Morgunblaðið - 16.05.1981, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. MAÍ1981
pliíirgiiiiuMííliltií
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 70 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 4 kr. eintakiö.
Stjórnarfrumvarpi
umturnað
Framtalsfrestur fyrirtækja og einstaklinga með atvinnurekstur
hefur verið framlengdur ítrekað meðan stjórnarfrumvarp um
breytingar á gildandi tekju- og eignaskattslögum hefur velkzt fyrir
Alþingi — en þó fyrst og fremst stjórnarliðinu. Nú hillir loks undir það
að þetta frumvarp fái afgreiðslu á Alþingi og mátti ekki seinna vera því
eftir lifir aðeins tæp vika þinghaldsins. Það var ekki fyrr en
stjórnarandstaðan gekk til takmarkaðs samstarfs við stjórnarliða í
fjárhags- og viðskiptanefnd neðri deildar að skriður komst á málið.
Seinagangur þessi, sem er dæmigerður fyrir vinnubrögð núverandi
ríkisstjórnar, hefur komið fcamteljendum, endurskoðunarskrifstofum
og starfsfólki í skattakerfinu mjög illa. Gera má ráð fyrir því að þessir
starfshættir stjórnarliðsins, sem valdið hafa fjölda landsmanna aukinni
fyrirhöfn og kostnaði, seinki nokkuð álagningu tekju- og eignaskatta í ár
og valdi auknu vinnuálagi og tilkostnaði í skattakerfinu.
Það sem einkum vekur athygli, er þingnefnd skilar umsögn um
stjórnarfrumvarpið, sem fjármálaráðherra ber fyrst og fremst ábyrgð á,
er, að hún leggur samhljóða til verulegar efnisbreytingar á því.
Stjórnarliðar í fjárhagsnefnd neðri deildar með Halldór Ásgrímsson,
einn helzta skattasérfræðing í þingliði Framsóknarflokksins, í fararbro-
ddi, fallast ekki á þá stefnu, m.a. varðandi fyrningarfrádrátt í
atvinnurekstri, sem fjármálaráðherra hefur mótað og ríkisstjórnin bar
síðan upp við Alþingi í frumvarpsformi. Stjórnarandstæðingar ganga
síðan til samstarfs við stjórnarliða í þingnefndinni um leiðréttingu
nokkurra efnisatriða, sem þeim þótti horfa til bóta, en halda að öðru
leyti uppi harðri andstöðu við þá skattpíningarstefnu, sem frumvarpið
er hluti af.
Það sem hér hefur gerzt er að stjórnarliðar í fjárhagsnefnd neðri
deildar hafa neitað að fylgja fram mótaðri stefnu fjármálaráðherra og
ríkisstjórnar í veigamiklum skattatriðum. En burtséð frá efnisatriðum
þessara breytingartillagna er andstaða þingnefndarinnar athygliverð.
Hún sýnir hvorttveggja: tímabæra viðleitni löggjafans til að standa
betur í ístaðinu gegn vaxandi ásælni framkvæmdavaldsins og að
taumhald ráðherra á stjórnarliðinu er annað og slakara en í upphafi
stjórnarsamstarfsins.
Fjármálaráðherra var óhress í umræðu í þingdeildinni, eftir
breytingartillögur fjárhagsnefndar, og sór af sér alla hlutdeild í þeim,
þær væru ekki undan sínum rifjum runnar. Hann lýsti jafnfram yfir
andstöðu sinni við þá breytingartillögu þingnefndarinnar að fella niður
17. grein frumvarpsins, sem fól í sér verulega lækkun á fymingarfrá-
drætti, og þar með enn eina þyngingu skattbyrðarinnar á atvinnurekstr-
inn í landinu. Ég mun greiða atkvæði gegn þessari tillögu, sagði
ráðherra, sem finnst sýnilega að fleiri skattaböggum megi enn bæta á
þann atvinnurekstur, sem nú hangir á horriminni í íslenzkum
þjóðarbúskap, og veikja þann veg enn frekar getu hans m.a. til
launagreiðslna, en lét að því liggja að hann myndi ekki halda uppi
andófi gegn öðrum breytingartillögum nefndarinnar, enda vart hægt í
stöðu málsins annað en hraða gangi frumvarpsins gegn um þingið.
Breytingartillögur
sjálfstæðismanna
Sjálfstæðismenn ítrekuðu markaða stefnu landsfunda Sjálfstæðis-
flokksins í skattamálum: 1) að heildarskattprósenta beinna skatta
miðist við 50%, 2) að tekjuskattar verði afnumdir í áföngum á almennar
launatekjur, 3) að tekjuskattar verði verulega lækkaðir á láglaunafólki
og svigrúm aukið til þess að nýta persónuafslátt til greiðslu opinberra
gjalda, 4) að eignaskattar verði aldrei til að hrekja fólk úr eigin húsnæði
og 5) að skattlagning fyrirtækja sé með þeim hætti að það hamii ekki
gegn æskilegri uppbyggingu og framþróun atvinnulífsins.
I samræmi við þessa fastmótuðu stefnu Sjálfstæðisflokksins fluttu
fulltrúar flokksins í fjárhagsnefnd breytingartillögur á sérstöku
þingskjali, sem fela í sér:
1) Breytingar á skattþrepum og skattstigum bæði einstaklinga og
fyrirtækja.
2) Breytingu á eignarskattsstiga og skattfrelsismörkum.
3) Breytingar á skattlagningu hlutafjár og arðs af hkitafé.
4) Breytingar á skiptingu persónuafsláttar til greiðslu opinberra
gjalda.
5) Breytingar á meðferð vaxta og verðtryggingar á námslánum.
Ljóst er, segir í áliti sjálfstæðismanna, að ríkissjóður verður fyrir
einhverju tekjutapi ef tillögur þessar ná fram að ganga. Teljum við
eðlilegt að því verði mætt með lækkun ríkisútgjalda og erum reiðubúnir
til samstarfs um tillögur þar að lútandi, segir ennfremur í séráliti
þeirra.
Það ástand ríkir nú í íslenzkum þjóðarbúskap, þrátt fyrir góðæri og á
ýmsan hátt hagstæð ytri skilyrði, að stöðnun er í þjóðarframleiðslu
okkar og að þjóðartekjur fara rýrnandi. Við slíkar kringumstæður ber
ríkisvaldinu að draga saman segl í ríkisútgjöldum og skattheimtu, til að
efla umsvif í atvinnulífinu og veikja ekki enn frekar lífskjarastöðu
almennings. Þessvegna eiga tillögur sjálfstæðismanna jafnvel enn meiri
rétt á sér nú en þegar betur horfir. Ríkisvald sem hrifsar sífellt til sín
stærri og stærri hlut af smækkandi þjóðarköku stendur hvorki vörð um
hagsmuni atvinnuveganna, sem bera uppi lífskjörin í landinu, né
almennings, sem á kjör sín komin undir traustum atvinnurekstri og
vexti í þjóðarframleiðslu og þjóðartekjum.
Matthías Bjarnason;
70% hækkun eigna-
skatta frá 1978
- sjálfstæðismenn og framlenging vinstristjórnar skattanna
Matthías Bjarnason (S) svar-
aði Pálma Jónssyni, landbúnað-
arráðherra, nokkrum orðum í
umræðu á Alþingi i fyrradag,
en hann hafði lagst gegn þvi að
taka aftur upp i skattafrum-
varpið 59. greinina, sem þing-
nefnd gerði mikilvægar breyt-
ingar á. Ég og fleiri þingmenn
fluttum frumvarp um niðurfell-
ingu þessarar greinar, sagði
Matthias, sem vísað var til
ríkisstjórnarinnar. En það er
margt annað i þessu stjórnar-
frumvarpi, sem er ekki betra.
Ég vil benda landbúnaðarráð-
herra á þriðju málsgrein 25.
greinar. sem er svohljóðandi:
„Hjá mönnum er vinna við
eigin atvinnurekstur eða sjálf-
stæða starfsemi, skal áður en
ákvæðum 2. málsgreinar er deilt,
hækka tekjuskattstofn þeirra
um þá fjárhæð, sem tekjur af
þessum störfum eru lægri en
ætla má, að endurgjald þessara
manna miðað við vinnuframlag
hefði orðið, ef þeir hefðu innt
starfið af hendi fyrir óskyldan
aðila.“
Ég held að framkvæmdavald-
inu sé þarna fengið mikið vald í
hendur, en þetta skiptir land-
búnaðarráðherra máske ekki
máli. Þarna er hliðstæðu ákvæði
og var í 59. greininni, að óbreytt-
um lögum, laumað inn á öðrum
stað. Og það eru fleiri greinar,
sem hafa verið heldur betur
lagfærðar í meðförum nefndar-
innar, og ég tel að það hafi verið
hyggilegt að ganga til takmark-
aðs samstarfs í nefndinni um að
lagfæra fjölda tæknilegra atr-
iða, sem vóru í frumvarpinu eins
og fjármálaráðherra gekk frá
því fyrir hönd ríkisstjórnarinn-
ar.
Það er óhyggilegt fyrir ríkis-
stjórn, hver sem hún er, að
marka heildarlöggjöf í skatta-
málum, án samráðs við stjórnar-
andstöðu, eða jafnvel í fullu
stríði við stjórnarandstöðu. Það
eru þvert á móti hyggileg vinnu-
brögð að reyna að ná fram
samstöðu, ekki sízt um tæknileg
atriði skattamála, eins og gert
hefur verið í þessu tilfelli í
þingnefndinni.
Við hefðum getað verið sam-
mála ráðherra um niðurfellingu
59. greinarinnar, en þá hefði
ekki orðið samstaða um neinar
breytingar. Þá hefðu þeir, sem
atvinnurekstur stunda, ekki set-
ið við sama borð og aðrir skatt-
þegar varðandi 10% vaxtafrá-
dráttinn. Og gerðar vóru veru-
legar breytingar til bóta í 53.
grein, sem hafa mikið að segja
fyrir atvinnureksturinn í land-
inu.
Landbúnaðarráðherra gæti og,
sem aðili að ríkisstjórn, gert
sitthvað fyrir smáatvinnurek-
endur og allan almenning í
landinu, í skattalegu tilliti.
Hann gæti t.d. stuðlað að lækk-
un eignaskatta, sem vóru hækk-
aðir um 50% 1978. Þá var hann á
sama máli og við aðrir sjálfstæð-
ismenn varðandi hækkun eigna-
og tekjuskatta, sem hann stend-
ur nú að því að viðhalda og
framlengja. Nú er haldið 1,2%
eignaskatti í stað 0,8% sem var í
ríkisstjórn Geirs Hallgrímsson-
ar. Þegar alls er gætt hafa
eignarskattar ekki hækkað
minna en um _ 70% frá því
Sjálfstæðisflokkurinn fór úr rík-
isstjórn 1978.
Það er skattastefna núverandi
ríkisstjórnar sem ekki sízt veld-
ur atvinnurekstrinum erfiðleik-
um, smáatvinnurekendum sem
hinum stærri. Landbúnaðarráð-
herra gæti sýnt tilburði í þá átt
að sveigja ríkisstjórn, sem hann
situr í, í átt til hófsamari
skattastefnu í anda þeirra kosn-
ingaloforða, sem við báðir stóð-
um að, að afnema alla nýja
vinstristjórnarskatta. En það
verður ekki gert meðan stjórn-
arskútan siglir undir skattasegl-
um Alþýðubandalagsins.
Mesti ógreiði sem yfirvöld gætu \
útvarpinu væri að banna frjálst
- segir Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, sem
kynnt hefur sér þessi mál í Bretlandi
Á mánudagskvöldið verða stofnuð í Reykjavík Samtök um
frjálsan útvarpsrekstur. Unnið hefur verið að stofnun samtak-
anna um nokkurra mánaða skeið, en tilgangur þeirra á að vera
sá að kynna hugmyndir um óháðan útvarpsrekstur, og reyna að
afla fylgis við lagabreytingar á Alþingi, sem nauðsynlegar eru
eigi frjálsar útvarpsstöðvar að geta orðið að veruleika hérlendis.
Vilhjálmur Þ, Vilhjálmsson framkvæmdastjóri er einn þeirra er
unnið hafa að undirbúningi stofnunar samtakanna, og var hann
inntur nánar eftir hugmyndum þeim er að baki stofnunarinnar
Ifegja.
Samkeppni myndi
efla Ríkisútvarpið
„Meginástæða þess að við berj-
umst fyrir því að ríkiseinokun á
útvarpssendingum verði aflétt er
sú, að við teljum samkeppni vera til
góðs í þessu efni eins og víðast
annars staðar" sagði Vilhjálmur.
„Reynslan hefur orðið sú hjá öðrum
þjóðum þar sem frjálsar útvarps-
stöðvar hafa verið leyfðar við hlið
ríkisútvarps, að fjölbreytni hefur
aukist og dagskrá ríkisútvarps-
stöðvanna hafa batnað með tilkomu
nýrra útvarpsstöðva", sagði Vil-
hjálmur enn fremur.
„Samkeppnin gæti því orðið
Ríkisútvarpinu til góðs, enda aug-
ljóst að tilkoma nýrra stöðva yrði
starfsfólki Útvarpsins hvatning til
að gera enn betur og niðurstaðan
hlyti því að verða öllum útvarps-
hlustendum til góðs. Starfsmenn
Ríkisútvarpsins hafa vissulega oft
gert góða hluti, og þeir vinna sem
kunnugt er við þrengsli og erfiðar
aðstæður. Enda er það alls ekki á
dagskránni að Ríkisútvarpið verði
lagt niður, heldur viljum við aflétta
einokuninni og auka fjölbreytnina."
Strangar reglur
þurfa að gilda
Vilhjálmur sagði, að hugmyndin
væri ekki sú að allt yrði gefið frjálst
eða að hver sem væri gæti hafið
starfsrækslu útvarpsstöðva upp á
eigin spýtur, enda ekki tæknilega
framkvæmanlegt. Ný löggjöf um
þessi mál þyrfti að vera mjög
víðtæk og innan hennar yrðu að
vera margvísleg ákvæði og reglur
um hvaða skilyrði þurfti að uppfylla
til að starfrækja frjálsar útvarps-
stöðvar, og hvernig.
„Af tæknilegum ástæðum er ekki
unnt að hafa nema takmarkaðan
fjölda stöðva á sama svæði" sagði
Vilhjálmur, „og gerum við til dæmis
ráð fyrir að á Stór-Reykjavíkur-
svæðinu yrðu 1 til 2 stöðvar. Úti á
landi yrðu síðan stöðvar á ýmsum
stöðum eftir aðstæðum á hverjum
stað, svo sem á Akureyri, ísafirði,
Norðfirði, Siglufirði og Vestmanna-
eyjum svo dæmi séu tekin.
Hugmyndin er sú að margir
aðilar taki sig saman um rekstur
hverrar stöðvar, einstaklingar,
fyrirtæki, verkalýðsfélög, stofnanir
og fleiri aðilar. Lengd útsend-
inganna hjá stærri stöðvum yrði
svipuð og hjá Rikisútvarpinu hjá
þeim er lengst útvarpa, 17 til 18
klukkustundir og síðan færri út-
sendingartímar, t.d. 4—5 klukku-
tímar hjá þeim minni, en ekki er
gert ráð fyrir næturútvarpi. Líkt og