Morgunblaðið - 16.08.1960, Blaðsíða 1

20 síðut
m
Lumumba vill
hvíta á brott
Hammarskjold fer til l\lew York
Leopóldvillej 15. ágúst.
— (NTB-Reuter) —
FORSÆTISRÁÐHERRA
Kongó, Patrice Lumumba,
lýsti því yiir í kvöld að ríkis-
stjórn hans bæri ekki lengur
traust til Hammarskjölds,
aðalritara Sameinuðu þjóð-
anna, og krefst Lumumba
þess að Öryggisráð SÞ sendi
þegar í stað nefnd fulltrúa 14
Afríku- og Asíurikja til
Kongó til að sjá um að ákvörð
un ráðsins um brottflutning
belgískra hermanna verði
íramfylgt.
Fréttir frá stöðvum SÞ í
Leopoldviile herma að Dag
Hammarskjöld muni nú fara
til New York og leggja fyrir
Öryggisráðið skýrslu um
grundvallarágreining þeirra
Lumumba varðandi starfs-
svið hersveita Sameinuðu
þjóðanna í Kongó.
Talið var að Hammarsikjöld
íæri strax á mánudagakvöíd, en
Lumumba hefur skýrt frá því,
að hann hafi óskað eftir að Hamm
arskjöld frestaði förinni um einn
sólarhring svo að fulltrúum
Kongóstjórnar gefizt tækifæri að
verða honum samferða og túlka
sinn máistað.
Bréfaskipti
Ágreiningur þeirra Lumuba og
Hammarskjölds kemur greinilega
í ljós í bréfum þeirra, sem birt
hafa verið í Leopoldville og New
York. Ekki er vitað hvort Hamm-
arskjöld lætur að ósk Lumuba
um að fresta förinni í einn sól-
arhring.
Ágreiningurinn milli S.þ. og
Kongó er í því fóiginn að Lumuba
telur eiga að veita stjórnmáia-
lega og hernaðarlega aðstoð við
að knýja Katangastjórn og Tshom
be forseta til undirgefni við
Kongó, en Hammarskjöld telur
að hersveitir S.þ. séu einungis í
Kongó til að tryggja frið í land-
inu. Lumumba endurtekur í bréfi
sínu í dag þá fullyrðingu sína að
Hammarskjöld sé leppur Belgíu-
manna og hegði sér eins og hin
eina löglega ríkisstjórn Kongó sé
ekki til.
Hammarskjöld byggir afstöðu
sina á þeirri ákvörðun Öryggis-
ráðsins frá 9. ágúst sl. að her-
sveitir S.þ. megi ekki á neinn
hátt skipta sér af innanrikis-
ágreiningi í Kongó. Þessi ákvörð-
un ber það með sér að Lumumba
getur ekki látið heriið S.þ. kúga
Katangahérað til að sameinast
Kongó.
Konungsfjölskyldurnar
I bréfi sinu í dag bendir Lu-
Framh. á bls. 19.
Denn/s Welch talar um
oforð Bretastjórnar
Vill ekki segja í hverju
þau eru félgin
MARGT er nú skrifað i Bret-
landi um fiskveiðideiluna milli
Breta og íslendinga og væntan-
legar viðræður deiluaðila. — Af
blaðaúrklippum og fréttaklaus-
um, sem Mbl. hafa borizt, má sjá
að margra grasa kennir í skrifum
brezkra blaða um málið, og gæt-
ir þar margvisiegra missagna.
MBL. aflaði sér fregna af því
í rússneska sendiráðinu, að
Þórarni Þórarinssyni ritstjóra
Tímans hefði verið boðið til
Rússlands til þess að vera við
réttarhöldin yfir bandaríska
flugmanninum Powers.
Sumir af forsvarsmönnum
brezks sjávarútvegs hafa sagt að
brezka stjornin hafi gefið þeim
loforð, sem ekki megi ljósta upp
á þessu stigi málsins. Þá hóta
þeir, að brezkir togarar fari inn
fyrir 12 mílna fiskveiðilandhelgi
Islendinga, ef ekki náist það sem
þeir kalla hagstæðir samningar
fyrir Breta, og einnig heyrast
raddir um löndunarbann á is-
lenzkan fisk.
Eins og kunnugt er, hefur ís-
lenzka rikisstjórnin eingöngu
orðið við beiðni brezku stjórnar-
innar um að ræða landhelgis-
málið við hana, en engin loforð
gefið í því sambandi. —
Miða viðræðurnar að því að
kanna til hlítar öll úrræði til að
koma í veg fyrir áframhaldandi
árekstra á miðunum, og hefur ís-
lenzka ríkisstjórnin jafnframt
áréttað rétt Islands til 12 mílna
fiskveiðiögsögu og lýst yfir, að
hún muni vinna að framgangi
Þórarinn í „friðar“-boði
í Rússiandi
Sendiráðið tjáði Mbl. að boðið
hefði verið sent beint til Þórar
ins frá „Friðarnefnd Ráðstjórn
arríkjanna” og hefðu sendi
ráðsmenn þar enga milligöngu
haft.
Samkvæmt þessu hafa fregn
irnar af „friðar”-baráttu Þórar
ins í Tímanum síðustu mánuð
ina borizt víða og af mikilli
velþóknun verið fylgzt með
þeim í Kreml.
Mbl. er ókunnugt um að
öðrum blöðum hafi verið boðið
að senda mann til að vera við
réttarhöldin.
„Máttur sterlingspundsins”
Welch kvað fulltrúa brezka
fiskiðnaðarins fegna því að við-
ræður hefjist nú, en vonaði
að ekki þyrfti að greiða árangur
of dýru verði, Fundarmenn end-
urtóku þá skoðun sína að það
ríki, sem einhliða færir út fisk-
veiðilögsögu sína og hindri á
þann hátt brezka fiskimenn, eigi
ekki að fá aðstöðu til fjárhags-
legs gróða i Bretlandi. Vonuðust
þeir til að utanríkisráðherrann
notaði sér mátt sterlingspunds-
ins við samningana.
Algjört trúnaðarmál
Áður hafði Welch lýst því yfir
að brezka stjórnin hefði nú í
fyrsta sinn tekið upp raunhæfa
stefnu í þessu máli, og að hún
hefði í fyrsta sinn í tvö ár
Réttarhöld hefjast í Moskvu
á morgun í máli Powers
flugmanns, sem stýrði U—2
vélinni, sem skotin var niður
yfir Sovétríkjunum hinn 1.
maí sl.
Foreldrar Powers og eigin-
kona eru nú í Moskvu til að
fylgjast með málinu, og áttu
þau í gær 70 mínútna fund
með skipuðum verjanda hans
Mihail Grinev. Samkvæmt
fréttastofufregnum mun Grin
ev hafa fullvissað Powers-
fjölskylduna um að hann
mundi gera sitt bezta til að
bjarga lífi flugmannsins.
Myndin er af foreldrum
Powers.
gefið forsvarsmönnum iðnaðar-
ins loforð. Skipstjórarnir vissu
nú hvað þeim bæri að gera og
hvert stefnt væri. Tillögur ríkis-
stjómarinnar brezku væru al-
gjört trúnaðarmál, og mætti
ekki á þessu stigi skýra frá
þeim, en fulltrúar skipstjóranna
höfðu sambykkt tillögurnar með
örlitlum breytingum
Frh. á bls. 19
Kýpur lýðveldi í dag
ályktunar Alþingis frá 5. maí Kýpur
1959. Munu hótanir brezkra raða-
manna þar engu breyta.
I frétt, sem Mbl. barst frá
Grimsby í gær, segir svo:
Dennis Welch, formaður fé-
lags yfirmanna á togurum í
Grimsby, hefur varað meðlimi
félags síns við því að frekari
árekstrar á Islandsmiðum geti
orsakað það að viðræður Breta
og íslendinga verði að engu.
Var þetta á fundi, sem haldinn
var í félaginu til þess að gefa
Welch tækifæri til að skýra með
limum frá viðræðum er ýnwir
aðilar fiskiðnaðarins hafa átt við
Christopher Soames, fiskimála-
ráðherra, og Home lávarð, hinn
nýja utanríkisráðherra Breta.
Nicosia, Kýpur, 15. ágúst.
—• (Reuter) —-
A MIÐNÆTTI í nótt öðlast
langþráð sjálfstæði.
En erfiðíega gengur að
mynda hina fyrstu ríkisstjórn
landsins.
Makarios erkibiskup, sem verð
ur forseti hins nýja lýðveldis,
fór þess á leit við Nicos Krani-
diots, sem áður var í EOKA-
hreyfingunni, að hann tæki
embætti utanrikisráðherra, en
Kranidiotis neitaði, án þess að
gefa nokkva skýringu á neitun-
inni. Kranidiotis var áður aðal-
ráðgjafi Mákariosar og sendifull-
trúi hans í Grikklandi.
700 mannslíf
En aðrir
ráðherrar hinnar
forsetaefni og Fadil Kutchuk
varaforsetaeíni verða settir inn
í embætti sín á morgun.
1 hinni nýju rík'isstjórn munu
eiga sæti menn, sem tóku þátt í
bardögum gegn Bretum þau fjög
ur ár sem neyðarástand ríkti á
eyjunni, en í þeim átökum létu
um 700 manns lífið áður en
Bretar iétu aí 82 ára stjóm sinni
þar.
Má til dæmis nefna Polycarpos
Georghadjis, væntanlegan innan-
ríkisráðherra, en hann barðist
ötullega með EOKA og höfðu
Bretar lagt 5.000 sterlingspund
til höfuðs nonum, eftir að hann
hafði þrisvar strokið úr fanga-
búðum þeirra.
Samkvæmt samningum frá því
í fyrra, verða aðeins þrír ráð-
herranna tyrkneskir Kýpurbúar,
nýju ríkisstjórnar og Maiiarios hinir allir grískættaðir.

r