Morgunblaðið - 27.08.1959, Blaðsíða 11

Fimmtudaeur 27. ágúst 1959
MORCVWBT AÐ1Ð
1!
Bóndi í land-
helgisflugi
F Y R IR bónda norðan úr
Skagafirði var það ævintýri
að vera boðinn í flugferð með
landhelgisflugvélinni RÁN
kringum landið.
20. þ. m. kl. 11 að morgni létum
við í loft frá Reykjavík. — Sex
manna áhöfn er þar: Þröstur
Sigtryggsson, skipstjóri, Guðjón
Jónsson, flugstjóri Asgeir Þor-
leifsson, flugmaður, Björn Jóns-
son, loftskeytamaður og Ingi
Loftsson, vélamaður.
Við flugum fyrst út Faxaflóa,
og sáum þar 3—4 trillubáta iík-
lega á færum, en annars sáum við
enga fleytu á þessu stóra svæði
allt norður að Látrabjargi, en
þar voru 12 brezkir togarar inn-
an landhelgislínunnar, auðvitað
undir herskipavernd og gætti
Óðinn litli lögbrjótanna. Kastað
var niður til Óðins nýjum blöð-
um, sem áreiðanlega hafa verið
vel 1 egin til lesturs með morg-
unmatnum, sem þá stóð yfir. Og
ekki fórum við varhluta af kræs-
ingunum því vélamaðurinn, Ingi
Loftsson, hefur hlotið að læra
hjá Helgu Sigurðar, því maturinn
var sízt verri en á Naustinu eða
Borg. ni.
★
Er við komum norður um Isa-
fjarðardjúp skyggði nokkuð í ál-
inn svo að annað slagið sást ekki
til lands. Norðaustur af Horni
voru 5 togarar að veiðum utan
landhelgi, sjór var þar ekki úf-
inn, rétt hnitaði í báru.
í vélinni voru heyrnartæki
hingað og þangað svo að ég gat
fylgzt með öllu, sem fram fór.
Annað slagið eru athuganir gerð
ar og veðurskeyti og aðrar upp-
lýsingar teknar frá ýmsum stöð
um. Sást nú sæmilega yfir þó
ekki væri vel fjallabjart, en eng-
in s'.ip eða bátar sáust á óllu
þessu svæði. Mér datt í hug,
hvort raunverulega væri svona
fisklaust að íslenzku skipin teldu
ekki borga sig að veiða þar, en
færu í þess stað á fjarlægari mið
til fariga. Er við komum út af
Skaga, sá ég í radar vélarinnar
Sauðanesið við Siglufjörð, en
stefnt var beint á Grímsey. Þarna
var slæmt skyggni, en í radarn-
um sáum við Siglunes vel, þó
40 mílur væru á milli, en 80 míl-
Björn Jónsson bóndi og
hreppstjóri að Bæ á Höfða-
strönd.
ur sögðu þeir að hann drægi.
Þvílíkt undratæki er þetta.
Ætti vinum og vandamönnum
þeirra, er um sjóinn og loftið
sigla að vera hugfróun að vita

&
Gamall skip-
stjóri við neta-
bætingu. Hann
heitir Þórður
Björnsson, og er
enn skipstjóri
nú á v/b. Vísi
NK-22. En á
milli vertíða
vinnur hann við
sildarnætur.
Myndin er tekin
á bryggju í Nes-
kaupstað.

af slíkum öryggistækjum um
borð.
★
Austan við Grímsey voru
nokkrir togarar að veiðum, en
enginn af þeim var víst íslenzk-
ur. Var nú haldið beint á Rauðu-
núpa, og þá skeði það, sem ég
hélt að ekki myndi koma fyrir
mig. Ég var settur í annað flug-
mannssætið. Líklega er töluverð-
ur vandi að stýra cg stjórna flug
vél og vildi ég heldur stjórna
mínu búi heima í Skagafirði, en
þetta var óneitanlega gaman. En
Guð minn góður, þvílíkur fjöldi
af alls konar tækjum, mælum
og tökkum, sem koma þarf á.
★
Á Sléttu eru líklega margar
góðar jarðir, en langt er þar á
milli bæja og mikð var að sjá
af rekavið með fjöru fram.
Þokan gerðist nú nærgöngul og
var flugið hækkað upp í 2000 fet
og þá var ég sviptur öllum völd-
um. Líklega hafa þeir ekki treyst
mér sem bezt við stjórn, því ég
var rekinn aftur í eldhús og þótti
víst betur hæfa minni kunnáttu
að vera þar.
Við Langanes sögðu þeir, að
Landhelgisflugvélin Rán
hálfnað mundi vera kringum
landið. Þó ekki sé eyjan okkar
mjög stór, þá er þetta býsna langt
jafnvel þó á vængjum lofts sé
farið.
★
Ekki var fýsilegt veiðiveður út
af Austfjörðum, töluverður sjó-
gangur og stormur líklega 5—6
vinds'.ig, enda sáum við aðeins
tvo síldarbáta. Þoka skyggði þó
sýn svo að ekki sást verulega
yfir. Um 20 mílur suðaustur af
landinu flugum við yfir Ægi
gamla, sem var þar að rannsókn-
um. Sendum við niður til hans
heilmikið af pósti. Þeir eru bún-
ir að vera úti í 20 daga blað-
lausir og kvenmannslausir, aum-
ingj.. mennirnir. En blöðin fengu
þeir og þóttist ég þar verða að
góðu liði að koma böggli þessum
útbyrðis, en ekki vildi ég stökkva
svona út með fallhlíf.
Er komið var vestur um Dyr-
hólaey birti svo að sást upp urr.
land og satt er það, falleg er hún
landsýnin þar og blómlegar sveit
ir að sjá þó sandar séu miklir og
vötnin æði mörg. Milli Vest-
mannaeyja og lands flugum við
\ijW <
og settum niður póst í Þór o$
Albert, sem gætti humarveiði-
báta, sem höfðu nokkuð af fiski
á dekki.
Ferðin smá styttist, farkostur
okkar haggaðist varla svo að
ekki var amalegt að sitja í góðu
hægindi, njóta góðra veitinga og
spjalla við skemmtilega og góða
félaga. Fékk ég nú aftur að setj-
ast í flugmannssætið og hafði
nóg að gera að horfa á undur ver-
aldar meðan flogið var vestur
með Reykjanesi yfir Grindavík
og Keflavík. Gæti næstum stokk-
ið niður í Njarvíkina. Við flug-
um um stund innaní friðarboga
— þar er lánsmerki Ránar.
Það er ekki ofsögum af þvl
sagt, að starfsmenn Landhelgis-
gæzlunnar eru nú þjóðaruppá-
hald. Vitanlega telja þeir þetta
orðið sín skyldustörf, en af al-
þjóð er þetta sérstaklega vel séð.
Á Reykjavíkurflugvelli vorum
við lentir um 8 leytið eftir hring
ferð kringum landið. — Ég þakka
skemmtilega og góða ferð, með
góðum félögum.
Björn í Bæ.
Mjólkurbú Flóamanna
borgar minnzt
SAMKVÆMT fréttum frá aðal-
fundi ýmsra mjólkursamlaga og
Mjólkurbúa Flóamanna, kemur
í ljós, að Mjólkursamlag KEA,
Akureyri greiddi 1958 kr. 3,48
pr. lítra. Mjólkursamlag Borg-
firðinga kr. 3,69 og Mjólkurbú
Flóamanna samkv. grein í Tím-
anum kr. 3,40, n frá því var dreg
ið rúmlega 33 aurar pr. kg. í akst
ursgjald til og frá Mjólkurbúinu.
Margir segja, að undanfarin ár
og einnig nú hafi verið tekið 9—
10 aurar af hverju innlögðu
mjólkurkílói til bygginganna,
sem verður að teljast eðlilegt.
Þegar þetta er athugað er út-
litið helzt þannig að meðalútborg
un fyrir 1958 hafi orðið kr. 3,06.
En eftir öðrum heimildum getur
það varla vrið. Taka vrður það
fram, að hver sem útborgunin
hefir verið, að þá er í því inni-
falin allar uppbætur frá ríkinu
svo og allar heimsendingar.
Ég reiknaði út, það sem talin
var útborgun hjá einu litlu búi
s.l. ár, en þar var alltaf góð fita,
og stundum mð ágætum og miðað
við mjólkurmagn mikil haust-
mjólk, og varð kr. 3.01 svo all-
margir hafa fngið nokkru minna.
Heimsendingar á skyri og ost
um reyndist kr. 500 á kú.
og ýmislegt fleira kr. 300.
En það er vitað að þeir sem
hafa létta mjólk fá nokkru meira
magn heimsent hendur en þeir
sem hafa miklu meira mjólk-
urmagn. Vitanlegt er, að þessi
afkoma Mjólkurbúsins 1958 sem
verður að teljast mjög léleg þeg-
ar athugað er hvað uppbæturnar
eru miklar, stafar af þsssum
miklu byggingum, en fleira kem
ur til. Ekki var hægt að komast
hjá að byggja, en um stærð húsa
og véla er ekki fyrir almenning
úm að dæma. Hitt var aftur á
móti mjög slæmt, að þar sem
ekki vantaði verkfróða menn, að
þá skyldi verða mörg mistök og
sífeldur dráttur á ákvörðun um
staðsetningar aðalhússins o.m.fl.,
en þetta tafði mjög framkvæmdir
og kostaði stórfé.
Ýmsir virðast halda, að Mjólk
urbúið hagnist mikið á því, að
hafa Kaupfélag Árnesinga fyrir
sína brjóstvörn eða forsjá, sem
sannast á því, að Mjólkurbúið
kaupir allar olíur og benzín og
fjölda margt fleira af kaupfélag-
inu á smásöluverði, að sagt er.
Ég held að þessi hagnaðarhug-
mynd sé mikill misskilningur. Ef
að Mjólkurbúið hefði á sinni
hendi aðeins til eigin nota allar
olíur og benzín mundi vera hafð-
ur einn maður við afgreiðslu á
þessum vörum, en þyrfti engan
aukamann ef vel væri á haldið.
Húsvörðurinn gæti haft lyklana
að tönkunum og opnað þá á
morgnana og lokað á kvöldin og
er þetta því betra vegna þess, að
hann verður að vaka fram eftir
nóttinni ef bílar kæmu seint. En
svo mikið er víst, að bústjórum
Mjólkurbúsins hefir verið trúað
fyrir meiru en því, að þeir af-
greiddu sig sjálfir eins og verið
hefur hjá Mjólkursamsölunni í
Reykjavík. Og ýmsar aðrar vör-
ur, sem Mjólkurbúið þarfnast,
eru ekki eins tímafrekar til af-
greiðslu eins og t.d. vefnaðarvara
eða ýmsaV smávörur eða glingur.
Ég held einnig, að Mjólkurbúið
ætti að reka allsherjar bílaverk-
stæði sjálft, hvað svo sem stofn
kostnaður yrði mikill. Það er at-
hugandi, að Mjólkurbúið hefir í
gangi allt að 50 bíla allt árið og
ættu allir að geta skilið, að þess-
ir mörgu bílar þurfa mikið við-
hald auk yfirbygginga. — Og
menn ættu að athuga hvort að
verkstæðisálagið gæti ekki stað-
ið undir nokkurri skuldaaukn-
ingu.
Það kemur undarlega fyrir
sjónir, að mjólkin skyldi lækkuð
frá 1. marz sl. um 24 aura lítrinn,
þegar uppbætur frá ríkinu eru a.
m.k. 2,44 pr lítra, samanber Freyr
nr. 7—8 1959. En eftir „bjargráð-
in“ 1958 hefði mjólkin þurft að
hækka um allt að 1 kr. pr. lítra
til þess, að ástandið í verðlags-
málum versnaði ekki frá því sem
áður var, enda varð það sam-
komulag í des. í vetur á milll
núverandi ríkisstjórnar og stjóm
ar Stéttasambands bænda, að
framleiðendur yrðu að fá kr. 3,79
pr. 1. til að vísitölubúið fengi þaer
tekjur, sem því búi er áætlað.
Annars er ástandið í þessum mál
um mjög ískyggilegt. Það eru eng
ar líkur til þess, að jafnháar upp
bætur á landbúnaðarvörur sem
nú eru, geti haldist til lengdar,
enda óæskilegar og óheilbrigðar.
Og skuldir hjá Mjólkurbúi Flóa-
manna eru orðnar það miklar, að
vaxtagreiðslur verða fyrst um
sinn ekki undir 4 millj. kr. á ári.
Mér finnst fráleitt, að slengja
á rekninginn saman því sem fæst
fyrir mjólk og mjólkurvörur og
uppbótum frá ríkinu, svo ekki
sést hvað fæst fyrir mjólkina sér
á parti.
Voru uppbætur frá ríkinu árið
1958 eitthvað nálægt kr. 1,70 pr.
lítra? — Það væri fróðlegt að
vita það. Ef að hér er farið með
rangar tölur vegna þess, að tölur
sem þetta er byggt á hafa þá eitt-
hváð ruglazt í blöðunum, væri
æskilegt, að þeir sem vita hið
rétta í þessum málum leiðrétti
rangfærslur, því sjálfsagt er að
hafa það sem sannara reynist.
Selfossi í júlí 1959.
Björn Guðmundsson.