Morgunblaðið - 08.09.1971, Blaðsíða 14

14
MORGUISrBLABrÐ, MtÐV'IKLTDAGlTR 8. SEPTEMBER 1971
I Perú blasa vanda-
málin hvarvetna við
— segir Federico Hillbck
Seminario aðalræðismaður
íslands í Perú
— Já, ég er svo sannarlegfa
ánaegðnr með þennan fimd
ræðismanna íslands. Við för-
um héðan miklu fróðari um
land og þjóð og væntanlegfa
færari um að gregna starfi
okkar fyrir fsiand og íslend-
inga, sagði Federico Hillbck
Seminario, aðalræðismaður
fslands í Perú, þegar við hitt
um hann að máli, skömmu áð-
ur en hann kvaddi ísland í
þetta sinn með fögrum viður-
kenningarorðum um aðbúnað
og gestrisni og Ioforði um að
koma fljótt aftur.
Hann sagði, að það hefði
verið sér afar kærkomið að
koma til Islands og sjá hverj
mm stakkaskiptum allt þjóð-
lifið hefði tekið ftá því hann
leit landið auigum í fyrsta
sinn — en síðan er llka lið-
in háM öld.
— Ja, ég kom hingað fyr-
ir fimmtíu árum, var þá á
leið á norðurpólinn með hol-
lenzkum leiðangri og við
sigltdum umhverfiis ísland á
leiðirani norður. Þá fórum við
smáferðir á hestbaki bæði frá
Reykjaivik og frá Akureyri.
Meðall annars sfeoðuðum við
þá Geysi. Leiðangrinum lauk
svo í Sviþjóð. f þá daga var
norðurpólliinn ungum nmönn-
um eftirsóknarverður staður.
— Eins og tunglið núna?
— Einamitt.
— Og hvenær urðuð þér
ræðismaður íslands?
— Fyrir fimm árum. Þá kom
Pétur Thorsteinson til Lima
og þegar hann bað mig að
taka að mér ræðismannsstarf
ið, gait ég svarað honum því
til að ég vissi engan Perú-
rnann, sem stæði það nær —
ég hefði að minnsta kosti séð
iandið.
Ekki svo að skilja, að starf
ið sé svo mikið. Viðskipti
ríkjanna eru engin, fáir fs-
lendingar búsettir i Perú og
ferðamenn fáir. Hins vegar
ætla ég að leggja kapp á það
á næstunni að stefna Perú-
mönnum til íslands. Þeir ferð
aist töluvert tál Evrópu
og því efeki fara um ísdand
eins og aðra staði á leiðinni?
— Eruð þér fæddur í
Evrópu?
— Nei, ég er fæddur í
Perú. Faðir minn, sem var
þýzkur fluttist til Perú, þeg-
ar hann var sextán ára og
kvæntist þar. Hins vegar
dvaldist ég í 20 ár í Evrópu,
var við nám i Sviss á árun-
unum fyrir heiimsstyrjöld-
ina fyrri og var staddur í
París, þegar stríðið hóífst.
Hraðaði mér þá heim, en kom
svo aftur. Svo vildi til, að ég
var sitaddur á Spáni, þegar
borgarastyrjöldin þar brauzt
út og hraðaði mér þá aftur
heim.
— Eitt og annað mætti
segja að Perú og ísLand ættu
sameiginlegt ?
—- Svo sannarlega og þá
skulum við fyrst telja fisk-
inn. Perú er stærsti útflytj-
dag auk þess sem við flytj-
andi fis'kimjöls í heiminum i
um út margs konar tegundtr
af fiski. Nú erum við að
byrja framleiðslu manneldis-
mjöls, sem nota á innanlands.
Við höfum of litla kjötfram-
leiðslu og of lítið hveiti og
ætlum að reyna að bæta það
upp með notkun fiskimjöls,
því það er bæði næringar-
rifet og auðugt að eggjahvitu
efnum.
— Og Perú hefur fært
fiskveiðilögsögu sina út í 200
mílur, svo að við getum liik-
lega treyst á stuðning ykk-
ar við okkar útfærslu?
— Það er nú líkast til og
þó meiri væri. Ég kom raun-
ar með blaðaúrklippu firá
Lima handa Péfcri Thorsfceins-
syni þar sem sagt var að Is-
lendingar hefðu fært út i 200
mílur. Við færðum út lögsög-
una án þess að spyrja nokk-
um — enda höfum við svo
sem ekiki fengið hana viður-
kennda.
— Þið hafið þá væntanlega
nógu mörg skip til að verja
hana?
— Mig minnir þau séu fcutt-
uigu og þrjú, beitiskip, orr-
ustuuskip og hraðbátarl Þeir
hafa verið notaðir í vaxandi
mæií.
— Og hvað gerið þið
við landhelgisbrjótana?
— Við dæmum þá í svo sem
50.000 dollara sekt og slepp-
um þeim svo.
— Fá yfckar eigin skip að
veiða innan landheílgisilínu?
— Já, á vissum tímum árs-
ims, nokkuð mismunandi tím
um eftir þvl hvaða veið-
ar þeir stunda. Og annarra
þjóða skip geta líka fenigið
til þess leyfi, ef þau greiða
sérstakt leyfisgjald, sem er
að mig minnir um eitt þús-
und doUarar. En þeir vilja
auðvitað ekki greiða það, því
þar með væru þeir búnir að
viðurkenna mörkin.
—- Eru samtök sjómanna
sterk í Perú?
— Já, mjög sterk — og rík
ið hefur tekið að sér alllan út-
flutnimig fiskafurða, sér sjálft
um að gera samninga við
kaupendur og ákveður verð-
ið.
— Nú, fleira eigum við sam
eiginlegt, til dæmiis harðbýlt
land og jarðskjálfta og af
hvoru tvegigja höfum við
meira en þið. Er skemmst að
minnast jaxðskjálftamna
miklu vorið 1970. Landið er
gífurlega erfitt, strandlengj-
an ekki nema 10—15 kíló-
metrar, hiti mikill og raki
allt upp í 98%. Því næst taka
Andesfjöllin við, stiga bratt
upp i 5—6000 metra hæð með
tilheyrandi snjó og kulda.
Það tekur ekki nema tvær
klukkustundir í bifreið eða
með jámbrautarlest að kom-
ast svo hátt upp frá strönd-
inni. Handan f jalllendisins
tekur frumskógurinn við.
Á ströndinni er Mtið sem
ekkert vatn. Til þess að fá
raforku, höfum við orðið að
gera görng gegnum fjöllim og
leiða þar í gegn vatn úr fljót
unum, sem renna í Atflants-
hafið. Eins förum við að til
að fá vatn til áveitu.
— Ibúar Perú eru afkom-
endur Xnkanna frægu?
— Já, stærsti hfluti þeirra
eru Indíánar eða afkomend-
ur Indíáma og hvitra manna
en við höfum fólk af öllum
kymþáttum og allt er þetta
blandað.
— Engin kynþáttavanda-
mál?
— Nei, það getur ekki heit
ið, ekki alvarleg að minnsta
kosti. Það sem veldur okkur
mestum erfiðleikum er hve
íbúar landsins eru dreifðir
um fjöll og fimindi — eða
þeir eru faldir í afsfcekktum
dölum og frumskógahéruðum.
íbúar Perú em um 14 milljón
ir en af þeim taka tæpast
nema tvær milljónir manna
virkan þátt í uppbyggingar-
starfinu í landinu. Við höf-
um reynt að fá fólk til að
flytjast til landsins, en það
gengur erfiðlega þvi loftslag
ið er erfitt.
— Perú er auðugt land að
Federico Hillbck Seminario.
náfctúrugæðum, hefur bæði
gull, kopar, siKur og jiárn.
fyrir utan fiskinn — og ým-
islegt fleira. En þótt framifar-
ir hafi verið mikflar er laind-
ið vanþróað og menntunar-
ástand er t.d. ekki nógu
gott. Undanfarin ár hef-
ur verið lögð áherzlia á að
bæta grunnmenntunina, —
barna- og uniglinigamenntun-
ina en það er erfitt — fólflcið
er svo dreift og vandkvæð-
um bundið að fá menntað
fólk til að starfa fyrir það.
Ástandið I ríkisháskólan-
m í Lima, — San Maricos.
sem er elzti háskóli Suður
Ameriku, stofnaður 1551, —
segir sína sögu. Um það bill
8000 stúdentar innritast þar
árlega. Þeir þurfa að gang-
ast undir inntöfcupróf og næst
um helmingur þeirra fellur á
þessu prófi. Embættisprófi
ljúka varla meira en rúmlega
þúsund stúdentar árlega. Og
ástæðan er fyrst og fremst
sú, að nemenduma skortir
undirbúnimgsmenntun.
Já, Perúmenn hafa í mörg
hom að líta — vandamáiin
blasa hvarvetna við þeim.
Lýðræðið er hættulegt leikfang
í höndum sumra manna
Rabbað við aðalræðismann
íslands í Tyrklandi,
Nihat Hamamcioglu
— Árið 1960, þogar Stefán J.
Stefánsson, þáverandi sendi-
herra i Kaupmannahöfn kom
tU Istanbul til þess að opna
ræðismannsskrifstofu fyrir
Island, leitaði hann til
danska aðalræðismannsins
þar og bað hann liðsinnis við
að finna einhvern heppileg-
an mann, er vildi verða ræð-
ismaður íslands. Danski ræð-
ismaðurinn hringdi til mín —
kvaðst hafa gefið upp mitt
nafn og sagði: „Ég bið þig að
neita þessu ekki.“ Þar sem ég
mat þennan mann mjög mik-
ils fór ég að orðum hans og
hef ekki séð eftir því, sízt
eftir að ég hef fengið tæki-
færi til að koma hingað til
íslands og kynnast landi og
þjóð.
Þanníig sagði Nihat Ham-
amciogiLu, aðalræiðsmaður Is-
Xands í Tyirkflamdi frá tildrög
um þess, að hann tók við
því starfi. Hann er forstjóri
fyrirtækis, er ber nafnið
Hamamcioglu og hefur verið
fjöTskylduieiign frá því árið
1S80. Hann er fjórði ættllð-
urimn, sem rekur það og efldri
sonur hans, fimimti ættliðuir-
inn með þessu nafni, hefur
gengið til samstarfs við
hanm. Hamamciogliu kveðst
vænta þess, að yngri sonur
sinn, sem er við nám í véla-
verkfræði í Bamdarífcjunum
gangi einnig inn i fyriirtæfcið.
Áður fyrr var fyrirtæki
þetta tengt fiskveiðum og
fiskútflutnimigi en nú eru
Tyrkiir hættir að flytja út
fisk og fyrirtækið hefur
breytt um starfsvið, fiyfcur
imn ýmsar vörur, einfeum þó
stórar vinnuvélar fyrir vega
lagningu og bygginigastarf
semi ýmiss konar.
— Viðlskipti ríkja okkar
■eru auðvitað ekki mikil, seg
ir Hamamcioglu, — Tyrk
ir kaupa áriega af íslending
um um 100 Uestir af þorska
iýsi og selja tU íslands iítils
háttar þuirrkaða ávexti og
sítrónur og ég býst ekki við,
að unnt sé að breyta milkiu
þar um. Tyrkir veiða það
mikið sjáilifir og neyzla
þorskalýsls er takmörfc-
uð. Huigsamlegt er etf tíl vflfl
að flytja eitthvað smávegis
af tyrknesku vini til íslandis.
— En tóbak?
— Ég hef ekki trú á, að
Islendimgar vilji tyrkneskt
tóbak. Þeir hafa, eins oig aðr-
ir, sem hafa amerísfcar sígar-
ettur, komizt upp á að nota
VirginiiUitóbak.
— Hvað þá um ferða-
menn?
— Ég mun kanna það mál
eftir fönguim, þegar heim kem
ur, en ég er ekki sérilega
bjartsýnn. Tyrkir ferðast
ekki mikið sjáflfir, sízt á sumr
in, því þeir hafa svo mangt
heiima á þeim tima. Sem
stendur er málum svo hiáttað
i Tyrklandi, að miðað er við,
að hver maður fái einungis
leyfi til utanfarar einu sinmi
á ævinni, nema því aðeins, að
menn eigi brýnt erindi vegna
viðskipta. Þetta er gert til
að draga úr eyðslu Tyrkja
eriendis, því að til skamms
tíma hafa þeir eytt meira fé
utan Ty.rkiands en eriemdir
ferðamenn hafa eytt í Tyrk-
landi. Þegar meim fara utan
fá þeir til eyðslu 200 doDllara
og fliastir vilja heldur fara til
Parísar eða annarra staða á
meginlandi Evrópu en alla
leið norður til Isflandis.
— Hvað þá um tyrkneska
menn, sem fara til starfa í
Evrópu. Fara þeir með leyfi
stjórnairvalda?
— Já, það gera þeir. Þeim
er ekki leyft að fara nema
þeir hafi trygigt sér atvinnu
tfyrirfram. Tyrkir hafa mikið
lagt leið sína tifl Þýzkalainds
undanfarin ár. Þjóðverjar
hafa ráðningarskriístofu í
Istanbul og hafa samráð við
tyrknesk yfirvöld um mál
þeirra, sem sækjast eftir
starfi.
Hamamcioglu sagði, að
Tyrkir væru vanþróuð þjóð
-— um það bii 35 mi'lJj-
ónir talsints og land þeirra
harðbýlt en auðuigt að nátt-
úrugæðum. Þau gæði væru
hins vegar lamgt frá þvi að
vera fultlnýtt og ekki einu
sinni fulllkönniuð. Fófllksfjölg-
uin næmi um 3% á ári og væri
mikið vandamiál — ekki
vegna þess, að landið bæri
ekki fileira fólk — hann
taldi, að þar gætu hæglega
lifað' 50 miljónir manna með
aukinni tækniþróun^ en
vandamáflin væru helzt þau,
að uppbygging atvinniuvega,
heilbrigðismáfla ag merrnta-
mála, héldi ekki i við þessa
öru fjöigun, enda væri miklu
ábótavant í þeim efnum. 1
landinu væru fjörutíu þús-
und þorp, mörg afiskekkt og
einangruð í fjafllliendi, þar
sem kennarar væru ófúsir að
dveljast.
Aimenn lagasfeipan sagði
hann, að væri sniðin eftir
svissneskum iögum oig fyrir
háfl'fiu ári eða þar um bil
hefði verið sett ný trygging-
arlöggjöf, sem iegði grund-
vöil að lífeyristrygigiinigum,
greiðslu sjúkralkostnaðar ag
liánveitingum til íbúðabygg-
iniga.
— Framfarir eru gieysilega
örar í Tyrfclandi, sagði hann.
Allt kapp er iagt á að efia
iðnað og landbúnað ag er
svo komið, að við erum farn-
ir að fflytja út veínaðarvöru,
jafnvel till Engfliands. Á síðarí
áruim hafa orðið miklar fram-
farir í léttum iðnaði ag við
Nihat Hamaincioglu.
höfum nú orðið tvær bila-
verksmiðjur, sem Fiat ag
Renault verksmiðjumar
hafa reist, en meiri hiluti
þeirra er í eiigu Tyrkja
sjálifra. Stjlómvöld hafia þá
grundvaiiarreglu i samnintg-
uim við eriend fyrirtæki, sem
fjárfesta i landlinu, að heima-
menn eigi sjáifir mieirihluta.
Tiltekið er í samninigum við
bifreiðajverksmiðijumar, að
innan fjögurra ára eigi að
vera hægt að framieiða 85%
bifreiðah/lutanna í Tyriclandí
Framh. á bls. 18