Morgunblaðið - 03.12.1987, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. DESEMBER 1987
Örn Arason
Er yfirvofandi
merniingarlegt slys?
eftir Öm Arason
Tilefni þessarar greinar er sú
fyrirhugaða breyting sem kemur
fram í fjárlagafrumvarpi fyrir árið
1988 (sbr. þingskjal 1. nr. 563 bls.
245) að ríkið muni frá og með 1.
sept. 1988 hætta fjárhagslegum
stuðningi við tónlistarskóla lands-
ins.
Fyrstu lögin um fjárhagslegan
stuðning við tónlistarskóla voru
samþykkt á Alþingi árið 1963 í
ráðherratíð Gylfa Þ. Gíslasonar.
Með þeim lögum urðu þáttaskil í
íslenskri tónlistarfræðslu. Þá var
ríkinu gert að greiða Va af kennslu-
launum, sveitarfélögin Vz og '/3 var
greiddur af skólagjöldum.
Árið 1975 var þeim breytt á þann
veg að ríkið og sveitarfélög skyldu
skipta með sér kennslulaunum,
þannig að ríkið greiddi 50% á móti
sveitarfélögum. Rekstrargjöld
skyldu borin upp af skólagjöldum.
Með þessum lögum gafst mörgum
sveitarfélögum kostur á að stofna
tónlistarskóla sem ekki höfðu treyst
sér til þess áður. 1985 voru lögin
endurskoðuð og bætt. Ifyrir tilstuðl-
an þessara laga hefur tónlistarskól-
um fjölgað úr 11 árið 1962 í 62
árið 1987.
Hvers vegna tónlistarskóla og
hver er tilgangurinn með rekstri
þeirra?
1. Listsköpun er einn merkasti
þáttur í menningu hverrar þjóð-
ar. Markviss kennsla í tónlist er
mjög mikilvæg fyrir alhliða
þroska hvers og eins. Nauðsyn-
legt er að böm og unglingar fái
tækífæri til að njóta hæfíleika
sinna til að skapa, túlka og læra
að meta Iist og njóta hennar.
Sú fæmi sem böm og unglingar
öðlast við söng og hljóðfæraleik
eflir sjálfstraust og styrkir
sjálfsímynd þeirra.
2. Tónlistarskólar starfa nú í nán-
um tengslum við grunnskóla og
framhaldsskóla. Þó sérstaklega
úti á landsbyggðinni þar sem
þeir sjá að langmestu leyti um
tónlistarkennslu í gmnnskólum
og taka að sér kennslu í tónlist-
argreinum nemenda á tónlistar-
braut framhaldsskólanna, einnig
sjá þeir um að meta árangur
þeirra nemenda sem kjósa sér
tónlist sem valgrein. Af þessu
má sjá að tónlistarskólamir em
stór liður í þeirri skólastefnu sem
nú er við lýði í landinu. Mjög
brýnt er að tónlistarskólamir
starfí í sem nánustu samhengi
og samstarfí við hið almenna
menntakerfí.
Hvers vegna em þessar fyrr-
greindu breytingar á fjárlögum
tilkomnar?
Á samráðsfundi ríkisstjómarinn-
ar og stjómar Sambands íslenskra
sveitarfélaga þann 6. júlí 1986 var
ákveðið að skipa tvær nefndir til
að kanna og gera tillögur um breyt-
ingar á samstarfí ríkis og sveitarfé-
laga. Önnur nefndin skyldi
endurskoða verkaskiptingu á milli
þessara aðila en hin íjármálaleg
samskipti. Nefndimar vom skipað-
ar í september 1986 og skiluðu
álitum sínum til félagsmálaráðherra
og Qármálaráðherra í apríl 1987.
Þeir málaflokkar sem nefndimar
fjölluðu um vom: Gmnnskólar,
framhaldsskólar, tónlistarskólar,
íþróttamál, æskulýðsmál, félags-
heimili, dagvistarheimili, byggða-
söfn, málefni aldraðra og
tannlækningar.
Tillögur nefndanna gera ráð fyr-
ir að í nokkmm tilvikum verði þær
breytingar að ríkið verði vinnuveit-
andi starfsmanna í stað bæjarfélaga
og öfugt. Nefndimar telja hag-
kvæmast að tillögumar komi til
framkvæmda í einu lagi og eðlileg-
ast að stefna að gildistöku ekki
síðar en 1. janúar 1989. Til greina
kemur þó að tillögumar taki gildi
í áföngum ef það er. talið henta,
t.d. að breytingar í skólamálum
verði í upphafi skólaárs.
Ég ætla að taka þrjá skilda mála-
flokka út úr þessu nefndaráliti.
Gmnnskólar: Nefndin leggur til
að sveitarfélög sjái um og kosti
byggingu gmnnskóla. Skólahúsin
verði eign sveitarfélaga. í þessum
áfanga er lagt til að sveitarfélögin
greini rekstrarkostnað annan en
kennslulaun.
Framhaldsskólar: Neftidin leggur
til að ríkissjóður kosti einn bygg-
ingu og rekstur allra framhalds-
skóla svo og kennslulaun.
Tónlistarskólar: Nefndin leggur
til að ríkið hætti að greiða hluta
kennslu- og stofnkostnað al-
mennra tónlistarskóla og við-
komandi sveitarfélag taki að sér
þessar skuldbindingar, einnig
gagnvart einkaskólunum. Kennsla
tónmenntakennara og þeirra sem
jöfnunarsjóður sveitarfélaga geti
staðið við skuldbindingar þessa árs.
í fjárlagafrumvarpi fyrir árið 1988
er gert ráð fyrir að jöfnunarsjóður-
inn fái rúma 1,4 milljarða. Það er
sama upphæð og sjóðurinn hefði
átt að fá í góðærinu 1986, en þá
var hann skertur um 400 milljónir.
Hversu vel sem að jöfnunarsjóðn-
um verði staðið verður aldrei hægt
að tryggja það að ríkið geti ekki
skert ijármagn til sjóðsins. Það
sýna dæmi undanfarinna ára. Það
er ekki gert ráð fyrir að fjármagn
til jöfnunarsjóðsins verði merkt
neinum ákveðnum málaflokkum.
Það mun setja sveitarfélög í mik-
inn vanda þegar meta á í hvaða
áhersluröð verkefni varða valin.
Tilveruréttur tónlistarskóla verður
því háður velvild og áhuga sveitar-
félaga hveiju sinni. Þar geta orðið
sveiflur milli ára, þó sérstaklega á
4 ára fresti.
Jöfnunarsjóðurinn getur aldrei
veitt skólunum þá réttarstöðu sem
lögin um fjárhagslegan stuðning
við tónlistarskóla gera nú.
Afleiðingar:
1. Það er ljóst að í kjölfar slíkra
breytinga leggst starfsemi minni
tónlistarskóla niður og draga
yrrði úr starfsemi stærri skól-
og dafnað fyrir tilvist tónlistarskól-
anna. Þeir búa nú við íjárhagslegt
öryggi þar sem ríkið og sveitarfélög
greiða kennslulaun. Ekki hefur ver-
ið sýnt fram á hvemig rekstur
skólanna verði tryggður ef ríkið
hættir ijárhagslegum stuðningi við
þá.
Lögin um fjárhagslegan stuðning
við tónlistarskóla eru einu reglumar
sem settar hafa verið af hálfu yfir-
valda um þennan þátt fræðslumála
í landinu. Verði þau gerð óvirk sam-
kvæmt ákvæðum fjárlagafrum-
varpsins fyrir árið 1988 verða engin
lög eða reglur til um þessa starf-
semi.
Tónlistarskólar em fræðslustofn-
anir. Það er í fullu ósamræmi við
aðra þætti fræðslukerfísins að
sveitarfélög hafí með höndum
rekstur þeirra.
Núgildandi lög hafa reynst tón-
listarfræðslu í landinu mikil lyfti-
stöng og er almenn ánægja með
framkvæmd þeirra.
Ég skora á fjármálaráðherra og
Alþingi að falla frá þeirri hugmynd,
að færa rekstur tónlistarskólanna
alveg jrfír á sveitarfélögin. Ný
gmnnskólalög eiga að taka gildi
árið 1989. Eg legg til að tíminn
þangað til verði notaður til að kanna
Frá nemendatónleikum f Tónmenntaskóla Reykjavíkur.
stunda framhaldsnám til einleikara-
prófs í Tónlistarskólanum í
Reykjavík verði greidd af ríkinu.
Fulltrúi menntamálaráðuneytis-
ins sem sæti átti í annarri nefndinni
hefur fyrirvara varðandi dreifbýlis-
kostnað í gmnnskólum og kennslu-
kostnað f tónlistarskólum og taldi
að sá kostnaður ætti áfram að
vera á vegum fræðsluyfirvalda.
Gert er ráð fyrir að sveitarfélög
fái aukið fjármagn úr jöfnunarsjóði
sveitarfélaga til að mæta þeim
breytingum sem fyrirhugaðar em.
Én lítum nú á staðreyndir:
Það vantar rúman milljarð til að
anna. Til að mæta kostnaði við
skólahald yrði óhjákvæmilega
að hækka námsgjöld og jafn-
rétti til náms yrði skert.
2. Fyrirséð er að hin farsælu tengsl
gmnnskóla, framhaldsskóla og
tónlistarskóla rofni ef ríkið hætt-
ir fjárhagslegum stuðningi
sfnum.
3. Menntamálaráðuneytið hefur
nú faglega yfírstjóm tónlistar-
skólanna. Það er hvergi kveðið
á um það hvort það haldi því
áfram.
Staðreyndin
Á íslandi hefur tónlistarlíf vaxið
með hvaða hætti fjárhagslegur
gmndvöllur tónlistarskólanna verði
sem best tryggður.
Ég ítreka að tónlistarskólar em
fræðslustofnanir og eiga meiri
skyldleika með öðmm þáttum
fræðslumála en með vatnsveitum
og iandshöfnum.
Það er samdóma álit tónlistar-
kennara að fyrirhugaðar breyt-
ingar séu lftt yfirvegaðar og
afdrifarfkar fyrir tónlistarupp-
eldi og tónlistarlff í landinu.
Höfundur er formaður Félaga tón-
liatarkennara.
PSST! ÞAÐ ER DRAUMUR AÐ
SOFA MEÐ BORÁS
flú þarftu eKKi lengur að Kvíða fyrir því að fara í
háttinn. Hann er sænsKur og alveg frábær, þú verð-
ur að prófa hann.
B0RÁ5 sængurfatnaður er sænsK gæðavara
úr 100% mjúKri bómull og fæstí öllum hebtu
heimili5- og vefnaðarvöruverslunum landsins.
ENGIN SLAGSMÁL VIÐ
K0DDAVERIN
B0RÁ5 sængurfatnaðurinn er nefnilega sér-
saumaður fyrir almennileg íslensK heimili.
Koddaverin eru 50x70 cm, Engin afgangsbrot sem
lafa útaf eða sem verður að troða undir. Eða þá
þe55i slagsmál við að troða stóra og góða Kodd-
anum sínum inn í alltof lítið Koddaver.
NEITAKK! Ég teK sænsKa B0RÁ5 sængurfatnaðinn
fram yfir allt annað - þú líKa.

mMJÉaí

> > >,
w
borás