Morgunblaðið - 26.03.1993, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. MARZ 1993
Guðný Jóhanns-
dóttir - Minning
Fædd 15. júní 1916
Dáin 19. mars 1993
Nú þegar frekar ströngum vetri
hallar og vorið nálgast með ört
hækkandi sól, kveður þennan heim
elskuleg móðursystir mín, Guðný
Jóhannsdóttir, en hún andaðist 17.
þ.m. af völdum heilablæðingar, er
hún varð fyrir tíu dögum fyrr. Hafði
hún átt við veikindi að stríða undan-
farin ár.
Guðný, sem var vestfirskrar ætt-
ar og komin af kjammiklu bænda-
og sjómannafólki, var fædd 15. júní
1916 að Auðkúlu í Amarfirði, sem
liggur að Hrafnseyri utanvert. For-
eldrar hennar vom hjónin Bjamey
J. Friðriksdóttir, f. 8. júní 1876,
d. 16. febrúar 1952, og Jóhánn
Jónsson skipstjóri, f. 14. júlí 1877,
d. 8. júlí 1921, sem lengst a_f bjuggu
að Lónseyri í sömu sveit. Áttu þau
hjónin níu böm sem öll komust til
fullorðinsára, en ein systirin dó í
blóma lífsins aðeins 19 ára. Að
Guðnýju genginni em þijú þessara
systkina á lífi, þau Jensína, Friðrik
og Jónína, en látin eru Jón, Bjam-
ey, Bjami, Guðmundur og Sigurleif-
ur. Föður sinn misstu þau er yngsta
bamið var rúmlega árs gamalt og
það elsta á fímmtánda ári. Má geta
sér til um, að á þeim tíma hefur
verið erfitt fyrir ekkju að halda
hópinn sinn með svo mörg böm,
þegar félagsmálastofnanir nútím-
ans vom óþekkt fyrirbæri. En með
dugnaði og þrautseigju móðurinnar
og sérstaklega elsta sonarins sem
lengst var heima fór allt vel. í þess-
ari fallegu og sögufrægu sveit, þar
sem víðátta Amarfjarðar nýtur sín
pH 4,5 húðsápan er framleidd
úr völdum ofnæmisprófuðum
efnum og hentar jafnt
viðkvæmri húð ungabama
sem þinni húð. Hugsaðu vel
um húðina og notaðu
pH 4,5 sápuna
alltaf þegar þú þværð þér.
pH 4,5 húðsápan vinnur gegn
of háu sýrustigi húðarinnar.
hvað best, uxu þau úr grasi og
gengu í skóla, sem þá var með öðm
sniði en nú á tímum. Erfitt var þá
að bijótast til menntunar enda þótt
hugur stæði til, svo sem margur
hefur fengið að reyna.
Guðný fluttist ung að ámm til
Reykjavíkur, þar sem hún vann við
ýmis störf. Þar kynntist hún eigin-
manni sínum, Kristjáni Sigur-
mundssyni forstjóra, f. 3. septem-
ber 1905, frá Fossá á Barðaströnd.
Eignuðust þau tvo syni, Snæbjöm,
sem fæddur er 23. júlí 1939, eigin-
kona Hulda Kristjánsdóttir og eiga
þau tvö böm; og Smára sem fædd-
ur er 26. maí 1947 og er kvæntur
Bergljótu Davíðsdóttur og á hann
fimm böm.
Guðný og Kristján byggðu sér
glæsilegt heimili að Kvisthaga 27,
þar sem þau hafa búið lengst af
sínum búskap. Var ávallt ánægju-
legt að heimsækja þau, þar sem
hlýlegt viðmót og gestrisni réð ríkj-
um. Ekki var síður gaman að heyra
um stórlaxana og fá veiðifréttir hjá
húsbóndanum, sem var stórmeistari
á sviði laxveiða, sem kunnugt er.
Hafa synimir erft þennan hæfileika
föðurins. Guðný sem ver glæsileg
kona og vel gerð, var ekki bara
húsmóðir, eins og gjaman er sagt
nú til dags, heldur var bónda sínum
dijúg við framleiðslu sælgætis í
fyrirtæki þeirra Crystal, sem þau
ráku um fjölda ára. Það verð ég
að segja að mínu bömum þótti jólin
og páskamir naumast komin, ef
ekki var á boðstólum konfekt og
páskaegg frá Crystal.
Guðný lét sér annt um fjölskyldu
sína og hlúði að henni eftir mætti.
Nú er leiðir skilja um sinn, vil ég
þakka henni og þeim hjónum, góð-
vild liðinna ára. Veit ég að hún á
góða heimkomu í þeim heimkynnum
sem hún hverfur til.
Votta ég eiginmanni hennar,
bömum og öðrum aðstandendum
innilega samúð mína. Blessuð sé
minning hennar.
Andrés Andrésson.
Tign er yfir tindum og ró
angandi vindum
yfir skóg
andar svo hljótt.
Sðngfugl í birkinu blundar
sjá, innan stundar
sefur þó rótt.
(Goethe, þýð. Helgi Hálfdanarson.)
Undir tindum vestfirsku fjall-
anna fæddist hún. Þeir em svo
sannarlega tignarlegir ekki síður
en Guðný Jóhannsdóttir sem nú er
öll. í þessu ljóði Goethes í snilldar-
legri þýðingu Helga Halfdanarson-
HÉR OG NU
——
sterkar eldhúsinnréttingar með
hvítum sprautuðum hurðum,
tilbúnar til afgreiðslu strax...
Gásar
Borgartúni 29, Reykjavík
S: 627666 og 627667 • Fax: 627668
ar, er víst að ekki er skáldið að
yrkja um vestfirsku fjöllin. Það er
aðeins ég sem hef mætur á þessu
ljóði og veit að nú sefur Guðný
mín rótt.
Guðný Jóhannsdóttir fyrrverandi
tengdamóðir mín lést eftir stutta
en snarpa legu í Borgarspítalanum
17. mars sl. Hún var fædd að að
Auðkúlu við Arnarfjörð 15. júní
1916. Bærinn Auðkúla stendur við
rætur Hrafnseyrarheiðarinnar og
er því næsti bær við Hrafnseyri.
Aðeins utar er Álftamýri og þar
bjuggu forfeður okkar beggja.
Amma mín Jakobína Ásgeirsdóttir
sem fædd var á Álftamýri og Guðný
voru þremenningar og þótti okkur
báðum vænt um þann skyldleika.
Að Auðkúlu ólst Guðný upp ásamt
móður sinni Bjameyju Friðriksdótt-
ur og systkinum. Faðir hennar Jó-
hann Jónsson skipstjóri lést úr
lungnabólgu aðeins 44 ára gamall
og var Guðný þá aðeins á sjötta
ári. Bjarney var dugnaðarkona sem
hélt áfram búskap ásamt eldri
bömunum. Foreldra sinna minntist
Guðný ávallt með sérstakri hlýju
og var hún stolt af sínum vest-
fírska uppmna. Á unglingsámm
hélt Guðný til ísafjarðar þar sem
tvö eldri systkini hennar höfðu þá
stofnað heimili. Eins og þá var títt
réðu ungar stúlkur sig í vist og það
gerði Guðný þar til hún fluttist til
Reykjavíkur 18 ára gömul. Hún
hóf þar störf hjá miklum ágætis-
hjónum frú Margréti og Eyjólfí sem
ráku veitingasölu í Oddfellowhús-
inu við Vonarstræti. Frú Margrét
mun hafa verið henni einstaklega
góð og m.a. leigði hún henni her-
bergi hjá sér. Guðný talaði ætíð
um „frú Margréti“og bar mikia
virðingu fyrir henni.
Á þessu tímabili kynnist hún
eftirlifandi eiginmanni sínum Krist-
jáni Sigurmundssyni frá Fossá á
Barðaströnd. Kristján, sem var 11
ámm eldri, var reyndur sölumaður
sem hafði komið vel undir sig fót-
unum með atorku og dugnaði. Síð-
ar stofnaði hann sælgætisgerðina
Crystal og hefur ávallt síðan verið
kenndur við hana. Hann er einnig
þekktur sem einn slyngnasti lax-
veiðimaður landsins og enn stundar
hann veiðar og fylgist vel með.
Gmndarstígur 11 varð þeirra
fyrsta heimili og þar fæddist eldri
sonur þeirra, Snæbjöm, árið 1939.
Hann er starfandi framkvæmda-
stjóri eigin fyrirtækis og er kvænt-
ur Huldu Kristinsdóttur sem starf-
ar með manni sínum við rekstur-
inn. Þau eiga saman tvö börn,
Guðnýju Kristínu og Kristján.
Yngri sonurinn Smári fæddist einn-
ig á Grundarstígnum árið 1947.
Hann starfar sem sjómaður og var
kvæntur undirritaðri og eiga þau
saman þijár dætur, þær Ernu, Silju
og Ragnheiði. Smári átti fyrir
hjónaband tvær aðrar dætur, þær
Huldu Kristínu og Maríu.
Árið 1952 byggja þau Kristján
og Guðný sér hús að Kvisthaga 27
og hafa búið þar síðan. Guðný var
mikil húsmóðir, einstaklega reglu-
söm og þrifin. Heimilið á Kvisthag-
anum ber þess' svo sannarlega
merki þar sem allar innréttingar
eru uppmnalegar eftir rúm 40 ár.
Á Kvisthaganum leit ég Guðnýju
fyrst augum fyrir rúmum 20 árum.
Eg var feimin, ung og ómótuð.
Viðmótinu gleymi ég aldrei. Frá
fyrsta degi tók hún mér sem dóttur
og mikið þótti mér undur gott að
vera nálægt henni. Andrúmsloftið
á heimilinu og hlýleikinn sem ég
mætti dró mig þangað eins og seg-
ul að stáli. Guðný var mér einstak-
lega góð og tók mig í læri. Hún
kenndi mér að elda mat og allt sem
viðkom heimilishaldi. Það er ekki
að ófyrirsynju að nú sem fullorðin
manneskja, hugsa ég um matinn
hennar Guðnýjar sem minn
„mömmumat". Hún var minn
„prótókoll“. Hún var mín hjálpar-
hella og kennari. Hún leiðbeindi
mér þegar börnin fæddust. Hún
gætti þeirra á meðan ég var í burtu.
Hún var minn sálusorgari og klett-
urinn sem ég gat alltaf treyst á.
Guðný var falleg kona og yfir henni
var mikil reisn. Hvar sem hún kom
var tekið eftir henni. Glæsileikinn
leyndi sér ekki og yfir henni var
sérstakur heimskonubragur. En
hún var líka stolt og lét ekki mis-
bjóða sér. Þá kerrti hún hnakkann
og svipurinn og augnaráðið hefði
auðveldlega getað drepið fugl á
flugi, hefði hún kært sig um. Vest-
firska skapið hennar var stórt og
báðar vorum við trúar uppruna
okkar. Við vorum líkar og því sló
oft í brýnu með okkur. Það gneist-
aði frá okkur báðum og oft féllu
stór orð. En oftar en ekki féllumst
við fljótt í faðma og allt var gleymt.
Dætrum mínum var hún einstök
amma. Þær kölluðu haná „ömmu
Gau“ og sóttu mikið til hennar. Þar
fengu þær hlýjuna sem hún var svo
rík að. Það var „amma Gau“ sem
klippti langar táneglur, nuddaði
kaldar fætur, bar smyrsl á smáar
skeinur. Hjá ömmu voru rólegheitin
og alltaf eitthvað gott í ísskápnum.
Frá henni komu þær með poka
fullan af því sem þeim þótti best.
í litlar hendur læddi hún hundrað-
köllum og fyrir þá átti að kaupa
eitthvað sem mamma leyfði ekki
hvunndags. Hún var vakin og sofin
að hugsa um velferð þeirra. Barna-
bömin vom hennar líf og fyrir þau
lifði hún fyrst og síðast.
Fyrir þá umhyggju sem hún
sýndi bæði mér og dætmm mínum
get ég aldrei fullþakkað. Ernu mína
ól hún að mestu upp. Á Kvisthagan-
um átti hún sitt herbergi og þegar
leiðir okkar föður hennar skildu
fluttist hún alfarið til ömmu sinnar.
Þar tók Erna við af Guðnýju elsta
bamabarninu sem einnig hafði átt
sitt annað heimili þar. Báðar hafa
þær sýnt ömmu sinni þakklæti sitt
í verki nú síðustu ár og þá sérstak-
lega Guðný sem er níu ámm eldri
og þroskaðri. Þá hefur Hulda kona
Snæbjarnar verið henni betri en
enginn eftir að halla tók undan
fæti hvað varðaði heilsu Guðnýjar
minnar.
Þær eru svo skrýtnar þessar
mannlegu tilfinningar. Þegar ég
og sonur hennar Smári skildum
fyrir rúmum sex árum, langaði mig
ekki að skilja við fjölskylduna. I
raun gerði ég það aldrei. Mín leið
til að deyfa sársaukann sem óhjá-
kvæmilega gerir vart við sig við
slíkar aðstæður var að halla aftur
hurðinni í dyrunum sem ávallt
höfðu staðið mér opnar. Ég held
að í hjarta sínu hafi hún aldrei
fyrirgefíð mér skilnaðinn. Hún
hafði ákveðnar skoðanir á skyldum
eiginkvenna; þær áttu að standa
með sínum mönnum í gegnum
þykkt og þunnt. I hennar huga
voru það börnin sem töpuðu mestu
við skilnað og konur áttu að hugsa
um þau.
Nú í seinni tíð átti ég orðið auð-
veldara með að koma á Kvisthag-
ann. Dætur mínar orðnar eldri og
sjálfar tóku þær ákvörðun um hve-
nær þær heimsóttu ömmu sína.
Stundum ók ég þeim og leit þá
inn. Það var engin breyting, alltaf
fékk ég sömu hlýju móttökurnar
hjá þeim báðum Guðnýju og Krist-
jáni. Ég verð Guði ævinlega þakk-
lát fyrir mínar tíðari heimsóknir,
nú þegar ég kveð Guðnýju. Mér
þótti afar vænt um hana og ég
vissi að það var gagnkvæmt. I
mínum huga var hún ódauðleg.
Hún bara var - og mér fannst hún
tilheyra tilverunni. Jú, víst vissi ég
að einhverntíma kæmi að því að
hún hyrfí á braut. Það var bara svo
ijarlægt, þrátt fyrir slæma heilsu
þá fór hún of snöggt.
Eftir standa minningamar sem
nú hellast yfír um mikilhæfa konu
sem átti engan sinn líka. Þar bar
hæst blíðuna, artarsemina og
manngæskuna ásamt einstöku
glaðlyndi. Oft bognaði hún en aldr-
ei brotnaði Guðný. Hún hvarf okk-
ur hljóðlega og átakalaust. Rétt
eins og söngfuglinn í ljóði Goethes
sem ég vitna til í upphafi. „Söng-
fugl í birkinu blundar sjá, innan
stundar sefur þú rótt.“ Eitthvað á
þessa leið hugsa ég mér för hennar
frá þjáningu sinni til þeirra sem á
undan eru gengnir og taka vel á
móti henni.
Bergljót Davíðsdóttir.
Kallið er komið og nú er hún
Gauja frænka farin yfir móðuna
miklu. Þrátt fyrir langvarandi veik-
indi og endurteknar spítalalegur á
liðnu ári, var Gauja ekki vön að
tala mikið um eigið heilsufar, held-
ur hafði hún stöðugt áhyggjur af
heilsufari annarra.
Mínar minningar af Gauju eru
allar ánægjulegar. Henni kynntist
ég fyrst í raun þegar ég fluttist frá
Ameríku fyrir 12 árum til hennar
ömmu Jensu, systur Gauju. Margir
voru eftirmiðdagarnir þegar ég sat
og hlustaði á hana segja sögur frá
því að hún var ung fyrir vestan.
Þetta vom oft sögur af ýmsum
prakkarastrikum sem hún eða ein-
hver úr hennar stóra systkinahópi
hafði framkvæmt. Það var þá mikið
hlegið og auðvelt að gleyma hvað
tímanum leið. Ég leyfi mér að full-
yrða að þau systkinin hafí verið
óvenju náin og samrýnd.
Erfítt er að koma orðum að öllu
því sem streymir um hugann þegar
hugsað er til Gauju. En hana mun
ég alltaf sjá fyrir mér með bros á
vör.
Við vottum Kristjáni og fjöl-
skyldu okkar innlegustu samúð og
þökkum Gauju samfylgdina.
Guð blessi minningu henanr.
Bryndís og Ólafur Friðrik.
Með örfáum orðum langar mig
að minnast móðursystur minnar,
Guðnýjar Jóhannsdóttur, eða
Gauju, eins og við kölluðum hana.
Hún var búin að þjást mikið sein-
ustu mánuðina, en aldrei lét hún
bugast.
Fyrir nokkru síðan sagði Gauja
mér að nú væri ekkert meira sem
læknamir gætu fyrir hana gert.
Þrátt fyrir það hélt hún reisn sinni,
góða og hlýja skapinu ásamt fallega
brosinu sem jafnan prýddi frítt and-
lit hennar, hversu mikið sem á bját-
aði. Gauja var svo einlæg og góð
manneskja að öllum leið vel í návist
hennar.
Nýlega sat ég í eldhúsinu hjá
henni á Kvisthaganum þegar hún
var að raða í sig hinum margvíslegu
lyfjum. Umræðuefnið var ekki veik-
indi hennar sjálfrar, sem var þó
greinilega sárþjáð, heldur áhyggjur
hennar af veikindum annarra. Það
lýsti Gauju vel„enda hefur líf henn-
ar mótast af umhyggju fyrir fjöl-
skyldu sinni og vinum og þeim sem
minna máttu sín.
Systkinin frá Auðkúlu voru eink-
ar samhent og greinilegt’var að þau
áttu sér dýrmætar minningar frá
æskuárunum við Arnarfjörð, enda
voru þær oft rifjaðar upp á sam-
verustundum. Jensína, móðir mín,
sér nú á eftir elskulegri systur sinni,
en með þeim voru miklir kærleikar
og náið samband.
Gauju verður sárt saknað af öll-
um þeim sem báru gæfu til að kynn-
ast henni. Fyrir hönd fjölskyldu
minnar vil ég þakka henni fyrir fjöl-
margrar ljúfar minningar. Ég bið
góðan Guð að styrkja Kristján,
Bússa, Smára, Huldu og barnabörn-
in í þeirra miklu sorg.
Guðlaug Bryiýa Guðjónsdóttir.
Elskuleg mágkona mín, Guðný
Jóhannsdóttir, er látin. 7. mars
fékk hún heilablóðfall og þurfti að
gangast undir aðgerð. En eftir
nokkra daga kom í Ijós að blæðing
hafði komið aftur og hún lamast.
Og þá varð ekki við neitt ráðið.