Morgunblaðið - 16.05.1981, Blaðsíða 37

37
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. MAÍ 1981
þar og k.h. Guðlaug Gunnlaugs-
dóttir. Að þeim stóðu traustir
ættstofnar breiðfirskra sjósókn-
ara, bænda og höfðingskvenna.
Það var því að vonum, að snemma
vaknaði vorhugur í unga Sveini,
sem ólst upp í eyjunni Flatey, sem
var á æskudögum hans umleikin
menningarstraumum jafnt og sí-
fjörugum sjávarstraumum er báru
margt með sér. Það var sannar-
lega gott land, bernskulandið hans
Sveins í huga hans, þar sem
höndin vandist leik að leggi og
skel, líka verki við segl og árar og
öllum öðrum vinnubrögðum, sem
ungmenni voru vanin við á þeirri
tíð.
Sveinn var snemma bráðger,
næmur, eftirtektarsamur og at-
hugull. Að liðnum æskudögum við
leik og störf fór hann til náms í
nýstofnuðum Kennaraskóla ís-
lands og lauk þaðan prófi tvítug-
ur. Eftir það var aðalstarf hans
kennsla. Það skiptir mörgum ára-
tugum, kennsluskeið hans. Stöðu-
hafi í kennarastarfi eða skóla-
stjórastarfi var hann frá hausti
1909 til hausts 1959.
Tvær voru skólastjórastöðurn-
ar, önnur 1918—1930 í Flatey og
hin á Flateyri 1930—1959. Sú
saga, sem gerðist í sambandi við
Svein á því hálfrar aldar bili frá
því að hann hóf kennslu þar til
hann breytti frá skólastjórastarfi
og hvarf að stundakennslu, var
ekki einungis kennslustundasaga
eða skólastjórnunarsaga. Hann
var alltaf ólgandi af lífsfjöri í
störfum af ólíklegustu gerð, allt
frá skóflustriti til skáldskapar-
mála svo að neistaði af, þegar
skóflan sló stein, skeifan kyssti
grjót, heiðin há var hlaupin brött
fyrir fót og andagiftin sindraði,
svo að áheyrandinn hreifst, tón-
skáldið fékk innblástur, ungling-
urinn varð svo glaður og feginn
yfir fegurðinni og öldungurinn
djúpt snortinn vegna spekinnar.
Þessa kenndi stundina, sem við
stóðum við á hárri heiðarbrún
fyrir fjörutíu árum. En ég kom
líka heim til Sveins á Flateyri og
þangað var barni indælt að koma
og fullorðnum fagnað af hjarta.
Sveinn var gæfumaður í tveim
hjónaböndum. Með fyrri konu
sinni, Sigríði Benediktsdóttur, bjó
hann frá giftingardegi, 30. sept.
1910, uns hún andaðist, 6. marz
1957. Þau eignuðust 3 mannvæn-
leg börn. Með síðari konu sinni,
Önnu Ólafsdóttur, bjó hann frá
giftingardegi, 14. júní 1958, uns
hún andaðist, 7. júlí 1977.
Síðari kona hans var móður-
systir mín. Hún var líka dóttir
þess manns í Breiðafjarðareyjum,
sem Sveinn bar mikla tryggð og
vináttu til.
Öllu móðurfólki mínu var hann
vinfastur og tryggur. Mér er
einkar ljúft og skylt að láta í ljós
þakkir okkar ættingjanna fyrir
það.
Sérstaklega minnist ég með
þakklæti þeirra samskipta, sem
urðu á kennaraárum hans í Flat-
eyjarhreppi 1914—1918, þegar
hann var, eins og farkennslan
skikkaði, nokkurn tíma í senn á
heimili móðurföður míns, nokkra
daga stundum og enda heilan
mánuð að störfum stundum. Hjá
afa mínum í Hvallátrum var hann
ætíð velkominn og góður gestur.
Hann hafði raunar hleypt heim-
draga í æsku og átt iitríka daga
við snúningastörf og kúagæzlu í
Hvallátrum.
Líklega ber af sá stuðningur,
sem Sveinn veitti veturinn eftir
sjóslysið á síðsumri 1915. Hann
veitti tæra gleði og hlýja samúð
öllu heimilisfólki samfara
fræðslustarfinu.
Enn minnist ég vináttusam-
bandsins, sem var milli foreldra
minna og Sveins og Sigríðar. Frá
bernskutíð var sú vinátta hluti af
heild í lífi fjölskyldu minnar. Þeir
voru samherjar í starfi IOGT, sr.
Halldór Kolbeins, sóknarprestur á
Stað í Súgandafirði, og Sveinn
Gunnlaugsson, skólastjóri á Flat-
eyri.
Þeir voru líka samherjar á
mörgum sviðum, þegar þeir sátu
báðir í nefndum embættisstörfum,
Minning:
Sigmar Friðriksson
bakarameistari
Mig langar í fáum orðum að
minnast sómamannsins Sigmars
Friðrikssonar bakarameistara, frá
Seyðisfirði, sem. lést í Landspítal-
anum 6. maí sl. og jarðsettur
verður nú í dag, 16. maí, á
Seyðisfirði.
Sigmar fæddist hér á Seyðis-
firði 31. júlí 1901 og hefði því orðið
áttræður á þessu sumri. Hann var
einn af fáum „hreinræktuðum"
Seyðfirðingum af gömlu kynslóð-
inni, sem eftir voru í þessum bæ,
og hélt tryggð við staðinn alla sína
ævi, þeirri kynslóð, sem vann
myrkranna milli og þurfti að
vinna myrkranna milli -til að
komast af og skila í okkar hendur
betra þjóðfélagi en hún tók við.
Foreldrar Sigmars voru hjónin
Helga Sigurðardóttir og Friðrik
Jónsson, sem lengst af bjuggu í
húsi því sem „Sæból" hét og eldri
Seyðfirðingar muna. Þar ólst
hann upp ásamt Boga bróður
sínum. Eg minnist þess að sérlega
kært var milli þeirra bræðra og
mikill samgangur milli þeirra og
heimila þeirra, meðan báðir lifðu.
Helgu, móður sína, misstu þeir
þegar Sigmar var 17 ára og héldu
þeir heimili með föður sínum
næstu 4 árin, eða þangað til hann
lést. Eftir það bjuggu þeir bræður
saman í Sæbóli þar til Sigmar
giftist, árið 1929. Bogi andaðist 1.
júní 1968.
Á unglingsárum sínum vann
Sigmar nokkurn tíma í bakaríi hér
á Seyðisfirði, sem varð til þess að
hann lagði þá iðngrein fyrir sig.
Námið sótti hann til Reykjavíkur,
nánar tiltekið í Björnsbakarí, og
lauk því árið 1926. Þessa iðngrein
sína stundaði hann síðan mestan
hluta ævinnar, þó með nokkrum
hléum en þá vann hann almenna
verkamannavinnu. Hann var
vandvirkur iðnaðarmaður, og voru
brauð hans rómuð fyrir gæði.
Hinn 20. mars árið 1929 steig
Sigmar stærsta gæfuspor lífs síns,
leyfi ég mér að fullyrða, þegar
hann giftist Svövu Sveinbjörns-
dóttur, frænku minni. Var hjóna-
band þeirra og sambúð öll ein-
staklega farsæl og elskuleg. Veit
ég ekki fil að nokkurn tíma hafi
borið skugga þar á. Enda mun
gagnkvæmt traust og virðing hafa
ráðið ríkjum þar á bæ. Hvergi þar
sem ég hefi þekkt til hef ég vitað
betri eða hnökralausari sambúð
hjóna. Þykist ég nokkuð vel geta
um það dæmt, því fram á fullorð-
insár var ég þar nánast heima-
gangur.
Sigmar og Svava eignuðust 12
börn, tíu þeirra náðu fullorðins-
aldri, en þau voru: Helgi Friðrik,
Jóhann Ingimundur, Sveinfríður,
Sveinn, Sigríður María, Hreiðar,
Gunnar Björgvin, Haraldur, Al-
freð og Helga. Tvo drengi misstu
þau í frumbernsku.
Tvisvar sinnum á síðustu 19
árum hefur sorgin knúð dyra hjá
þeim Sigmari og Svövu. í fyrra
samtíða um fimm ára skeið í
Flatey.
Marga stund undu þeir saman
við sitthvað þegar tóm gafst til.
Stundum ortu þeir saman, stund-
um lásu þeir guðfræði saman og
stundum reistu þeir hugsjóna-
loftkastala saman. Ég læt fljóta
með hér eina vísu, sem þeir unnu
saman og ég veit ekki hver á hvað
í henni, en faðir minn orti hana
ekki einn.
it.B^tra er að vita hcldur en hyiotja
þú huKmyndirnar þyki slynKar.
Milli hluta læt <*K lÍKKja
luKnar uk sannar iuilyrðinKar.”
Sveinn Gunnlaugsson var vinur,
tryggðavinur með mikilli sæmd í
augum foreldra minna. Það hefði
oft yljað að minnast þess. Nú.
hverf ég aftur á háa heiðarbrún
fyrir 40 árum. Ómyrk vornóttin
skartaði skærum litum og það var
fagurt, töfrandi, að horfa til allra
átta af góðum sjónarhóli. En hann
sagði mér þó, að þessi fegurð
stæðist ekki samjöfnuð í vitund
hans við vordýrðina við Breiða-
fjörð, sem hann unni þjóðræknum
huga af alefli andans.
Þá fegurð nefndi hann fjólublá-
an draum. í skáldlegri andagift
gaf hann oft fagrar myndir og
þess naut ég kvöldstundina á
Klofningsheiðarbrún. Skáld var
hann þar fyrir augum mínum
þegar hann lýsti breiðfirskri feg-
urð á vornóttu samtímis því að
hann talaði við mig hvatningar-
og örvunarorðum. Að skilnaði
sagði hann þá: „Guð blessi þig,
Gísli minn.“ Nú þakka ég kveðj-
una.
Ég veit að Sveinn Gunnlaugsson
lifði gagnmerka ævi fræðárans og
félagshyggjumannsins, jafnhliða
því, að hann var af Guðs náð
breiðfirskt, íslenskt skáld vinhlýj-
unnar, fegurðarinnar, viskunnar
og velvildarinnar.
Þökk fyrir ævistarf hans. Vin-
áttu ættingja minna að leiðarlok-
um hans votta ég ættmönnum og
venslafólki Sveins Gunnlaugsson-
ar. Guð blessi merka minningu
þjóðlegs þegns.
Gísli H. Kolbeins
skiptið, 17. febrúar 1962, þegar sá
hörmulegi atburður gerðist, að
m/b Stuðlaberg NS 102, fórst með
allri áhöfn við Reykjanes. Þar
fórst sonur þeirra, Jóhann Ingi-
mundur, eða Mundi, eins og hann
var ætíð kallaður, aðeins rúmlega
þrítugur að aldri. Fór þar drengur
góður og frábær sjómaður. Slys
það varð þeim hjónum og fjöl-
skyldunni þungt áfall. Síðara
skiptið sem sorgin knúði á dyr
þeirra hjóna var 14. október 1978,
þegar Helga, dóttir þeirra, lést
skyndilega. Helga hafði verið
þeim ómetanlegur styrkur síðustu
árin, eftir að heilsu þeirra tók að
hraka, þó hún sjálf gengi ekki
alltaf heil til skógar. Mun hún
hafa liðið meira en margur vissi
um því hún var fremur dul og ekki
kvartsár.
Barnabörn þeirra hjóna eru nú
orðin 22 og barnabarnabörnin 4.
Hefur margur kvatt þennan heim
með minni árangur að baki, en
ánægður þó.
Alltaf var gaman að koma á
heimili Sigmars og Svövu. Þar var
ávallt glatt á hjalla enda börnin
mörg og fjörmikil. Af því leiddi,
að við frændsystkini „Simmaling-
anna“ í „Bláhúsinu", sóttum þang-
að máske meira en góðu hófi
gegndi, ef tekið er til þess að
þröngt var þar oft bekkurinn
setinn.
Mörg kvöldin, þegar tíminn fór
ekki í ærsl og læti, var setið og
spjallað saman. Var þá gjarnan
setið í hóp kringum Sigmar, sem
hafði einstaka hæfileika til að
gæða frásagnir sína lífi. Var þá
oft sagt frá „gömlu dögunum" hér
á Seyðisfirði. Enda var hann
stálminnugur og fjölfróður um
fyrri tíma hagi. Leituðu þeir oft til
hans á síðustu árum sem söfnuðu
fróðleik um atvinnuhætti og
mannlíf hér, frá fyrri tíð. Var þar
aldeilis ekki komið að tómum
kofanum.
Á yngri árum stundaði Sigmar
íþróttir, og þótti knár knatt-
spyrnumaður. Alla ævina sýndi
hann þeirri íþrótt mikinn áhuga
og var dyggur áhorfandi á
knattspyrnuvellinum þegar leikið
Jakob Einarsson
bóndi — Minning
Fæddur 18. mars 1898.
Dáinn 10. maí 1981.
Þeim fer nú óðum fækkandi
aldamótamönnunum, sem enn
taka þátt í erli og önn níunda
áratugsins. Einn þeirra, Jakob á
Norður-Reykjum, kveðjum við í
dag frá sóknarkirkju hans að
Mosfelli.
Jakob var fæddur að Norður-
Reykjum 18. mars 1898. Foreldrar
hans voru hjónin Ingibjörg Eyj-
ólfsdóttir og Einar Þórðarson,
sem þar bjuggu ásamt börnum
sínum, þrem bræðrum og einni
systur. Eftirlifandi er nú bróðir-
inn, Þórður.
Jakob mun snemma hafa farið
að taka til hendinni við bú for-
eldra sinna, eins og tíðkaðist til
sveita á þeim tíma. — Við búi að
Norður-Reykjum tók hann síðan
um 1930 og var því bóndi þar um
hálfa öld. Árið 1948 verða þátta-
skil í lífi Jakobs. Á gamlársdag
það ár ganga þau í hjónaband frú
Guðjóna Benediktsdóttir, sú mikla
dugnaðar- og sæmdarkona og Jak-
ob Einarsson. Synir þeirra eru
Einar, rafmagnsverkfræðingur og
Rúnar, bifvélavirki.
Á yngri árum tók Jakob virkan
þátt í íþróttum og var fjölhæfur
og snjall glímumaður. Hann tók
og mikinn þátt í störfum Umf.
Aftureldingar um áratuga skeið
og hafði félagið kjörið Jakob
heiðursfélaga sinn. Hugsjónir
ungmennafélagsskaparins féllu
vel að lífsskoðun hans. Jakob var
víðlesinn og átti ágætt bókasafn,
enda maðurinn sjór af fróðleik.
Jakob Einarsson var náttúru-
barn og útivistarmaður. Ein var
var. Munu margir sakna hans af
vellinum nú í sumar. Af þessu
hlaut það líka að leiða, að hann
skaffaði liðinu knáa liðsmenn,
sem að vísu eru nýhættir keppni,
en í þá vitnað, þegar rætt er um
seiglu og þrautseigju í þeirri
íþrótt.
Reyndar var Sigmar gerður að
heiðursfélaga íþróttafélagsins
Hugins á sextugsafmæli þess árið
1973, fyrir brautryðjendastörf og
sína sérstöku tryggð við félagið og
knattspyrnuna.
Þegar ég nú læt hugann reika til
liðinna ára, minnist ég þess að
Sigmar var barngóður og ljúfur
heimilisfaðir. Er mér það enn í
fersku minni að í flest skipti sem
ég kom þangað, sat hann með
eitthvert af yngri börnunum í
fanginu, þó þreyttur væri eftir
langan og erfiðan vinnudag. Segir
sig sjálft, að oft hefur hann þurft
mikið á sig að leggja, því marga
munna þurfti að metta.
Engum mönnum tróð Sigmar
um tær um dagana, enda veit ég
ekki til að hann ætti nokkurn tíma
óvildarmenn. Hann var fremur
dulur út á við en því ræðnari og
skemmtilegri innan veggja heimil-
isins. Þó fór hann aldrei dult með
lífsskoðanir sínar. Fundu þeir það
fljótt sem við hann ræddu, hvor-
um megin víglínunnar hann stóð í
lífsstríðinu. Ávallt tók hann sér
stöðu við hlið þess sem minna
mátti sín, og var stundum ómyrk-
ur í máli, ef svo bar undir.
Síðustu árin hafa þau hjónin
búið í húsi sínu að Miðtúni 6, sem
þau reistu árið 1966, með yngsta
syninum, Alfreð, sem alltaf hefur
búið hjá þeim, og reynst þeim
styrk stoð þegar heilsu þeirra og
kröftum tók að hraka. Skal hér þó
ekki gert lítið úr umönnun hinna
barna þeirra.
Að lokum kveð ég góðan dreng
með virðingu og þökk og sendi
Svövu, sem nú er sjúklingur á
Sjúkrahúsi Seyðisfjarðar, og að-
standendum hennar samúðar-
kveðjur frá mér og mínum, og veit
um leið að þau munu geyma í sjóði
minninganna óbrotgjarna mynd
af góðum eiginmanni og föður.
Jóhann Sveinbjörnssun
sú íþrót, sem hann dáði alla tíð,
meðan heilsa og kraftar entust, en
það var veiðiskapur. Sá, sem
þessar línur ritar, á ljúfar og
skemmtilegar minningar frá ótal
veiðiferðum og náttúruskoðun við
ár og vötn, víðsfjarri erli og
stressi hins daglega brauðstrits.
Jakob og Guðjóna bjuggu góðu búi
að Norður-Reykjum á meðan
heilsa og kraftar leyfðu. Þar var
ávallt gott að koma og blanda geði
við húsráðendur.
Með Jakobi Einarssyni er geng-
inn merkur samtíðarmaður, sem
lifað hafði að sjá alla búskapar-
hætti umbyltast frá frumstæðum
vinnubrögðum liðinna alda yfir til
véla- og tæknialdar nútímans.
Þróunarskeið, sem Jakob og sam-
tíðarmenn hans tóku virkan þátt í
að móta, með þrotlausu starfi og
hagsýni.
Jakob átti við þrálátan sjúkdóm
að stríða síðustu árin. Þegar svo
er komið, verður hvíldin öldruðum
og þreyttum kærkomin.
Ég votta frú Guðjónu, sonum
þeirra og öðrum vandamönnum
dýpstu samúð. Sjálfum honum
óska ég fararheilla yfir móðuna
miklu, um leið og ég þakka honum
trygga vináttu við mig og mína.
Sigurjón Ágúst Ingason
DINE:
SPARNEYTIN
ELDAVÉL FRÁ
HUSQVARNA
4 hraöBuðuhellur, þar af ein
•tór fyrir staikarpðnnuna.
Ofninn ar •játfhreinaandi.
Ofninn hitnar é minna an 6
mín. Hitahólfið fyrir naöan
ofninn ar t •ömu braidd og
otnínn. Er féanleg í 4 litum.
Stjórnborð (ktukkuborö) ar
hwgt aö kaupa *em aukahtut.
Aöeins 25% útborgun og rest-
in greiöist á 6—8 mánuöum.
^unnai Sfy^ehbtm Lf. SS
SuöuriandsbfBut 16 - 105 Raykjavlk - Simi 35200
1 kynn^mltei^lÍiaM