Morgunblaðið - 15.02.1977, Blaðsíða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDÁGUR 15. FÉBRUAR 1977
Þurfður Ólafsdðttir, formaðurinn
eins og Jón Svan sagði, kemur
þarna stormandi ðr einni útrétt-
ingarferðinni, en f pokanum sem
hún kom með voru dýrindis
rjómabollur f forskot á bolludag-
inn.
Snæbjörn Þórðarson offsetprent-
ari við eina Heidelbergvélina að
kanna litprentað auglýsinga-
spjald.
Grein: Árni Johnsen
Myndir: Ragnar
Axelss.
Möguleikarnir verða alltaf meiri og
meiri og t.d. má nefna að þessi nýja
Ijóssetningarvél, sem við vorum að fá
er með 24 leturtegundir sem hægt er
að velja úr og hver leturgerð býður upp
á 33 leturstærðir.
Allt hefur þetta kallað á aukinn
mannskap' og nú vinna 14 manns í
Svansprenti. Við hverja nýja einingu
sem kemur til þarf fleira fólk og til þess
að fullvinna sem mest af okkar verkefn-
um innan veggja prentsmiðjunnar urð-
um við að auka tækjakostinn. Fyrstu
tvö árin I Kópavogi varð ég t.d að
kaupa allar plötur innan úr bæ og það
var mjög óhagstætt, eða þar til það
vandamál leystist er filmu- og plötu-
gerðin var keypt hingað '
STÉTTIN HEFUR MISST
VIÐSKIPTI TILÝMISSA
..Breytingarnar í prentiðninni eru
mjög hraðar og menn verða hreinlega
að fylgjast vel með til þess að dragast
ekki aftur úr. Prentsmiðjurnar hafa
misst talsverðan markað af því að þær
hafa ekki viljað fara út i offset-fjölritun,
eða hraðprentun, og svo er hitt að til
þess að unnt sé að nýta alla þessa
möguleika, þarf margt að haldast í
hendur Það þarf t.d. setjaravél til þess
að setja upp alls konar smáverk fyrir
Framhald á bls 30
Pólsk stjórnvöld
heita bót og betrun
fengið hækkun á afurðum
sínum. Framleiðslan hefur þó
ekki aukist neitt enn, þar sem
þeir hafa ekki getað aflað
þeirra hluta sem til þess eru
nauðsynlegir. Ætlunin'er því
að hraða á markaðinn dráttar-
vélum, byggingarefni, sáðkorni
og fóðurvöru, svo að matvæla-
framleiðsla megi aukast.
VALDHAFAR í Póllandi
hafa nú tekið þá mikil-
vægu ákvörðun að draga
úr fjárveitingum til stór-
iðju í landinu. Vonast er
til að þetta megi verða til
úrbóta í efnahags-
málunum og firra frekari
andstöðu almennings við
stjórnvöld.
Háttsettir embættis-
menn virðast nú í
sjöunda himni eftir að
niðurstaða hefur loks
fengist. Segja þeir hana
byggða á ýtarlegum
rannsóknum á vanda-
málunum, sem aðallega
hafi stafað af „markaðs-
örðugleikum“.
Ný stefna hefur jafn-
framt verið boðuð um
dreifingu fjármagns til
neysluiðnaðar og er mikil
áhersla lögð á að efla
hann sem skjótast.
Augljóst er að fögnuður
embættismannanna stafar
meira af þvi að loksins hefur
verið tekin einhver afstaða þó
að sumir þeirra að minnsta
kosti séu ekki of vissir um að
tilætlaður árangur náist.
Stöðugur hörgull er á neyslu-
varningi i landinu og reyndi
rikisstjórnin s.l. sumar að
draga úr eftirspurn með þvi að
boða stórfelldar verðhækkanir.
í kjölfar þessarar ákvörðunar
urðu siðan mikil verkföll og
uppþot meðal verkamanna.
Drógu yfirvöld þvi
hækkanirnar fljólega til baka.
Niðurgreiðslum verður beitt,
þar til árangur fer að koma í
ljós af framleiðsluaukningu.
Einnig hafa verið gefin hálf-
gildings loforð um aukna frjáls-
hyggju í efnahagsmálum og ýt-
ir það undir bjartsýni
embættismanna.
Áformin eru auglýst eitt í
einu en almenningur veit þó
aðeins óljóst hvað um er að
vera, því að leynileg vinnu-
brögð kerfisins hafa aldrei
verið gerð lýðnum ljós. Menn
eru aðeins fullvissaðir um að
allt muni komast i himnalag
innan skamms, almenningur
verði aðeins að bíða þolin-
móður, meðan verið sé að yfir-
stiga smávægilega örðugleika á
veginum til bætts ástands.
Árangurinn á siðan að birtast
seinna á árinu i mynd svign-
andi hillna undan vörubirgð-
um, í verzlununum.
Mikilvægasta ákvörðunin var
líklega sú að stöðva hina hröðu
og fjárfreku uppbyggingu efna-
hagskerfisins, sem hófst 1971.
Sú uppbygging jók að vísu
kaupgetuna um 40% en láðst
hafði að sjá fyrir varningi svo
að mögulegt væri að njóta
þessara auknu fjárráða. Á vest-
urlöndum hefði þessi aukning á
kaupgetu leitt til stórfelldrar
verðbólgu, en vöruþurrðin i
Póllandi kom I veg fyrir að svo
færi.
UPPÞOTIN 1 JUNI.
Til að draga úr eftirspurn og
koma á raunvirði, boðaði rfkis-
stjórnin allt að 70% hækkanir á
neysluvörum. Þetta var kornið
sem fyllti mælinn. Verkamenn
hófu víðtæk verkföll sem síðan
leiddu til uppþota. Hætt var þá
við áformin, en grfpa varð til
annarra úrræða til að greiða úr
aðkallandi vandamálum á efna-
hagssviðinu. Yfirvofandi
stjórnarkreppa var augljós,
tækist ekki að leysa vandann.
Fyrsta skrefið var að gefa lof-
orð um, að verðlagi skyldi hald-
ið niðri f eitt ár. Þrátt fyrir það
hafa nokkrar hækkanir orðið
en þó ekki á aðalneyslu-
varningi. Niðurgreiðslum hefur
verið beitt f þessum tilgangi.
Niðurgreiðslurnar munu
nema um 12% af tekjum ríkis-
sjóðs þetta árið. Þó ekki sé
auðvelt að umreikna gengið
vegna óáreiðanleika gengis-
skráningar pólsks gjaldmiðils,
álíta vestrænir stjórnmála-
menn að ekki sé fjarri lagi að
þetta nemi um 4 milljörðum
bandarikjadollara.
Fjárframlög til stóriðju
munu verða minnkuð smám
saman, þannig að um 1980 ættu
þau að vera algjörlega fallin
niður.
Eftir
Floru
Lewis
Siðastliðið ár voru framlög
32% af fjárlögum. Yfirvöld
segjast ekki geta fellt þau niður
nú þegar, þar eð ákveðið hefur
verið að ljúka við framkvæmd-
ir, sem byrjað var á.
SKULDIR A
VESTURLÖNDUM
Auk alvarlegs vöruskorts
hefur hin stórfellda og hraða
uppbygging leitt til mikillar
skuldasöfnunar á vestur-
löndum. Eru þær nú áætlaðar
um 8 milljarðar bandarfkja-
dollara, og aukast stöðugt. Hag-
fræðingar álfta að hinar nýju
áætlanir muni draga verulega
úr greiðsluhallanum, þar sem
helmingur af innflutningsverð-
mætum fór til efnahagsupp-
byggingarinnar en aðeins 10%
til beinnar neyslu. Ekki er þó
enn ljóst hvort þetta muni
minnka vöruskipti við vestur-
lönd, þó að það sé líklegt — að
minnsta kosti þar til út-
flutningsverðmæti ná þvf
marki að vera f jafnvægi við
innflutningsþörfina.
Afar mikilvæg var einnig sú
ákvörðun að auka framleiðslu á
þeim varningi, sem pólskur
neitandi telur mikinn hörgul á.
Það eru meðal annars bif-
reiðar, sjónvarpstæki, húsgögn
og ekki sist húsnæði. Áform
eru einnig um að auka vöru-
skipti við Sovétríkin en ekki
eru þó ljós í smáatriðum
ákvæði þess samnings. Pólsk
yfirvöld halda því þó fram að
slfk vöruskipti verði þeim hag-
kvæm og muni verða til, að þeir
eigi inni hjá sovétmönnum um
1,3 milljarða bandaríkjadollara
er kemur fram á árið 1980.
Sovétmenn segjast geta tryggt
þeim öruggan markað ýmiss
neysluvarnings — þar á meðal
snyrtivara og munu heima-
menn þvf njóta góðs af fram-
leiðsluaukningunni.
Övissan um ákvæðin i
samningnum hefur þó gert
almenning órólegan. Pólverjar
eru fullir grunsemda gegn
Rússum þar sem þeir gera ráð
fyrir að Rússar sjái um að fá
öllum samningum snúið sér í
hag.
AUKIN AÐSTOÐ VIÐ
LANDBUNAÐINN.
Fjárveitingar til land-
búnaðarins eiga að aukast mik-
ið, nú þegar hafa bændur
Síðar munu stjórnvöld setja á
nauðsynlegar verðhækkanir, er
skorturinn er úr sögunni.
Pólland er eina landið undir
stjórn kommúnista, þar sem
meira en 80% allrar land-
búnaðarframleiðslu eru f
höndum einkaaðila.
Leyfileg stærð landareigna er
nú 4 ekrur víðast hvar i
landinu, en í athugun er að
rýmka þessi ákvæði og einnig
má nú taka við landareign í
gegnum erfðir.
Ytt verður undir einkafram-
tak f smáiðnaði með því að lofað
hefur verið fyrirgreiðslu f
formi lána, skattaívilnana og
jafnvel aðildar að almennum
tryggingum, en hingað til hafa
þær verið takmarkaðar við
ríkisstarfsmenn og bændur.
Mikilvægast af þessu öllú er
þó að horfst er í augu við
vandamálin og að minnsta kosti
gerðar tilraunir til úrbóta.
Hvort þessi áform ná fram að
ganga eftir svo langt athafna-
leysi skal látið ósagt. Jákvæð
afstaða stjórnvalda lofar þó
góðu. Þau virðast gera sér ljóst
að þörf er á meiri sveigjanleika
í samskiptum við almenning.
Hvernig ætlað er að koma því
fyrir að koma á raunvirði á
varning smátt og smátt án þess
að láta hækkanirnar verða of
áberandi, kemur í ljós.
Þessi vandamál fylgja stjórn-
skipuðum efnahagsmálum, en
ríkisstjórn Póllands virðist loks
hafa gert sér ljóst að vænlegra
er til árangurs ef beitt er sam-
vinnu f stað hörku við
almenning.
Dregið úr stóriðju
Meðal fyrirheita stjórnvalda: Stórauknar fjárveitingar til pólsks landbúnaðar. Pólland sker sig að þvf
leyti úr austan j&rntjalds, að 80% landbúnaðarframleiðslunnar eru I höndum einkaaðila, svo sem eins
og bóndans hér fi myndinni.
i