
danskar krónur. Efninu er þann-
ig raðað, að í hverri opnu er
heilsíðumynd og gegnt henni með
fylgjandi texti sem er einnig að
jafnaði heil síða. Þannig er í
bókinni 41 ljósmynd, sem hver
fyrir sig er listaverk. Að sjálf-
sögðu er lögð áherzla á gríska
byggingarlist, bæði frá fornöld
og miðöldum, ekki sízt hinar frá-
bæru býzönsku kirkjur, en höf-
undurinn gleymir samt ekki hinu
sérkennilega gríska landslagi,
sem á enga hliðstæðu í Evrópu,
nema kannski á íslandi. Bókin
er mjög smekklega útgefin og
I hefur fengið göða dóma í Dan-
I mörku