Morgunblaðið - 27.08.1959, Blaðsíða 10

10
MORCVivnr4 t>ið
Fimmtudagur 27. ágúst 1959

TTtg.: H.f. Arvakur Reykjavfk.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristmsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Aslciftargald kr 35,00 á mánuði innamands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
EIGN HANDA OLLUM
I'1ITT af meginstefnuskrár-
í atriðum Sjálfstæðisflokks
ins er, að flestir einstakl-
íngar hins íslenzka þjóðfélags séu
efnahagslega sjálfstæðir. Sjálf-
stæðismenn benda réttilega á, að
aðeins sterkir einstaklingar geta
myndað og haldið uppi sterku,
farsælu og réttlátu þjóðfélagi,
sem fært er um að tryggja borg-
urum sínum velmegun og at-
vinnuöryggi.
Leiðin til þess, að sem flestir
einstaklingar verði efnahagslega
sjálfstæðir, er að áliti Sjálf-
stæðismanna sú, að athafna- og
viðskiptafrelsi ríki í landinu.
Þjóðfélaginu ber að sjálfsögðu að
vernda hinn minni máttar gegn
því að verða troðinn undir. Og
fullkomin tryggingalöggjöf er
nauðsynleg til að tryggja lífs-
kjör aldraðs fólks, þeirra, sem
verða fyrir slysum og sjúkdóm-
um eða öðrum skakkaföllum í
lífinu.
En því aðeins getur þjóðfé-
lagið haldið uppi fullkominni
tfygg'ingastarfsemi, sem kost-
ar mikið fé, aðbjargræðisvegir
þess séu reknir á heilbrigðum
grundvelii og meginhluti þjóð
arinnar séu efnahagslega
sjálfstæðir einstaklingar.
Meginvilla hinna sósíalísku
flokka er x því fólgin, að þeir
gera ráð fyrir því að þjóðfélag,
sem byggt er upp af efnahags-
Iega veikum einstaklingum, geti
risið undir fullkominni félags-
málalöggjöf og skapað velferðar-
ríki, sem tryggi borgurum sín-
um* félagslegt og atvinnulegt ör-
yggi. En sú mótsögn, sem í þess-
ari kenningu felst er svo augljós,
að um hana er naumast þörf að
ræða.
Eign handa öllum
Takmark Sjálfstæðismanna er
þannig að sem flestir þjóðfélags-
borgarar séu fjárhagslega vel
stæðir. Þeir telja að eign sé ár-
angur þjóðfélagslega nauðsyn-
legs sparnaðar. Það er skoðun
þeirra að eign skapi ábyrgð og
eðlilega hlutdeild í samfélaginu!
Þess vegna eigi takmarkið að
vera eign handa öllurn þjóðfé-
lagsþegnum.
Undanfarið hefur verið all-
mikið um það rætt, hvernig
fundið verði hentugt form fyrir-
tækja með almenningsþátttöku,
sem leyst geti af hólmi einhliða
opinberan rekstur. 1 því sam-
bandi hefur verið bent á það, að
í ýmsum löndum, þar á meðal
Vestur-Þýzkalandi, Englandi og
Bandaríkjunum, hafa verið gerð-
ar tilraunir með ný fonn at-
vinnurekstrar. Stofnuð hafa ver-
ið stórfyrirtæki með þátttöku
mikils fjölda manna, sem síðan
fá eðlilegan arð af eign sinni í
fyrirtækjunum og taka þátt í
stjórn þeirra. Er þegar fengin
mikilvæg reynsla af þessu rekstr
arformi, sem hefur þótt gefast
mjög vel.
Mikið gæfuspor
1 þessu sambandi má á það
benda að sjálfir höfum við ís-
lendingar riðið á vaðið með
stofnun stórfyrirtækis með al-
mennings hlutdeild. Er þar um
að ræða Eimskipafélag íslands,
sem mtm hafa talið um 13000
hluthafa er það var stofnað. —
Óhætt er að fullyrða, að hin fá-
menna og fátæka íslenzka þjóð
hefði ekki getað hrundið í fram-
kvæmd stofnun Eimskipafélags-
ins án þessa sameiginlega átaks.
Þjóðin þurfti að eignast eigin
verziunarskip og tók höndum
saman um myndun samtaka til
þess að kaupa þau. Blandast
engum hugur um það, að þar
var hið mesta gæfuspor stigið.
Nauðsyn vinnufriðar
íslendingum er einnig á því
höfuðnauðsyn að tryggja, betur
en tekizt hefur undanfarin ár,
vinnufrið í landi sínu. Hin sí-
felldu stórátök milli stétta og
starfshópa um kaup og kjör hafa
haft í för með sér mikið tjón
fyrir þjóðina. Við verðum þess
vegna að finna og fara einhverj-
ar nýjar leiðir, sem eitt geti
þeirri tortryggni, sem er megin-
orsök hinna tíðu verkfalla og
átaka á vinnumarkaðinum. —
Raunhæfasta leiðin í þeim efn-
um er áreiðanlega sú að skapa
aukna ábyrgðartilfinningu alls
almennings gagnvart rekstri
atvinnutækjanna. En slík aukin
ábyrgðartilfinning fæst helzt
með því, að fólkið sjálft verði að
meira eða minna leyti þátttak-
endur í uppbyggingu fyrirtækj-
anna, á svipaðan hátt og gert er
með hlutdeildarfyrirkomulaginu
í þeim löndum, sem minnzt var
á hér að ofan.
Sjálfstæðismenn á Alþingi
hafa hvað eftir annað flutt til-
lögur um það að rannsakaðir
verða möguleikar á uppbygg-
ingu hlutdeildar- og arðskipti-
fyrirkomulags í atvinnu-
rekstri landsmanna. Á það
hefur einnig verið bent, hvort
ekki kæmi til greina að
byggja hinn unga stóriðnað
landsmanna á hlutdeildar-
fyrirkomulagi.
Þessum ábendingum hefur
ekki verið næglegur gaumur
gefinn.
Samvinna verkalýðs og
vinnuveitenda
Verkalýður og vinnuveitendur
verða að taka upp nána og ein-
læga samvinnu um þessi mál.
Það er ekki nóg að einstakar rík-
isstjórnir, eins og til dæmis
vinstri stjórnin, heiti því að
stjórna landinu í nánu samráði
við verkalýðssamtökin. — Það
tryggir ekki vinnufriðinn. Sú
staðreynd sannaðist bezt á hinu
stutta valdatímabili vinstri
stjórnarinnar. Vinnufriðurinn í
þessu landi hefur sjaldan verið
stopulli heldur en einmitt þá,
þrátt fyrir hin glæstu fyrirheit
um að stefna ríkisstjórnarinnar
í efnahagsmálum skyldi fyrst og
fremst mörkuð í samráði við
launþegasamtökin.
Hér er um mikið alvörumál að
ræða, sem þjóðin hefur ekki efni
á að skjóta stöðugt á frest. Sjálf-
stæðisflokkurinn mun gera það
sem í hans valdi stendur til þess
að laða vinnuveitendur og verka-
lýðssamtök til samvinnu um
lausn þess.
Sú úrlausn verður ekki
fundin með valdboðum held-
ur með frjálsu samkqmulagi
aðila og einlægum vilja
þeirra til þess að komast að
sameiginlegri niðurstöðu, báð-
um aðilum og þjóðfélaginu í
heild til farsældar. I
VATNIÐ í hinu djúpa Toplitzvatni, skammt frá Salzkammergut,
er ískalt og dökkt sem blek. Á hverjum degi eru dregnir upp
út því stórir kassar og kistur, sem úr velta milljónir enskra
pundseðla — falskir — en svo vel falsaðir, að hrollur fór um
sérfræðing Englandsbanka, þegar hann sá þá.
Leyndardómar
Endrum og eins kemur það líka
fyrir, að út úr einhverjum kass-
anum velti þéttskrifuð skjöl, sem
í er að finna margvíslegar upp-
lýsingar um síðari heimsstyrjöld
ina.
Sterkur orðrómur
Þetta byrjaði í rauninni
skömmu eftir lok síðari heims-
styrjaldar, þegar orðrómurinn í
héraðinu umhverfis Toplitz-vatn-
ið fór að taka á sig fasta mynd.
Allir vissu, að í þessu héraði,
sem nærri stríðslokum hafði ver-
ið vettvangur leynilegra vopna-
tilrauna Þjóðverja, hafði sitthvað
markvert skeð. Og smám saman
komst eftirfarandi á gang: í
vatninu lágu allir þeir fölsku
pundsseðlar, sem stærsta peninga
fölsunarstöð allra tíma í Saehsen
hausen hafði búið til með það
fyrir augum að skapa glundroða
í fjármálum Englands. Auk þessa
leynivopns Hitlers áttu svo að
liggja þarna dagbækur Himmlers
og ýmsar merkar upplýsingar um
starfsemi Gestapo og þýzku leyni
þjónustunnar.
Pundseðlarnir eru fundnir í
milljónatali, og auk þess leyni-
upplýsingar um þá aðferð, sem
Englandsbanki notaði við að
númera þá, mjög vel gerð eftir-
líking af vatnsmerkisstimpli og
fleira slíkt. Dagbækur Himmlers
hafa á hinn bóginn ekki fundizt,
þrátt fyríl orðróminn um að þær
væru þarna niðurkomnar.
Þarna hafa hins vegar fund-
izt skjöl, sem kunna að vekja
mikla athygli og þegar hafa
valdið margri andvökunótt
hjá ýmsum Þjóðverjum, sem
héldu að fortíð þeirra væri
gleymd — en óttast nú að hún
hafi aðeins verið geymd á
botni Toplitz-vatnsins. Og
niðri liggja enn margir tre-
kassar og kistur.
Þýzkt vikublað stendur að
björgunarstarfinu
Að þeim björgunarstörfum,
sem þama hafa átt sér stað að
undanförnu og áformað er að
taka upp að nýju eftir mánaðar-
tíma, stendur vestur-þýzka viku-
blaðið „Der Stern“. Sú staðreynd
bendir strax til þess, að þær upp-
götvanir, sem þarna verða gerð-
ar, muni naumast liggja lengi i
þagnargildi. Þvert á móti hefur
blaðið þegar gert blöðum um all-
an heim tilboð um birtingu á
skjölum þessum — og greiðslan,
sem það vill fá fyrir sinn snúð,
er gífurleg.
Þegar „Der Stern“ fékk leyfi
til að kanna, hvað hæft væri í
orðrómi þeim, sem áður var lýst,
var það skilyrði sett, að austur-
ríska ríkisstjórnin skyldi taka við
öllu sem fyndist í Toplitz-vatn-
inu og síðan kveða upp úr með
hvernig eignarréttinum væri
háttað og hvað af því skyldi birt.
Þær fregnir berast hins vegar
frá Toplitz-vatninu, að miklum
hluta þess, sem upp úr vatninu
kemur, sé smyglað út úr Aust-
urríki — og það er a. m. k. víst,
að ekkert opinbert eftirlit er með
því, hvað fram fer.
Og það er margt undarlegt sem
skeður á þessum slóðum. Stjórn-
andi björgunarstarfsins, Loehoe,
hefur m. a. skýrt frá því, að
skemdarverkamenn hafi haft sig
ý frammi á staðnum og — skorið
á símastrfengi. Ef þetta hefði ekki
verið uppgötvað í tíma, hefði
allt það, sem verið var að bjarga,
sokkið í vatnið á nýjan leik. Þá
segir hann, að þeir félagar hafi
fengið fjölda hótunarbréfa frá
Þýzkalandi. Og æ fleira furðulegt
fólk skýtur upp kollinum á staðn
um.
Meðal þeirra, sem fylgjast með
björgunarstarfinu, eru fulltrúar
frá INTERPOL, alþjóðarannsókn
arlögreglunni, og Scotland Yarld,
samkvæmt ábendingu Englands-
banka, en einnig eru á staðnum
sendimenn frá bandarísku leyni-
þjónustunni, FBI, og er aðal-
ástæðan til nærveru þeirra sögð
vera orðrómur um að í skjölun-
um sé að finna sannanir á því, að
þýzkir og bandarískir herforingj-
«ar hafi á síðustu dögum styrjald-
arinnar tekið höndum saman um
að fela gull og aðra fjármuni.
Þá má geta eins af beztu kvik-
myndaframleiðanda í Austurríki,
Franz Antel, sem lagt hefur leið
sína til Toplitz með það fyrir aug-
um að krækja sér í kvikmynda-
réttinn yfir því, sem þar fer fram.
Sannanir fyrir peningafölsun —
Spjaldskrár Gestapo
Það merkasta, sem fram til
þessa hefur fundizt í þessu leynd-
ardómsfulla fjallavatni, eru ' á-
þreifanlegar sannanir fyrir hin-
um stórkostlegu peningafölsun-
um er fram fóru í Saohsenhaus-
en-fangabúðunum að undirlagi
Hitlers og Himmlers. Þeim var
stjórnað af SS mönnum og nokkr-
ujn beztu peningafölsurum
heims, en margir fanganna voru
látnir vinna að framleiðslunnú
Hafa fundizt í kössunum úr
Toplitz-vatninu listar með nöfn-
um 146 fanga — þ. á. m. margra
Norðmanna — sem nazistar
knúðu til að hjálpa sér við föls-
unina. Margt fleira hefur einnig
komið £ ljós við björgunarstarfið
í Toplitz-vatninu og kann ýmis-
legt af því að hafa mikla stjórn-
málalega þýðingu, þó að ekki
verði um það fullyrt á þessu stigi
málsins.
Af því má a. m. geta um spjald-
skrár, sem Gestapo hélt yfir fuli.
trúa sína í Þýzkalandi og annars
staðar í heiminum. í þeim hópi
eru áreiðanlega margir, sem
ekki hafa gert ráð fyrir að upp
um þá kæmist eða þeir yrðu
látnir svara til saka. Og það er
því sízt að undra, þótt þetta
valdi nú áhyggjum hjá ýmsum.
Þá hafa fundizt ýtarlegar upp-
iýsingar um skemmdarverk,
leyndar undankomuleiðir og sitt-
hvað fleira, sem allt getur haft
vissa þýðingu. Loks er því svo
haldið fram, að þarna sé að finna
sannanir fyrir því, að ýmsir hátt-
settir aðilar meðal bandamanna
hefi verið bendlaðir við starfsemi
nazista.
Þegar peningaseðlar, gull og
skjöl voru skömmu fyrir lok
styrjaldarinnar flutt til Austur-
ríkis, var tilgangurinn sá, að nota
það síðar, þegar það gæti komið
að gagni. Ekki er hins vegar
vitað, hvers vegna því var kast-
að í Toplitz-vatnið, en gizkað
hefur verið á, að það hafi' annað
hvort verið vegna þess, að SS-
mennirnir, sem önnuðust flutn-
inginn, hafi orðið felmtri slegnir
eða þeir hugsað sér að lifa sjálfir
á þessum feng síðar.
Það er þó vitað með vissu, að
eftir styrjaldarlokin hafa nokkr-
ar árangurslausar tilraunir ver-
ið gerðar, til þess að ná fjár-
sjóðunum upp.
Snemma á árinu 1946 fund-
ust við vatnið lík tveggja
Þjóðverja, sem gegnt höfðu
þýðingarmiklum trúnaðar-
störfum í tilraunadeild þýzka
sjóhersins, og fjórum árum
siðar fundust enn tvö lík —
sem reyndust vera jarðneskar
leifar tveggja þýzkra verk-
fræðinga, sem áður höfðu
tekið þátt í tilraununum við
Toplitz-vatnið.
í Austurríki verða æ hærri þær
raddir, sem krefjast þess að
austurríska ríkisstjórnin, sem
eins og áður var getið hefur fram
til þessa látið björgunarstarfið
sig litlu skipta, geri þegar ráð-
stafanir til að halda uppi á staðn-
um því eftirliti, sem á sínum
tíma var skilyrði fyrir leyfinu
til björgunarstarfs hins þýzka
blaðs. Og enn víðar vakna nú
spurningarnar: Hvað er í raun-
inni að gerast við Toplitz-vatnið
— og hvað er hulið í trékistun-
um?
T oplitz - vatnsins
Falsaðir peningaseðlar, spjaldskrár
úestapo og margvísleg stríðsskjöI