Morgunblaðið - 16.11.1991, Page 29

Morgunblaðið - 16.11.1991, Page 29
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. NÓVEMBER 1991 29 Guðmundur Guð- mundsson — Minning Vinur okkar Guðmundur Guð- mundsson er látinn. Hann kvaddi þennan heim á sjúkrahúsinu á Egils- stöðum eftir nokkurra vikna legu 88 ára að aldri. Sá aldur mun ekki í okkar huga virka sem svo mikill, ekki eftir að hafa þekkt Guðmund Guðmundsson. Hann sem alltaf var svo síungur, í sjón og raun. Guðmundur var sérstakt snyrti- menni í sér og við allt sem hann gerði, m.a. bar bíllinn hans þess góðan vott. Hann var og léttlyndur og gleðimaður mikill og hafði gaman af að taka lagið í góðra vina hópi, en hann gat líka hnýtt saman ólík- legustu orðum ef því var að skipta og hlutirnir runnu ekki áfram fyrir- stöðu lítið, en það risti ekki djúpt og var meira af vana. Menn brostu gjarnan að. Það er ekki ætlun mín að rekja starfsferil Guðmundar, það munu aðrir gera. En mig langar til að þakka honum hlýja og einlæga vin- áttu í garð okkar hjóna og þá sér í lagi í garð barna okkar allra. Þær systur ólust upp í návist hans fyrstu misserin og árin á Skriðuklaustri og tókst með þeim gagnkvæm um- hyggja og vinátta — sem ekki breyttist þótt við flyttumst um set, því hann kom hér oftast við er hann átti leið um, eða bara gerði sér ferð. Og ef þær stöllur sáust ekki þegar hann kom var það hans fyrsta spurning — hvar eru þær systur? Sem dæmi um virðingu þeirra fyrir honum var að þegar litli bróðir fæddist þá var það þeirra fyrsta hugsun — ekkert annað kom tii greina — að hann yrði látinn heita Guðmundur. Mér er minnisstætt þegar ein- hverju sinni sást til ferða Guðmund- ar, að þær hlupu út á móti honum og allar vildu verða fyrstar að spyrja hvort honum væri nú ekki sama um að litli bróðir yrði látinn heita Guðmundur. Jú — hann fór kannski pínulítið hjá sér — en svo hló hann bara og klappaði þeim á kollinn og svaraði: „Ætli það ekki bara — ætli mér sé ekki alveg sama”. Og það þarf ekki að orðlengja það að með þeim nöfnum tókst hin besta vinátta og fögnuðu þeir hvor öðrum ævinlega. Oft gripu þeir til spilanna og var bráðum mikill metn- aður að vinna hinn og einnig báðir örlítið tapsárir, sér ílagi ef stórt var tapað. Hér er stiklað á stóru en Guð- mundar verður lengi saknað og hygg ég að undir það geti margir tekið. Það verður skarð á gamlárs- kvöldi, en ég veit líka að hans er fagnað handan við okkar lögmál. Blessuð sé minning Guðmundar Guðmundssonar frá Skriðuklaustri. Fyrir hönd fjölskyldu minnar. Elín Kröyer Guðmundur á Sriðuklaustri er látinn. Andlátið bar að síðla kvölds 8. nóvember á Sjúkrahúsinu á Egils- stöðum. Fallinn er samferðamaður á löngu skeiði ævinnar. Fyrst sem vinnumaður hjá mér í Eyjafirði, síð- ar sem húskarl á Skriðuklaustri, að mestu þau þrettán ár, sem ég var bú- og tilraunastjóri þar. Er ég hvarf þaðan, var Guðmundur áfram við bústörf og staðarmaður þar, nær til dauðadags. Kynni okkar og fjöl- skyldu minnar héldust alla tíð og var hann heimilisvinur fjölskyldunn- ar allrar í raun til lokadægurs. Hann var mjög barngóður og kom það glöggt í ljós við vinsemd er haldist hefír alla tíð. En hver voru helstu einkenni Guðmundar? í stuttu máli tel ég þau glaðværð, snyrtimennsku og vand- virkni. Hann var þekktur fyrir léttan glaðværan hlátur og þess vegna fylgdi honum nafngiftin Guðmundur glaði. Hann var gefinn fyrir söng, var yfirleitt þátttakandi þar sem kunningjar hittust og tóku lagið t.d. á ýmiskonar sveitasamkomum. Hann var í ýmsum kórum, t.d. kirkjukór Grundarkirkju í Eyjafirði, en á Grund var hann húskarl í nokk- ur ár og í kór Valþjófsstaðakirkju. í Eyjafirði vorum við saman í karla- kór Hrafnagilshrepps þar sem söng- stjóri var ungur maður Ragnar Helgason frá Þórustöðum. Minnis- stæð „vin” í endurskini lífs. Svo var hann í Kantötukór Akureyrar hjá Björgvin Guðmundssyni, fór í söng- ferðalag með kórnum. Líkaði vel við Björgvin og ég man m.a. frásögn Guðmundar af því að eitt sinn var Björgvin mæddur og stundi því upp „að þeir væru búnir að barna allan sópraninn fyrir sér”. Snyrtimennskan var almennt þekkt og á Skriðuklaustursárunum, er við vorum saman í útréttingum, en Guðmundur var bílstjóri á vöru- bíl búsins öðrum fremur, þá hefði af einhveijum verið talið að Guð- mundur hlyti að vera bústjórinn. Velvirkni hans og frágangur verka í tækjum og öllu því er störf snerta var þekkt, t.d. í hirðingu búfjár og því er sífellt er fýrir hendi í tiltekt og ytri svip búa. Ég minnist frá einhveijum tímamótum í mínu lífi eða búsins að ég var að þakka hlý- leg orð frá starfsmanni er oft greip inn í tíma og tíma og var mikilvægt fyrir búið, þá sagði ég að dugnaður hans og afköst hefðu komið sér sérstaklega vel, því ég hafði Guðmund til að ganga í nostrið. Öll þessi ár er Guðmundur var heimilismaður á Skriðuklaustri hefir hann að vissu leyti verið styrkur staðarins. Fjöldi manna ann þessum stað. Miklar breytingar er ekki það sem flestir velunnarar sjá. Það er ein saga, sveitalíf, sem hefir grunn- skeið til framvindu. Síðari hluta þessarar aldar hefir Guðmundur verið lengst heimilismaður, hlátur hans og létt lund hefir minnt marga er þangað koma á að í raun er stað- urinn enn sá sami. Það er áreiðan- lega stór hópur er kveður Guðmund með mikilli þökk við lokadægrið. Far þú í friði, friður guðs þig blessi. Svo mælum við í minni fjöl- skyldu. Jónas Pétursson Hann Guðmundur frændi minn og vinur á Skriðuklaustri er dáinn. Að slepptu síðasta misseri og þó sérstaklega síðustu vikum og dögum í lífi hans var hann einn af þeim mönnum, er síst minntu á forgengi- leika lífsins. Satt að segja hafði hann furðu lítið breyst frá því er fundum okkar bar saman, haustið 1959, hér á þeim stað, Skriðu- klaustri, sem ég nú sit og rita þessi fátæklegu orð. Trúlega hefur hinni ósigrandi Elli kerlingu ekki staðið á sama um lífskraft þessa síunga og hlátur- milda öldungs, komnum á níræðis- aldur án þess að láta teljandi á sjá. Hvort sem sú gamla hefur átt þar hlut að máli, þá barst henni loks sá liðsauki í líki þess siúkdóms, sem nú hefur feijað gamla manninn yfir móðuna miklu. Þessari hinstu ferð sinni, sem tók blessunarlega skamman tíma, tók Guðmundur af æðruleysi og karl- mennsku enda kunni hann vel að viðurkenna staðreyndir og óumflýj- anleg lögmál lífs og dauða. Þeim hafði hann á langri ævi kynnst, frek- ar en margur annar og nægir að nefna missi eiginkonu og dóttur í upphafi hjúskapar. Slíkan harm og annað það, sem miður fór á lífsleið- inni bar hann aldrei á torg. Má full- yrða að engum, sem ekki til þekkti, hafi boðið í grun að á bak við létta lund hans og afar heilbrigð lífsvið- horf, hafi leynst slíkir atburðir. Guðmundur fæddist á Freyshól- um á Völlum 24. maí 1903. Foreldr- ar hans voru þau Guðmundur Jóns- son og Sigurbjörg Jónsdóttir, en móðir hennar Ljósbjörg og Sigríður langamma mín í föðurætt voru syst- ur. Guðmundur ólst upp á Freyshól- um ásamt systkinum sínum, þeim Sigrúnu, síðar húsfreyju á Vaði í Skriðdal og Jóni síðar bónda á Freyshólum, en þau eru nú bæði látin. Guðmundur stundaði vegavinnu og ýmis störf utan heimilis með aldri og þroska en árið 1927 giftist hann Sigríði Guðmundsdóttur Kjerúlf. Árið 1931 eignuðust þau dótturina Sigurbjörgu. En skjótt skipast verð- ur í lofti maðurinn með ljáinn tók þær mæðgur báðar frá honum stuttu síðar eins og áður er vikið að. Upp úr þessu, eða árið 1934 flutt- ist Guðmundur í Eyjafjörð og var þar í vinnumennsku, lengst af á Grund hjá Ragnari Davíðssyni og síðar á Hranastöðum hjá Jónasi Péturssyni, síðar tilraunastjóra á Skriðuklaustri og alþingismanni Austfirðinga um árabil. Þegar Jónas gerðist tilraunastjóri á Skriðuklaustri vorið 1949 atvikað- ist það því svo að Guðmundur kem- ur aftur austur og réðst í fjár- mennsku og aðra vinnu á tilrauna- búinu. Alla tíð síðan var Guðmundur heimilisfastur á Skriðuklaustri og vann þar hjá þrem tilraunastjórum eftir að Jónas flutti frá Klaustri og sýnir það e.t.v. best hve miklu ást- fóstri Guðmundur tók við staðinn og ekki síður hve vel honum lynti við fólk, enda var hann einstakt snyrtimenni, verklaginn, glaðsinna og þægilegur í allri umgengni. Guðmundur hafði hinsvegar ætíð sínar sjálfstæðu skoðanir á mönnum og málefnum, var vandur að virð- ingu sinni og gat skipt skapi þegar svo bar undir en það stóð aldrei lengi og var eftirmálalaust. Guðmundur var tryggur vinur vina sinna og var því afar mikill aufúsu- gestur. Ég veit að ég er ekki einn um þá reynslu. Það var ætíð hátíð á heimilinu þegar von var á Guð- mundi í heimsókn þegar við fjöl- skyldan bjuggum á Akureyri. Það voru sannar sólskinsstundir þar sem glaðværðin ríkti. Þetta átti ekki síst við um börnin á heimilinu sem skynj- uðu fljótt falslausa gleði hans og glens og hændust að honum. Þessir sundurlausu minningar- punktar um Guðmund yrðu harla lítils virði án þess að minnst sé á tvennt að auki. í fyrsta lagi hversu mikið yndi hann hafði af söng. Þar lét hann ekki sitt eftir liggja, hvort sem var á góðri stund eða í kór- starfi. Hann söng t.d. um árabil í Kantötukórnum á Akureyri og átti sinn fasta sess í kirkjukór Valþjófs- staðakirkju. Mun lengi óma í hugum okkar björt og söngglöð tenórrödd hans. Hitt er að Guðmundur hafði mikið "'dálæti á skepnum, einkum sauðfé. Var unun að koma á Grundahúsin á Klaustri og líta yfir fjárhópinn hans og skynja vellíðan þess og sjá hversu vel var um allt gengið. Má nefna að hann fylgdist með framgangi fjársins af áhuga allt til dauðadags og var nýbúinn að skoða vigtarseðla frá síðast hausti. Guðmundur var einn af þeim mönnum, sem sagði ekki meira en hann gat staðið við. Slíkt er dæmi um grundvallaratriði í tilverunni, sem manni finnst að nú almennt sé á undanhldi. Það sem hér hefur verið tæpt á í fari Guðmundar og fleira þótt hér verði látið ótalið, ber allt vott um heilbrigð lífsviðhorf hans sem svo dýrmætt og lærdómsríkt hefur verið að kynnast. Fyrir það og allar sam- verustundirnar vil ég fyrir mína hönd og fjölskyldu minnar þakka að leiðarlokum. Ég veit að ég mæli fyrir munn allra ættingja og vina Guðmundar þegar sérstakar þakkir eru að lokum færðar læknum og starfsfólki því er annaðist Guðmund síðustu legu hans á Heisugæslustöðinni á Egils- stöðum, þar sem einstök nærgætin og ljúfmennska var ætíð í fyrir- rúmi. Verið blessuð fyrir það og guð blessi minningu Guðmundar Guðmundssonar. Þórarinn Lárusson Ég heyrði það í útvarpinu um daginn að hann Guðmundur Guð- mundsson væri dáinn. Það hefði ekki átt að koma mér á óvart og gerði það kannski ekki, en samt brá mér svolítið. Ég held það séu ein tíu ár síðan ég sá hann síðast. Fyrst kynntist ég honum tíu ára strákur árið 1971 og þá hefur hann verið, sé ég núna, 68 ára gamall. Hann átti heima á Skriðuklaustri og var þar vinnumaður og þangað höfðu foreldrar mínir flust, faðir minn til að vera þar tilraunastjóri. Þannig háttar til á Skriðuklaustri að þar - eru tvö íbúðarhús, annað stærra, eldra og stórum glæsilegra sem Gunnar Gunnarsson lét reisa og hitt yngra, byggt af Matthíasi Eggerts- syni, sem var forveri föður míns á Skriðuklaustri, eftir teikningu frá Teiknistofu landbúnaðarins. í því húsi bjuggu foreldrar mínir fyrstu árin og fluttust svo í stóra húsið og bjuggu þar ásamt Guðmundi gamla og öðru góðu fólki sem vann á búinu. Þetta var eitt stórt heimili, þar borðuðu allir saman og deildu kjörum sínum. í stóru húsinu var samt nægt pláss til að allir ættu sitt afdrep í einu herbergi eða fleirum. í þessu húsi átti Guðmundur heima frá því að tilraunabúið var sett þarna á fót árið 1949 undir stjóm Jónasar Péturssonar sem seinna varð þingmaður sjálfstæðis- manna fyrir Austfirðinga. Þeir Jón- as og Guðmundur höfðu kynnst á Norðurlandi nokkrum árum fyrr og í framhaldi af því hefur Jónas lík- lega boðið Guðmundi að flytja með sér að Klaustri. í Fljótsdalshéraði fæddist Guðmundur reyndar, árið 1903, og bjó þar fyrstu áratugina, kvæntist þar Sigríði Guðmundsdótt- ur frá Hafursá (1927) þar sem Guðmundur bjó með henni og var skráður vinnumaður og'eignaðist með henni dóttur, Sigurborgu, fjór- um árum síðar. En konu sína missti hann úr berklum þegar telpan var rétt rúmlega eins árs og telpuna svo árið eftir. Uppúr því fluttist Guðmundur norður og var meðal annars vinnumaður á Grund í Eyja- firði. Ég heyrði Guðmund aldrei tala um konu sína og barn, en hann minntist stundum á Grund í Eyja- firði. Á þessum árum var Guðmund- ur í Kantötukórnum á Akureyri og þess minntist hann oft. Guðmundur hafði góða tenórrödd og hann söng oft og mikið. Þegar hann hafði glatt sig á víni brást ekki að hann færi að syngja: Gott áttu hrisla á grænum bala glöðum að hlýða lækjamið þið megið saman aldur ala unnast og sjást og talast við... (Páll Ólafsson/Ingi T. Lámsson) Guðmundur gladdi sig reyndar oft á víni og söng með öðrum Fljóts- dælingum. Hann var áreiðanlega forframaðasti og besti söngmaður- inn í dalnum um sína daga. Hann söng lengi með kirkjukörnum sem stundum var prýðilegur kór á sína vísu þó hannhafi eflaust aldrei jafn- ast á við Kantötukór Akureyrar. Hann skar sig úr á annan hátt en fyrir sönginn því hann var ákaflega mikið snyrtimenni. Þegar ég var strákur heyrði ég trúlega sögu, sem ég veit ekki hvort er sönn, af því þegar Guðmundur fór með einum tilraunastjóra niður á Egilsstaði og þeir tóku á móti gestum og gestimir tóku innvirðu- lega í hönd Guðmundar og bjuggust til að ræða landbúnaðarmálin en tóku ekki frekar eftir tilraunastjór- anum, sem þeir töldu líklega vinnu- karl. Föt Guðmundar voru gjarnan grá. Stundum þegar Guðmundur hafði haft sig til slúðraði sumarfólk- ið sem á búinu vann í skólafríum um að hann væri litblindur, en þess sá ekki mikinn stað ef satt var og skipti litlu, hann var yfirleitt best klæddi maðurinn í Fljótsdal fyrir því. í Guðmundi gamla mættust gam- . alt og nýtt. Nokkrum árum eftir að við fluttumst á Klaustur þurfti að gera aðgerð á Guðmundi. Hann var veill fyrir lijarta og nú voru góð ráð dýr. Málalyktir urðu þær að komið var fyrir batteríi inni í líkama Guðmundar gamla og þóttu mikil undur í Fljótsdal. Batteríið var í nánum tengslum við hjartað og þeg- ar eitthvað skorti á kraftinn í því kom rafstuð úr batteríinu og hjartað gekk eins og í unglambi. Auðvitað dugði ekkert minna en háþróaðasta læknislistin í veröldinni þegar Guðmundur gamli íjármaður á Klaustri kenndi sér meins í hjartanu. Guðmundur gerði sér upp áhyggju- svip þegar heim var komið úr að- gerðinni og kvartaði yfir að nú gæti hann líklega aldrei dáið. Þó Guðmundur væri herramaður og fínn í tauinu vann hann sín stöif að minnsta kosti langt fram undir áttrætt. Lengi vel undi hann sér best í heyskapnum á gömlum Farm- all kubb traktor með hliðarsláttu- vél. Svo gekk Farmallinn úr sér og þá sneri Guðmundur sér að nútíma- legri verkfærum. Og fyrstu árin sem við bjuggum á Klaustri sá hann um sín sérstöku fjárhús, Grundarhúsin, og sínar sérstöku kindur sem þar áttu heima. Ég veit ekki hvort Grundarhúsin standa enn, en það ættu þau að gera því þau voru úr torfi og grjóti. Ég man eftir honum þar í fjárhúsdyrum, þybbnum eins og hann alltaf var, í fjárhúsaano- rakknum sínum kibba á rollumar sínar. Honum þótti vænt um þær eins og hinum fjármönnunum, þeir þekktu þessar nokkur hundruð roll- ur flestar með kennitölunni sem þær báru og ættir þeirra nokkra liði aftur. Guðmundur var nútímamaður þó honum léti vel að vinna með gömlum hætti og hann hafði lifandi áhuga á því uppbyggingarstarfi sem fram fór á búinu á þessum tíma og tók þátt í þeim starfa sjálfur fram eftir öllu. í Fljótsdal var ekkert til sem hét kynslóðabil. Það breytti því samt ekki að lengst af var Guðmundur gamall og ég barn eða unglingur meðan ég umgekkst hann. Ekki bætti úr skák að ég var ekki góður söngvari og reyndar svo óefnilegur að Guðmundur reyndi ekkert að kenna mér þá göfugu list, þó barn- góður væri. Það þykir mér núna miður. Þannig tók ég minna en skyldi þátt í þeim söngskemmtunum sem hann stóð fyrir og lærði aldrei að syngja almennilega Gott áttu hrísla. En Guðmundur gamli var æsku- maður á milli sjötugs og áttræðs, þá söng hann og drakk frekar með ungum mönnum, og munaði jafnvel hálfri öld á honum og þeim, heldur en gamlingjunum, en þannig lýsti hann jafnöldrum sínum gjarna, ég held án þess að taka eftir því. Síðustu árin sem foreldrar mínir bjuggu á Klaustri fór Guðmundur að venja komur sínar með flugvél á heilsuhælið í Hveragerði og kom jafnan endurnærður og frískur til baka eftir mislanga dvöl. Og ein- hvern tíma fór mamma með honum og dætrum sínum til Noregs í skemmtireisu að heimsækja norska stúlku sem hafði unnið hjá okkur eitt sumarið. Það var eina ferð Guðmundar til útlanda um sína daga. í henni þótti honum tilheyra að kaupa sér föt og hann gerði það. Þannig var Guðmundur gamli víð- förull heimsmaður á gamla mátann. Þegar ég þekkti Guðmund gamla lifði hann sáttur við sinn starfa, söng og gleði, svo mjög að manni datt ekki í hug nokkur sú breyting á lífi hans sem til batnaðar gæti orðið, ólíkt því sem á við um alltof marga. Mér skilst að þannig hafi hann lifað til æviloka, þó nokkuð hljóti annríki hans að hafa minnkað á níræðisaldrinum. Síðustu tvö árin dvaldist Guð- mundur í félagsskap sveitunga síns, Níelsar í Seli, á elliheimili á Egils- stöðum. Ég sendi honum innilegar samúðarkveðjur. Þorbergur Þórsson

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.