Morgunblaðið - 16.11.1975, Page 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. NÖVEMBER 1975
UMSJÓN: Bergljót Halldórsdóttir, Björg Einarsdóttir, Erna
Ragnarsdóttir og Lilja Ólafsdót»:-
Saumastofan
Hver eru þau?
Ásdís Skúladóttir sem
Magga: Magga er verkstjóri á
Saumstofunni.
I hjónabandi sínu höfðu hún og
maður hennar, Glsli, lifað eftir
þvl lífsmynstri, sem talið er af
mörgum „eðlilegt" I sambúð
hjóna. Hann stjórnar og er
„harður". Hún er bljúg og hlýðir.
Hann aflar tekna og vinnur að því
með hörku að klifa virðingarstiga
„karlmannasamfélagsins", sem
karlmenni sæmir.
Magga hins vegar þolir og
þreyjar sem konu sæmir. Magga
og Gústi eru fyrst og fremst ein-
staklingar. manneskjur með mis-
munandi eiginleika, langanir og
hæfileika, óháð þvi að þau eru
karl og kona.
Sögu þeirra sjáum við á
sviðinu.
Sigríður Hagalin sem
Sigga:
„Sigga er hamingjusöm meðan
hún getur unnið og þjónað.
Hennar lífsspeki er einföld „Allir
eiga bara að vera góðir við alla
— og þá verður allt gott."
Hún er ómeðvituð um. að
henni beri nokkur réttindi. Ætli
það sé ekki hennar stærsta
vandamál".
Ragnheiður Steindórs-
dóttir sem Lilla:
„Lilla er ung og óþroskuð, ver-
öldin hefur verið henni grimm og
hún hefur myndað sér harða skel
til varnar, er dálítið „töff". í
saumastofupartýinu drekkur hún
í sig frásagnir hinna kvennanna,
undrandi á því að allar þessar
venjulegu konur skuli búa yfir
slíkri reynslu. Hún finnur að hún
á ýmislegt sameiginlegt með
þeim og að vinátta þeirra og
traust er henni styrkur.
Þegar hún Ijóstrar upp leyndar-
máli sínu og Himma, gerir hún
sér e.t.v. i fyrsta sinn grein fyrir
tilfinningum sfnum, hvað hún er
fegin að vera ekki lengur ein, að
geta deilt bæði erfiðleikum og
gleði með einhverjum, sem þykir
vænt um hana.
Mér þykir vænt um þau bæði,
og ég held að í lok leikritsins Ifti
Lilla bjartari augum á framtíðina,
hún á mann og barn í vændum og
svo auðvitað vinkonurnar á
„Saumastofunni".
Soffía Jakobsdóttir sem
Gunna:
„Gunna hefur orðið fyrir mikl-
um áföllum I llfinu, sem hafa gert
hana mjög bitra. Hennar vörn, er,
að hún brynjar sig gegn öllu og
Ásdls Skúladóttir
Sigrlður Hagalfn
Ragnheiður Steindórsdóttir
jmue
Sofffa Jakobsdóttir
öllum f eilffri sjálfsvörn og ræðst
á Iffsvenjur og skoðanir annara.
Kannski þráir hún þó mannleg
samskipti sárast f hjarta sinu,
þegar hún er mest fráhrindandi
og andstyggileg sjálf".
Margrét Hetga Jóhanns-
dóttir sem Didda:
„ Já, Didda, einstæð móðir með
tvö börn. Hún er ekki fulltrúi
þeirra. aðeins ein úr hópnum.
Alltaf að skipta um skoðun, upp-
tekin af slnum eigin vandamál-
um, ómeðvituð um rétt sinn".
Margrét Helga Jóhannsdóttir
Hrönn Steingrlmsdóttir
sem Ása:
Mér þykir afskaplega gaman að
leika þetta hlutverk. Það er ný-
breytni fyrir mig að leika svo
glaðlynda persónu — jákvæða
gagnvart öllum og öllu.
Ása er á kafi f lifsgæðakapp-
hlaupinu og nýtur þess t rikum
mæli. Hennar eina markmið i lif-
inu er að eignast sem mest af
veraldarinnar gæðum og finnst
alveg sjálfsagt að leggja mikið á
sig til þess.
Hún er bezt efnum búin af
þeim sem vinna á saumastofunni.
Hrönn Steingrfmsdóttir
Það veitir henni samt engin for-
réttindi — hún er þar bara ein af
hinum.
Karl Guðmundsson sem
Kalli klæðskerinn á staðn-
um:
„Ég skaffa stelpunum á saum-
stofunni stykkin sem þær sauma.
Ég sníð þau, þvi ég er náttlega
fagmaðurinn.
Mér leiðast þær soldið, þessar
stelpur en það er allt f lagi að
vinna með þeim.
Og þær eru ósköp alminlegar,
greyin, þó þær séu soldið striðnar
Karl Guðmundsson.
stundum. En þá vil ég bara
spurja, þarf maður endi’ega að
þekkja kvenfólk svo ógurlega
mikið, þó maður sé kallmaður?
Mér heyrist þær nú alltaf vera
að kvarta yfir einhverjum kall-
mönnum sem hafa gert þeim eitt-
hvað ógurlega illt — auda af þvi
þær vildu það sjálfar — hö! —
svo þær ættu að vera fegnar að
maður lætur þær I friði, svoleiðis.
Svo eru þær að striða mér með
strákum. Ég er ekkert með
strákum svoleiðis. Mér finnst
bara þægilegra að umgangast þá
en þær — og það hafa þær náttla
ekki vit til að skilja". —E.R
Að lokinni leiksýningu
EN ÞAÐvoru fleiri persónur í
saumastofunni hans Kjart-
ans Ragnaissonar, en þær
sem hér hafa leyst örlítið frá
skjóðunni. Auk nokkurra,
sem brugðið var upp í listi-
legri leiftursýn, var ein, sem
Ijóslifandi fór sínu fram á
sviðinu og slapp, ómaklega
að sumum áhorfendum
þótti, við þá krufningu, sem
aðrir saumastofubúar máttu
reyna. Siggi forstjóri og eig-
andi saumastofunnar, leik-
inn af Sigurði Karlssyni,
gekk uppréttur allan tímann.
Á 3. sýningu leikritsins
„Saumastofan", I Iðnó 3,
nóv. s.l. var húsið þéttsetið
fólki, sem fengið hafði vil-
yrði leikara höfundar og leik-
hússtjóra fyrir því að setjast
á sameiginlega rökstóla að
lokinni sýningu. Sennilega
verkaði það sem í vændum
var þannig á leikhúsgestina
þetta kvöld, að þeir urðu
opnari fyrir verkinu, næmari
á blæbrigði þess og veittu
strax viðbrögð við þvi, sem
náði til þeirra og snerti þá
með einhverjum hætti. Að
minnsta kosti hafði einhver
við orð í hléinu að „húsið
væri mjúkt".
Á Saumastofunni er tilbreytingar-
leysi vinnudagsins rofið af kvenna-
frii I hnotskurn og lætur þar hver út
úr sínum poka nema forstjórinn,
hann Siggi Undirrituð bjóst við þvi
á hverri minútu leiksins, að for-
stjórafrúin kæmi til skjalanna Víð
það að forstjórinn sleppur við að
gera á einlægan hátt grein fyrir
„vandamálum" sínum er engu lik-
ara en gefið sé i skyn að öll tilvera
hans muni vera jafn glansandi
hraðferð að einhverju, þjóðfélags-
lega viðurkenndu, marki eins og
hann vildi vera láta Hann er sleipur
eins og áll og lætur auðvitað ekki
undirmenn sina króa sig af Magga
spyr hann einu sinni, hvort hann
tali aldrei I alvöru og það er einmitt
alvöruna í lífi hans, sem margir
vildu vita Annars væri hægt að
álykta sem svo að aðeins hrini á
sumum (t d ófaglærðum konum á
saumastofu), en aðrir slyppu „bill-
ega" í gegnum lifið (t.d forstjórar)
af því að þeir tækju sjálfir til sin það
sem kölluð eru „llfsgæði", en aðrir
biðu (án árangurs) eftir að þau
bærust þeim.
Að visu lá þetta ekki mjög ofan á
í umraeðunum eftir sýningu, senni-
lega vegna þess, að önnur atriði
leiksins höfðuðu sterkt til fólks.
Undirrituð átti tal við nokkra leik-
húsgesti (karla) að loknum umræð-
um og voru þeir ekki á eitt sáttir við
það að Siggi var að mestu sýndur
„forskallaður" og töldu slikt litið
jafnrétti. Flestir áhorfenda skynjuðu
brot af sjálfum sér i persónunum á
sviðinu og e.t.v. hafa þessir, er
vildu fá meira fram af Sigga, ekki
fundið nægilegan hljómgrunn við
sjálfa sig í verkinu.
Vigdis Finnbogadóttir leikhús-
stjóri, stýrði umræðum, gengu þær
lipurt og mátti merkja að margir
salargestir voru ekki óviðbúnir
þeim málum sem leikritið varpar
Ijósi á
Kalli klæðskeri og sú skýring,
sem höfundur varpar fram á lífi
hans, og ber fyrst og fremst að lita
á sem ábendingu en ekki niður-
stöðu i hans sérstaka tilviki, virtist
koma mörgum á óvart Almenn
umræða um jafnrétti og jafnstöðu
kynjanna hefur oftast verið einhliða
og næstum einföld og þar af leið-
andi leitt til einfaldrar úrkomu. í
uppeldi og við ríkjandi þjóðfélags-
hætti er fastákveðinni mynd
þröngvað á konur og þessu þarf að
kippa i lag, en svona einfalt er
málið bara ekki. Flestum sem hæst
hafa látið hefur viljað gleymast að
karlar eru undirorpnir því sama Á
sama hátt er leitast við að móta þá
eftir fyrirfram ákveðinni formúlu
vegna þess að þeir eru karlar
Sá einstaklingur, sem getur ekki
eða vill ekki uppfylla þá kröfu sem
gerð er til hans af umhverfinu um
að túlka alfarið viðtekna kynbundna
mynd lendir á milli laga. Sveigjan-
leiki samfélagsins gefur ekki færi á
að vera bara manneskja eins og
Kalli vildi og það var harmleikur
hans Hann átti hvorki heima hérna
megin eða hinum megin og miðjan
er engin. Það var eins og leikhús-
gestir, I umræðu slnum um Kalla,
væru að Ijósta upp undrun sinni:
Já, auðvitað er sams konar þjóðfé-
lagslegur þrýstingur á karla og kon-
ur, hann gengur aðeins I gagn-
stæða átt.
Nokkrir drógu I efa, að svona
ómeðvitað fólk, stéttarlega séð,
væri til á vinnumarkaðinum, en
aðrir báru það kröftuglega til baka
og sögðust þekkja það af eigin
reynd, að einmitt þessu llkt væri
daglega llfið á hinum almennu
vinnustöðum. Einhver vildi ekki
láta sér segjast og taldi að minnsta
kosti hlyti alltaf að vera einn, sem
Framhald á bls. 29
Leiðrétting
LEIÐ mistök áttu sér
stað I dálki þessum 8.
nóv. s.l. í þáttinn ur
„Hvað er I blýhólkn-
um" fleigaðist annar
kafli — Hver fékk stöð-
una? — inn I miðjan
þáttinn og raskaði sam-
henginu. Lesendur og
höfundur leikritsins eru
beðnir velvirðingar á
þessu.