Morgunblaðið - 27.08.1959, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 27. ágúst 1959
Hí/iu/'rwffrinig
9
Rogalandsbréf Áma G. Eylands
Þyrildreifar
TILBÚNI áburðurinn er orðinn
mikill liður í búskapnum og
dreifing hans er mikilvægt at-
riði. Á miklu veltur að vel sé
dreift, áburðurinn dýr og árang-
urinn mikilvægur, jöfn og góð
spretta ef vel er að unnið en
getur orðið misjöfn úr hófi, ef
ójafnt er dreift, þó að öðru leyti
sé jafnt á komið um aðstoðu, svo
sem tíðarfar og ræktun.
Tvær gerðir af áburðardreif-
um hafa verið mest keyptar,
sálddreifar og diskadreifar, svo
nú hin síðustu ár þyrildreifar.
I.
Framan af voru sálddreifamir
einráðir að heita mátti, það var
ekki völ á öðru betra. Með góðri
hirðu dreifðu þeir vel og ending
vélanna var allgóð. Vanhirtir
dreifðu þeir illa og gengu fljótt
úr sér, en raunar má segja að
svo sé um alla dreifa, hvaða gerð
og tegund sem er.
Fyrsti diskadreifirinn kom til
landsins 1930. Yfirburðir diska-
dreifanna komu fljótt í ljós hér
sem annars staðar. Ekki nutu
þeir þess að fullu hjá bændum.
Diskadreifarnir voru dýrari en
sálddreifarnir. Ekki held ég að
það hafi ráðið kaupum bænda,
fremur hitt, þó ótrúlegt sé, að
þrátt fyrir það að oft hefur verið
bent á gæði diskadreifanna og að
sjálfsagt væri að kaupa þá og
nota fremur hinum, hafa þeir,
sem annazt hafa innflutning og
sölu lagt meiri áherzlu á að
flytja inn og selja sálddreifa
fremur hinum betri diskadreif-
um. Þetta hefur artað sig þannig
að bóndinn sem pantaði „áburðar
dreifi“ án frekari ummæla og
skilgreiningar, fékk afgreiddan
sálddreifi, tæplega aðrir en þeir
sem greinilega tóku fram að þeir
vildu fá diskadreifi og ekkert
annað, fengu þá.
Slík mistök hafa komið víðar
fram í vélakaupum bænda. Fyrir
nokkrum árum fengu margir
bændur, sem báðu um snúnings-
vélar, sendar lítt nothæfar gaffla
snúningsvélar sér til angurs og
meins. Þeir höfðu aðeins beðið
um „snúningsvél“ án frekari
skilgreiningar og þar við sat.
Þeirra varð skaðinn, en skömm-
In, skall hún þar sem skyldi? Ég
held ekki, þeir sem léku all-
marga bændur þannig kunnu
víst ekki að skammast sín fyrir
svona smámuni. Enda því til að
svara, sem frægt er og skjalfest,
að litlu skipti þó bóndinn kaupi
dýrt og sér í skaða, ef fyrirtækið
sem honum selur, er félagseign
bændanna og það græðir á tapi
bóndans.' „Félagslega þroskaðir
menn eiga að skilja þetta, öðrum
gengur það miður.
II.
Svo komu þyrildreifarnir til
sögunnar, var fljótt mikið af
þeim látið, án frekari skilgrein-
ingar. T. d. mælt mjög með þeim
í Frey. Hvað var svo hið sanna
og rétta?
Þyrildreifar eru áratuga gaml-
ir að gerð. Lengi var því haldið
fram að ekki væri hægt að smíða
dreifi er byggðist á því að dreifa
með miðflóttaaflshreyfingu. Mið-
flóttaaflslögmálið gerði slíkt
óhugsandi. I rauninni er þetta
óhrakið enn. Samt eru nú smíð-
aðar ótal gerðir þyrildreifa. Er
hugmyndin um slíka dreifa var
tekin upp að nýju, að segja má
fyrir nokkrum árum, var á marg-
víslegan hátt reynt að bæta galla
miðflóttaaflsdreifingarinnar, og
því er ekki að neita að sumum
verksmiðjum hefur tekizt það
sæmilega, en samt er það nú svo
að margar gerðir þyTÍldreifa
dreifa svo hörmulega illa, að
ekkert hóf er á. Enn er það því
sem fyrr að bóndinn sem biður
um dreifi eða þyrildreifi getur
farið illa út úr því, ef seljandi
er ekki umhyggjusamur og fróð-
ur um slíkar vélar.
í skýrslu Verkfæranefndar
1956 er sagt frá reynslu með
danskan þyrildreifir, svokallaðan
NM-dreifi. Ekki dreifði hann
jafnt, en ekki heldur hörmulega.
Nefndin segir: „Dreifingin ójöfn
og því erfitt að ákveða áburðar-
magn“. Annars vísa ég til skýrsl-
unnar og mynda í henni er sýna
dreifinguna.
En nú er sannast sagna að
dreifingin með NM-dreifinum,
sem nefndin reyndi og gaf um-
sögn um, er skinandi afbragð hjá
því sem orðið getur ef lakari teg-
undir slíkra þyrildreifa verða
fluttar inn og seldar bændum. —
En hvað orðið er um þá hluti
veit ég ekki. Tel aðeins rétt að
vekja athygli á því.
Ég hef hér fyrir framan mig
tilraunaskýrslur sænskar er sýna
hvort tveggja að til eru þyril-
dreifar er dreifa sæmilega og að
líka eru til og seldir fullum fet-
um þyrildreifar sem dreifa
hörmulega illa. Skal ég nú skýra
þetta með tveimur myndum.
Mynd 1 sýnir dreifingu með
dönskum dreifi, Holbæk. Dreift
var kalksaltpétri, 680 kg á ha.
Útkoman allgóð eins og myndin
sýnir. Með því að ætla vélinni
ekki nema 8 metra dreifingu í
hverri ferð fengist allgóð dreif-
ing. Við að dreifa ókornuðu
superfosfati var útkoman langt-
um verri, en skal ekki sýnt í
þessari grein.
Mynd 2 sýnir dreifingu með
sænskum dreifi, Frámmestad,
dreift var kalksaltpétri, miklu
magni eða 1080 kg á ha. — Út-
koman er ljót, eins og myndin
sýnir, en það skal tekið fram að
hún var litlu, en þó ofurlítið
betri, þegar ekki var dreift nema
260 kg á ha.
Þessar tvær myndir ættu að
nægja til að sýna bændum og
sanna, að það er mikill munur á
hinum ýmsu þyrildreifum og
ekki sama hvað keypt er. Og
ennfremur að enginn bóndi ætti
að kaupa þyrildreifi nema hafa
gengið úr skugga um að það sé
nothæf gerð. Slíkt má sjá óðara
á erlendum tilraunaskýrslum,
sem seljendum er engin vorkunn
að leggja fram. Það er ekki þörf
neinna sérstakra irtnlendra til-
rauna til þess að leiða í ljós not-
hæfni slíkra véla. Þó verður að
minnast þess að gallar á dreif-
ingu koma vafalaust meira í ljós
er dreifa skal hinum miður vel
kornaða Kjarna-áburði, heldur
en þegar vel kornaður útlendur
áburður á í hlut. Þess vegna get-
ur dreifir, sem útlend skýrsla
sýnir að dreifir kalksaltpétri all-
vel, dreift kjarna miður vel. En
sýni útlend tilraunaskýrsla lé-
lega dreifingu komaðs áburðar
verður líka að gera ráð fyrir að
sá hinn sami dreifir dreifi Kjam-
anum mjög illa.
III.
Kostir þyrildreifanna eru:
1. Þeir eru ódýrir.
2. Þeir eru mikilvirkir.
3i Það er fljótlegt og auðvelt
að hreinsa þá.
A móti kemur: Þeir dreifa
yfirleitt fremur ónákvæmt og
illa, en munurinn er svo mikill
á beztu gerðum þyrildreifa og
hinum lakari, að annars vegar
má segja að séu vel nothæfar
vélar og hins vegar vélar, sem
enginn bóndi hefur efni á að
nota, sökum þess hve vinnubrögð
þeirra eru léleg.
rv.
En svo eru það flugvélarnar.
Nú er fræi sáð og áburði dreift
með þeim víða um heim og líka
á voru landi íslandi. Þetta er
orðið mikið úræði víða og heima
er líka mikið af því látið. Vafa-
laust að nokkru með réttu, en
því miður er ekki sannleikurinn
sagður allur, ef marka má það
er sagt hefur verið frá þessu í
blöðum. Menn virðast ekki hafa
áttað sig á því við hvaða stað-
hætti og hvenær er réttmætt að
nota fiugvélina og hvenær það er
óráðlegt.
I fyrra eða hitteðfyrra ritaði
ágætur maður, en eigi fróður um
búvélar og ræktun, skemmtileg-
ar hugleiðingar um ræktun
þeirra Klaustursbræðra á sönd-
unum við Skaftá. Eitt af því er
hann vék að í því sambandi var
hin mikla víðátta, sem vart yrði
komizt yfir að vinna á, en bót
fann hann í máli, að *ú væri
hægt að nota flugvélar til að
bera á slík flæmi. Kostnaðarhlið
málsins ræddi hann eigi, sem
ekki var von.
Nú sé ég í blöðum að flugvél
hefur verið notuð til þess að sá
fræi og bera á Hólasand milli
Mývatnssveitar og Laxárdals og
þykir vel að verið. Einnig er
upplýst að flugvél hafi verið
notuð til að bera á sandgræðslu-
svæðin á Hólsfjöllum og einnig
í hraunlandi ofan við Gunnars-
holt. Hér er ólíku saman að
jafna: annars vegar eggslétt sand
ræktun við Skaftá og Hólasandur
svo jafn og auðveldur umferðar
með bíla og vélakost að engum
erfiðleikum veldur, og hins vegar
grýtt land og ójafnt í mesta
máta, þar sem venjulegum vél-
úm verður ekki við komið. —
Flugvélin er hið eina tæki, sem
hægt er að nota við að bera á
„ófærurnar" svo að nokkur af-
köst verði. Það er stórkostlegt að
geta gripið til þeirrar tækni og
gleðilegt, að Sandgræðsla íslands
skuli nú vera orðin þess umkom-
in að nota þessa tækni og vinnu-
brögð. — En þegar ég heyri að
notuð sé flugvél til að bera á
Hólasand og sá þar fræi, þar sem
traktorum og mikilvirkum áburð
ardreifum verður auðveldlega
viðkomið, þá er sannarlega
ástæða til að benda á misskilnv
inginn og hvað er hið rétta í
þessu máli. Það er í stuttu máli
þetta:
Þar, sem auðvelt er aðkomu og
umferðar með bíla, traktora og
áburðardreifa, er langtum ódýr-
ara að nota bíla og traktora og
stórvirka áburðardreifa heldur
en flugvél, og auk þess verður
verkið betur af hendi leyst. Þó
að víðátta sé mikil er líka hægt
að vinna verkið með svo stórum
tökum að slíkt er enginn hemill
á framkvæmdum. — Þannig tel
ég að sé ástatt á Hólasandi.
Þannig þarf að átta sig á hlut-
unum én gína ekki við öllu stóru
og nýstárlegu, sem því sjálfsagða
og rétta.
Hamingjan gefi að Sandgræðsl
an hafi fjárráð á næstu árum tii
að bera á víða og mikið með
flugvél þar sem annarri tækni
ódýrari verður ekki viðkomið.
En hamingjan gefi líka að svo
glögglega verði að unnið, að
menn sjái muninn að bera á land
sem ekki er fært öðrum vélum en
flugvélum og að sá í og bera á
skeiðvallarsléttar lendur, sem
enginn vandi er að vinna á með
þeim tækjum öðrum, sem ódýr-
ari eru í notkun og betur vinna.
Verkefnirt eru mikil og óþrjót-
andi, en það munu peningamir
ekki vera, þess vegna þarf að
nota þá sem bezt.
14. ágúst 1959.
Árai G. Eylands.
77/ sölu
6 herb. íbúð á 2. hæð ásamt bílskúr, selzt fokhelt.
Upplýsingar í síma 3-30-28 eftir kl. 19.
Ú fgerðarmenn
sem þurfa að fá stálnótabáta sína sandblásna og
málmhúðaða, ættu að láta okkur taka við þeim, nú
er sildarvertíð lýkur. — Grunnmálum einnig ef þess
er óskað.
RyðKreinsun & Málmhúðun s.f*
Sími 35400
íbúðir til sölu
Til sölu skemmtilegar og rúmgóðar 3ja, 4ra og 5
herbergja íbúðir í húsi í Háaleitishverfi. íbúðirnar
eru seldar fokheldar með fullgerðri miðstöðvarlögn
að öðru leyti en því að ofna vantar. Bílskúrsréttur
getur fylgt. Fagurt umhverfi. Hægt er að afhenda
íbúðimar strax. Lán á 2. veðrétti til 5 ára fylgir.
Sumar íbúðarstaerðimar eru að verða uppseldar.
FASTEIGNA & VERÐBKÉFASALAN,
(Lárus Jóhannesson, hrl.)
Suðurgötu 4. — Símar: 13294 og 14314.
Útgerðarmenn
Getum boðið til afhendingar á næsta ári nokkra
eikarbyggða FISKIBÁTA
frá fyrsta flokks dönskum skipasmíðastöðv-
um.
Teikningar og aðrar upplýsingar á skrifstofu
vorri.
Höfum verið beðnir að selja norskan *
235 tonna STÁLFISKIBÁTAR
byggðan 1956 í mjög góðu ásigkomulagi.
Báturinn er með frystikerfi.
Eggert Kristjánsson & Co. h.f.
Simar 1-14-00.
%
1. mynd. Dreifing með Holbæk-dreifi, allgóð dreifing.
(Láréttu tölurnar að neðan tákna metra)