Morgunblaðið - 26.03.1993, Blaðsíða 12

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. MARZ 1993
r/;—i í''I. ■
10. NORRÆNA KVIKMYNDAHATIÐIN
Draumóramaðurinn Rolandsen og Elísa, dóttir faktorsins,
eru aðalpersónurnar í norsku myndinni Loftskeytamaanin-
um, sem byggð er á skáldsögu eftir Knud Hamsun.
24. - 27. mars í Reykjavík
DAGSKRÁ FÖSTUDAGINN
26. MARS
(Innan sviga eru stuttmyndir þær sem
sýndar eru á undan aðalmyndunum)
Kl. 15.00: Englagarðurinn.
Kl. 15.15: Sódóma Reykjavík (It Takes
All Kinds -2. hluti).
Kl. 17.00: Loftskeytamaðurinn/Tele-
grafisten.
Kl. 17.00: Brunnurinn/Kaivo (Örbylgju-
ofninn/Microwave).
Kl. 17.15: Leiðsögumaðurinn/Vejvis-
eren.
Kl. 19.00: Sárar ástir/Kærlighedens
smerte.
Kl. 19.00: Sofie (100 metra skrið-
sund/100 meter fri).
Kl. 19.15: Handfylli af tíma/En h?ndful
tid.
Kl. 21.00: Freud flytur að heiman/Fre-
ud flyttar hemifr?n (Pönnukökusag-
an/Sagan om pannkakan).
Kl. 22.00: Týndi sonurinn/Tuhlaajapo-
ika (Meanwhile Elsewhere).
Kl. 23.00: Eðli glæpsins/Element of
Crime.
Loftskeytamaðurinn
Kvikmyndir
Sæbjörn Valdimarson
Leikstjóri Erik Gustavson.
Handritshöfundur Lars Saalbye
Christensen, byggt á skáldsög-
unni Draumóramaðurinn eftir
Knud Hamsun. Aðalleikendur
Björn Floberg, Marie Richard-
son, Jarl Kulle, Ole Ernst, Bjöm
Sundquist. Noregur.
í smábæ í Noregi er loftskeyta-
maðurinn Rolandsen (Floberg)
þungamiðja atburðanna. Enda er
maðurinn vel máli farinn, ljóðelsk-
ur, söngglaður, höggþungur ef svo
ber undir og fæst við uppfinningar
í frístundum. Gefur skrattann í allt.
Og konur hænast að Rolandsen,
hann lifir eins og hani í hænsna-
búi. Þær falla fyrir honum umvörp-
um, jafnvel prestsfrúin lætur freist-
ast af þessum herðabreiða og sól-
bakaða draumóramanni. Holdið
veikt í norska gróandanum. En sú
sem hann þráir er þó í að því er
virðist í óyfírstíganlegri fjarlægð.
Því hún er Elísa (Richardson), dótt-
ir Macks, almættisins í þorpinu og
er hann búinn að gefa dóttur sína
dönskum skipstjóra til að tryggja
sjálfan sig í sessi. En Rolandsen
er maður úrræðagóður.
Þessi snotra mynd minnir nú-
tímamanninn á dagdrauma um
lottóvinning eða eitthvað álíka gott.
Hún þykir sjálfsagt bamaleg en er
engu að síður heilsteypt í einfald-
leikanum og þeir eru ágætir sögu-
menn leikstjórinn Gustavsen og
handritshöfundurinn Christensen.
Þeir leggja áhersluna á skopið (sem
er heldur óvenjulegt í verkum þess-
arar hátíðar) og er myndin ágæt-
lega heppnuð gamanmynd. Per-
sónusköpunin er glögg og koma
ólíkar manngerðir við sögu. Hinn
óviðráðanlegi loftskeytamaður er
burðarásinn og er í góðum höndum
Bjöms Flobergs. Engu síðri er
þorpseigandinn Mack sem sænski
stórleikarinn Karl Julle holdi klæðir
af list. Þetta er kjörið hlutverk fyr-
ir húmoristann Julle sem sér skop-
legu hliðarnar á faktornum og fær-
ir hann í hálfgerðan Bör Börssons-
búning. Richardson skín eins og sól
í heiði og á sinn þátt í að gera
myndina að léttri og skemmtilegri
upplifun í allri norrænu dauðans
alvörunni miðri.
Handfylli af tíma
Kvikmyndir
Arnaldur Indriðason
Handfylli af tíma („En hand-
full af tid“). Sýnd í Háskóla-
bíói. Leikstjóri: Martin Asp-
haug. Handrit: Erik Borge.
Aðalhlutverk: Espen Skjön-
berg og Camilla Ström Hen-
riksen. Noregur.
Líkt og í Bömum náttúrunnar
eftir Friðrik Þór Friðriksson
strýkur aðalpersónan í Handfylli
af tíma eftir Martin Asphaug,
af elliheimili og heldur á fomar
slóðir ungdómsáranna. Þar á
hann skuld að gjalda ástinni sinni
sem lést þegar þau voru ung.
Hann vill finna frið í sálinni eft-
ir öll þessi ár og fyrirgefningu.
Þetta er fyrsta leikna mynd
Asphaugs í fullri lengd og hann
byggir frásögnina að mestu á
endurliti. Myndin hans er harka-
leg, spennandi og áhrifarík í lýs-
ingu sinni á sektarkennd, svipum
fortíðar, söknuði, ást og dauða.
Sögusviðið á einkar vel við en
það er hið kalda og hrjóstruga
fjallalandslag Noregs, sem kjörið
er fyrir þá miskunnarlausu hörku
er skýtur reglulega upp á yfir-
"borðið.
Á milli þess sem horfið er aft-
ur til fortíðar segir frá vegferð
gamla mannsins til ákvörðunar-
staðarins, fjallakofans þar sem
konan hans lét lífið fyrir 50
ámm. Rauði þráðurinn er falleg
og tregablandin ástarsaga þeirra
tveggja en Asphaug gefur ekk-
ert eftir þegar kemur að lýsingu
á sifjaspelli og ofbeldisfullum
föður hennar, sem eltir þau um
fjöll og firndindi.
Það er ekki að sjá að hér sé
byijandi að gera sína fyrstu
mynd. Asphaug hverfur fram og
aftur í tíma og tengir næsta
óskeikull saman tvö ólík tímabil
og tíðaranda. Myndataka Philip
Oegard er einkar lífleg og per-
sónur og leikendur falla vel inní
söguna. Englaþátturinn (talsvert
notað bragð) í lokin, þar sem
bresku leikararnir Nigel Haw-
thorne og Susannah York birtast
sem englar, er óþarfa viðbót og
lítt skiljanleg.
Stóri feiti pabbi
Kvikmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
Háskólabíó:
Leikstjóri Kjell-Ake Anders-
son. Handrit Magnus Nilsson
og Kjell-Ake Andersson. Aðal-
leikendur Nick Böijlind, Rolf
Lassgard, Ann Petrén, Yvonne
Schaloske, Krister Henriksson,
Lena Strömdahl, Gunilla Röör.
Svíþjóð.
Hlý en tregafull lýsing á ástúð-
legu sambandi feðga í sólríkri
sveitasælu er kjarninn í tilfinn-
ingaríkri mynd eftir Kjell-Ake
Anderson. Myndin gerist að sumri
til í Svíþjóð. Heimilisfaðir, eigin-
kona hans og sonur, reyna að
njóta veðurblíðunnar en það geng-
ur upp og ofan. Drengurinn, sem
er á tólfta aldursári, sér ekki sól-
ina fyrir föðurnum en hefur hom
í síðu móður sinnar. Breyskleiki
karls leynist fáum öðmm. Hinn
stóri og feiti pabbi er nefnilega
gallagripur. Örlagafyllibytta og
flagari en hefur til að bera hríf-
andi persónuleika flysjungsins,
óstöðvandi kjaftagleði og smitandi
sjálfumgleði sem heillar soninn
og töfrar stútungskerlingar úr
kjólgopunum.
En þrátt fyrir óteljandi svikin
loforð og lygar er samband feðg-
anna afar elskulegt og er aðal-
styrkur myndarinnar. Rolf Lass-
gard leikur soninn einkar trúverð-
uglega, þessi ungi leikari minnir
ekki lítið á öllu frægari starfsbróð-
ur sinn í henni Ameríku, stór-
stjörnuna Mcaulay Cuikin og litlu
síðri leikari. Með hlutverk móður-
innar fer Ann Petrén og skilar
vel konu. á barmi taugaáfalls, illa
farinni af framhjáhaldi bónda síns
og brennivínsslugsi. Og ekki síður
þeim kulda sem sonurinn sýnir
henni og áhorfandinn á erfitt með
að kyngja, en drengnum ofbýður
undirlægjuháttur móður sinnar.
En það er þó Nick Böijlind í
hlutverki hins brokkgenga föðurs
sem heldur myndinni á lífi. Stór
og vambmikill hentar hann einkar
vel í hlutverkið og er leikari af
guðsnáð. Það er hreint stór-
skemmtilegt að fylgjast með hon-
um í hæðum og lægðum þessa
vandræðagrips sem honum tekst
að glæða slíkum sjarma að áhorf-
andanum þykir hegðun hans
næstum fyrirgefanleg. Ef Börjlind
nyti ekki við er hætt við að Minn
feiti pabbi væri ekki svipur hjá
sjón.
Freud flytur að heunan
Kvikmyndir
Arnaldur Indriðason
Freud flytur að heiman („Fre-
ud flyttar hemifran"). Sýnd í
Háskólabíói. Leikstjóri: Sus-
anne Bier. Handrit: Marianne
Goldman. Aðalhlutverk: Gun-
illa Röör, Ghita Nörby, Palle
Granditsky, Jessica Zandén.
Svíþjóð.
Hún er ansi margbrotin gyð-
ingafjölskyldan sem mynd Sus-
anne Bier, Freud flytur að heim-
an, ijallar um. Einkasonurinn er
hommi sem býr með Mike í
Miami. Eldri dóttirin sat í fang-
elsi fyrir dópsmygl en er nú gift
heittrúuðum gyðingi og býr í
ísrael. Yngri dóttirin er 25 ára
gömul, vill í örvæntingu losna
við meydóm sinn og kallast Fre-
ud - hún er í sálfræðinámi.
Heimilisfaðirinn býr við ofríki
húsmóðurinnar, sem Ghita
Nörby leikur af snilld, en hún
liggur á banasæng með ólækn-
andi krabbamein.
Fjölskyldan kemur saman á
sextugsafmæli móðurinnar og
koma þá eins og gefur að skilja
ýmsar væringar upp á yfirborðið.
Freud flytur að heiman - titillinn
vísar til þess að yngsta dóttirin
kveður loks heimili sitt - er heil-
mikið fjölskyldudrama með
harmrænu yfirbragði um fyrir-
gefningu og sættir og skilning
innan fjölskyldu þar sem hin
sterka móðir hefur mótandi áhrif
á allt í kringum sig.
Ghita Nörby er frábær í vold-
ugu hlutverkinu, köld og frá-
hrindandi gagnvart börnunum
sínum sem kannski má rekja til
fortíðar hennar sem gyðings í
ofsóknum nasismans.
Nörby hefur verið ein af
fremstu leikkonum Norðurlanda
um margra ára skeið og túlkar
hér eftirminnilega konu sem á
ekki aðeins í sálarstríði heldur
dauðastríði en skilur ekki við án
þess að lýsa yfir ást til yngstu
dótturinnar (o^g barnanna allra),
sem hún aldrei gat orðað á með-
an hún stjórnaði heimilinu. Það
er atriði sem gleymist seint.
Hliðarsögurnar um börnin
þijú, sérstaklega er dvalið við
kynduga þroskasögu þeirrar
yngstu, falla í skuggann af sögu
hennar. Helsti gallinn liggur í
atriðum er lýsa samverustundum
fjölskyldunnar en þau eru yfir-
keyrð með uppgerðarlegum galsa
þegar þau eiga að vera lífræn
og eðlileg.
Kór Langholtskirkju
Syngur með Ensku
kammersveitinni
BUNDIÐ hefur verið fastmælum
að Kór Langholtskirkju muni
flytja H-Moll messuna eftir Jo-
hann Sebastian Bach í menningar-
miðstöðinni Barbican Center í
Lundúnum á næsta ári ásamt
Ensku kammersveitinni, sem er í
flokki fremstu kammersveita
heimsins um þessar mundir.
Enska umboðsfyrirtækið
Worldwide Artist hefur þegar
hafið undirbúning fyrir tónleika
kórsins í júní 1994, en fyrirtækið
sér einnig um að skipuleggja tón-
íeikaferð hans um England og
Skotland. Jón Stefánsson, sfjórn-
andi Kórs Langholtskirkju, segir
að tónleikarnir í Barbican Center
verði mikil viðurkenning fyrir
kórinn.
Jón segir þó að undirbúningur
ferðarinnar hafi orðið lengri en áætl-
að var. „Við vorum búin að áforma
árum saman að fara í tónleikaferð
til Bretlandseyja, en þær áætlanir
hafa raskast tvívegis. Annars vegar
vegna ferðar kórsins til ísrael fyrir
nokkrum árum, og hins vegar vegna
ferðar tii Finnlands í fyrra. Síðan var
búið að ganga frá heimsókn til Bret-
lands í júní næstkomandi. En þá kom
í ljós að Sinfóníuhljómsveit Islands
hugðist ieika á svipuðum tíma í
Barbican Center og forráðarmönnum
þar þótti ofgert að hafa tvær stórar,
íslenskar tónlistaruppákomur svo
nærri hvor annarri í tíma. Enn varð
þvítöf."
Úr þessari flækju greiddist þó.
Vó þungt í því sambandi að kórinn
hafði reynslu af því að ganga án
fyrirvara inn í samstarf með hljóm-
Jón Stefánsson
sveit á staðnum frá ferð hans til ísra-
els. „Við réðumst ekki á garðinn þar
sem hann var lægstur,“ segir Jón,
„o g óskuðum eftir að syngja í Barbic-
an Center ásamt Ensku kammer-
sveitinni („The English Chamber
Orchestra"). Við sendum út nýlega
upptöku með kórnum, og þeir leituðu
síðan umsagnar hjá söngvaranum
Michael Goldthorpe, sem hefur sung-
ið nokkrum sinnum með kórnum og
er mjög virtur í Englandi. Hann hlýt-
ur að hafa mæit með okkur því fyrir
tíu dögum síðan fengum við staðfest
að tónleikarnir verði haldnir."
Búið er að ákveða dagsetningu
fyrir tónleikanna, og verða þeir 15.
júní á næsta ári. Jón segir það spenn-
andi að komast inn í sal Barbican
Center og viðurkenning fólgin í því
fyrir kórinn að véra álitinn þess verð-
ugur að koma fram með hljómsveit-
inni. „Einnig er hentugt að þurfa
ekki að auglýsa okkur, því um leið
og við syngjum með þessum aðilum
á þessum stað, göngum við sjálf-
krafa inn í kynningarkerfi þeirra og
okkur er tryggð toppumfjöllun. Við
þurfum eingöngu að syngja fallega.
Tónleikarnir í Barbican Center verða
lokatónleikar ferðarinnar, og sann-
kallaður hápunktur ef allt fer að
óskum.“
Að sögn Jóns mun kór Langholts-
kirkju einnig flytja H-Moll messu
Bachs í Langholtskirkju nú um
páskahátíðina.
Þýskaland
Götuvísa gyð-
ingsins gefin út
BÓK Einars Heimissonar, Götuvisa
gyðingsins, hefur verið gefin út í
Þýskalandi af útgáfufyrirtækinu
Forum Verlag í Leipzig. Á þýsku
heitir bókin „Im Land des Wint-
ers“. Bókin kom út hér á
landi árið 1989.
í tilkynningu frá Forum Verlag
segir að fyrirtækið, sem stofnað var
í kjölfar þess að hið alræðislega
stjómkerfi Austur-Þýskaiands
hmndi, hafi að markmiði að koma
lýðræðislegum sjónarmiðum á fram-
færi. Ekki síst er reynt að gagnrýna
samtíðina og leggja ýmsum minni-
hlutahópum lið.
Bók Einars er sú sem forlagið legg-
ur áherslu á á fyrri hluta þessa árs
ásamt bók skáldkonunnar Joan Rileys
„Waiting in the Twilight". Götuvísa
gyðingsins fjallar um þá þýsku gyð-
inga sem flúðu undan ofsóknum nas-
ista til íslands. Segir að gyðingamir
hafi rekist á kallt, fráhrindandi land
þar sem útlendingahatur réð ríkjum.