Morgunblaðið - 15.10.1992, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. OKTÓBER 1992
Fiðlusnillingurinn György Pauk
með Sinfóníuhljómsveit Islands
ÞAÐ ER óhætt að segja að ísland líti út eins og nafli alheimsins
þessa dagana, listalífið svo stórbrotið að engn líkara er en að enn
sé komin Listahátið í bæ. Það hefur liklega ekki farið fram hjá
mörgum að Bolshoj/Kirov-ballettinn er staddur hér með sýningar á
Svanavatninu og að Tatjana Nikolaeva, pianóvirtúósinn frá Rúss-
landi, hélt tónleika hér i fyrrakvöld. Og til að setja punktinn yfir
i-ið er hingað kominn György Pauk, ungverski fiðluleikarinn sem i
dag er talinn meðal fremstu snillinga á sínu sviði í heiminum i dag.
Pauk er einleikari á tónleikum Sinfóníuhljómsveitar íslands i kvöld,
þar sem annar Ungveiji, Tamas Vetö, er stjórnandi.
Á efnisskránni eru meðal annars
verk eftir ungversk tónskáld, þá
Zoltán Kodáiy og Béla Bartok,
„Marosszekar dansarnir" eftir Kod-
ály og „Fiðlukonsert nr. 2,“ eftir
Bartók. Þeir tveir eru 20. aldar tón-
skáld og segja má að þeir hafi rutt
brautina fyrir önnur ungversk tón-
skáld þessarar aldar — sem eru
almennt ekki af verri endanum. Á
sama hátt og bókmenntimar em
arfleifð okkar, er tónlistin arfleifð
Ungveija og þótt þeir hafí flúið
land sitt í hópum undan kúgun
ólíkra öfgaafla síðastliðna öld, yfír-
gefa þeir ekki tónlistina. Hún iifir
með þeim í útlegðinni, g'æðir efnis-
skrár tónleika Vesturlanda lit þess-
arar glaðværu en hingað til okuðu
þjóðar.
György Pauk fædddist í Ung-
verjalandi, byijaði fímm ára að læra
á fíðlu og eins og hann segir sjálf-
ur, þá var hann svo lánsamur að
hafa alltaf fyrirtaks kennara. Sjálf-
ur Kolály var kennari Pauks á ungl-
ingsámnum, auk Weiners og Zat-
hureczkys. Sá síðastnefndi var list-
rænn stjómandi Tónlistarakadem-
íunnar í Búdapest. „Þetta voru allt
frábærir listamenn," segir Pauk,
„einkum Zathureczky, og ég tel það
mikla gæfu að hafa orðið kennslu
þeirra aðnjótandi. Kodály var snill-
kwráiir míw
Það er ekki á allra færi að elda ekta kínverskan mat
Laugavegi 28b, sími 16513
FRÍ HFJMSENDINGAÞJÓNUSTA ef pantað er fyrir tvo eða fleiri alla daga vikunar frá kL 18.00.
Þessi matargerð hefur þróast í gegnum aldaraðir,
en varð fýrst kunn almenningi á norðururhveli jarðar
upp úr 1800, þegar mikill Qöldi kínveija flutti frá
Canton héraði í suðurkína til Ameríku og Evrópu
og kynntu sína sérstöku matargerð. Hún vakti strax
mikla hrifningu almennings fyrir fjölbreytileika
og öðruvísi meðferð á hráeóii en við á vesturlöndum
áttum að venjast.
SjANGHÆ er sérhæft kínverskt veitingahús með afar
fjölbreyttan matseðil þar sem verðinu er stillt í hóf.
SJANGHÆ fær kínverska gestakokka í heimsókn
með reglulegu millibili sem hver um sig kemur með
spennandi nýjungar.
HAUSTTILBOÐ:___________________________________
Fordrykkur: Mangó kokteill
Forréttur: Maize súpa með skinku
Aðalréttur: (5 litlir réttir):
Fiskur í Hui-kuo sósu (sterkt), grísakjötsstrimlar
m /Yu-hsinag sósu, súrsætt lambakjöt, nautakjöt
í Luo-ko sósu, kínverkst grænmeti með ostru sósu.
Eftirréttur: Szechuang möndlukaka með rjóma.
Allt þetta aðeins kr. 1.690.- á mann.
ingur og átti því í meiri erfíðleikum
með kennsluna. Hann hafði ótrú-
lega greind og því áttum við nem-
endur hans oftast í miklu basli með
að skilja hann,“ segir Pauk og hlær
um leið og hann hrisstir höfuðið.
„Kodály kenndi mér í tvö ár og það
var virkilega lærdómsríkt að kynn-
ast viðhorfum hans. Tónlistin var
allt. Annað skipti ekki máli og við
höfðum gott af því að vera hjá
honum, því allir hljóðfæraleikarar
verða að tileinka sér mjög ákveðna
afstöðu til vinnu sinnar. Zat-
hureczky var aftur á móti besti
kennari sem ég hef haft og eftir
að ég flúði heimaland mitt um tví-
tugt, var það fyrst og fremst
kennsla hans sem varð mér veiga-
mikið veganesti."
Pauk flúði land sitt árið 1956,
rétt eftir byltinguna. Fyrstu þijá
mánuðina á eftir voru landamærin
opin og þá yfírgaf stór hópur lista-
manna Ungveijaland. „Við gerðum
okkur grein fyrir því að verið var
að loka landinu og ef við ætluðum
okkur að ná langt, eða starfa að
list okkar, þá yrðum við að flýja.
Og það fór svo stór hópur af tónlist-
armönnum á þessum mánuðum, að
allt mitt líf hef ég hitt ungverska
stjómendur og hljóðfæraleikara á
tónleikaferðum mínum um heim-
inn.“
Hann yfírgaf land sitt, skilríkja-
laus og án prófskírteina; án sönnun-
ar á því hver hann væri og án sönn-
unar á því hvað hann gæti. „Ég
byijaði á því að búa í París, síðan
í Hollandi, en endaði í Bretlandi.
Þá, eins og núna, var London mið-
depill alls þess besta sem var að
gerast í tónlistinni. Mér var sagt
að framtíð mín ylti á því hvers kon-
ar móttökur ég fengi þar. Og það
var satt. Auk þess tók ég þátt i
þremur tónlistarkeppnum og vann
þær allar, svo að tiltölulega fljótlega
eftir að ég kom vestur yfir, var
ferill minn kominn á fljúgandi ferð.“
Þegar Pauk hafði dvalið í fímm
ár í Bretlandi, fékk hann breskt
ríkisfang og árið 1962 var hann
ráðinn prófessor við Tónlistarhá-
Búninga-
teikningar
í Islensku
óperunni
Sýning Helgu
Rúnar Pálsdóttur,
búningahönnuðar
HELGA Rún Pálsdóttir, aðstoð- j
arbúningahönnuður í sýningu
íslensku óperunnar á Luciu di
Lammermoor eftir Donizetti, |
sýnir um þessar mundir búninga-
teikningar á svölum óperunnar
og á göngum. Búningar sem |
Helga Rún hefur hannað, eru auk
þess í glerskápum í anddyrinu.
Helga Rún nam klæðskurð að |
loknu stúdentsprófí við Iðnskólann
í Reykjavík og starfaði við þá iðn
í tvö ár. Síðan hélt hún til Kaup-
mannahafnar til náms í fatahönnun
við Columbine International Mode
og Design skólann. í Kaupmanna-
höfn lærði Helga einnig hattagerð
hjá Inge Yxen.
. Frá Danmörku var stefnan tekin
til London, þar sem Helga lauk
prófí í þrívíddarleikhúshönnun með
búningahönnun sem aðalgrein frá
Wimbledon School of Art síðastliðið
sumar.
Helga Rún hannaði búninga fyrir
sýningu Þjóðleikhússins á Madame
Butterfly árið 1991 og var búninga- ,
hönnuður í sýningu Wimbledon
Theatre á „The Consul“ árið 1990.
Einnig gerði hún hatta fyrir Kon- ,
unglega leikhúsið í Kaupmanna-
höfn fyrir sýningar á Napoli og
Comedia Ballet á þessu ári. ,
Á sýningu Helgu Rúnar eru eink-
um vinnuteikningar úr nokkrum
sýningum sem hún hefur unnið að,
sem kynna nánar vinnubrögð bún-
ingahönnuðar. Fréttatilkynning