Morgunblaðið - 15.12.1993, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. DESEMBER 1993
Heimsklúbbur
Ingólfs
Heimsjólin
í Súlnasal
Hótels Sögu
ÞRIÐJA árið í röð heldur Heims-
klúbbur Ingólfs Heimsjólin á
Hótel Sögu föstudagskvöldið 17.
desember. Þar hittast nýir og
gamlir ferðafélagar með vinum
sinum og rifja upp skemmtilegar
minningar úr ferðinni um fjar-
læg lönd, segir í frétt frá Heims-
klúbbnum.
Skemmtiatriði og myndasýning-
ar verða í gangi allt kvöldið og
m.a. kemur Hamrahlíðarkórinn í
heimsókn og syngur jólalög frá
ýmsum löndum. Sýndar verða
myndir úr ferðum til Ítalíu, Kína,
Malasíu, Taílandi og einnig úr nýaf-
staðinni hnattreisu.
Jólahlaðborðið býður upp á það
besta í íslenskum jólahefðum með
erlendu ívafi í mat og drykk. Tak-
markið með Heimsjólunum er að
kynna og viðhalda því besta í jóla-
haldi með kristnum þjóðum heims-
ins.
------♦ » ♦-----
■ YFIRKENNARI stærsta biblíu-
skóla í Evrópu, Svante Rumar, mun
heimsækja Orð Lífsins 17.-19. des-
ember. Biblíuskól-
inn Livets Ord Bi-
belcenter er stað-
settur í Uppsölum
í Svíþjóð og hefur
verið rekinn í 10
ár. Á þeim tíma
hafa verið útskri-
faðir tæplega
5.000 nemendur Svante Rumar
Íiar af allnokkrir
slendingar. Svante Rumar, yfir-
kennari skólans, starfaði áður sem
prestur í sænsku þjóðkirkjunni.
Svante mun kenna í kvöldbiblíuskóla
Orðs Lífsins föstudagskvöldið 17.
desember og taka fyrir hvað orð
Guðs segir um mannlega þjáningu.
Sjúkdómar, fátækt og fjötrar, er
þetta eitthvað serh Guð sendir eða
er til lausn? Áhugavert efni sem
mikill misskilningur hefur ríkt um.
Svante kennir þetta efni á biblíuskól-
anum í Svíþjóð. Námskeiðið hefst
kl. 20 og er öllum opið og aðgangur
ókeypis. Almennar samkomur með
Svante Rumar verða á laugardags-
kvöldið 18. desember kl. 20.30 og
sunnudaginn 19. desember kl. 11.
Allir eru velkomnir á Grensásveg
8, Reykjavík.
Svante Rumar
Máser
bómullarpeysur
Margir litir. Dömu- og herrastærðir.
Verð m/rúllukraga
kr. 3.150
Verö m/rúllukraga og rennilás
kr. 3.520
Útsölustaðir
Versl. Rafsjá, Bolungarvík
Sporthlaðan, ísafirði
Siglósport, Siglufirði
Skfðaþj. Viðars, Akureyri
Versl. Sún, Neskaupstað
K-sport, Keflavík
5% staðgreiðsluafsláttur,
| einnig af póstkröfum
1 greiddum innan 7 daga.
wúTiLíFPmm
GLÆSIBÆ • SÍMI812922
Byltir EES-samning-
urinn fyrirkomulagi
áfengissölu á Islandi?
Verðútreikningur
t—i Eldur-
áfengis, tvö dæmi J l Kr.
5' ' '" '1 ^ X ■■
4
3
Og loks virðisaukaskattur
Skilagjald, föst upphæð
Þá kemur áfengisskattur
sem er nú kr. 58,10 á hverja
alkóhólprósentu umfram
2,25% miðað við einn lítra
Ofan á kostnaðarverðið
leggst 45% álagning ÁTVR
Kostnaðarverð er verð
hverrar flösku áfengis sem
komin er á lager ÁTVR
19,7%
70,6%
r3,0%
Eldur-ís vodka
2.330
4RQ n.t Virðisauka-
6,6%
skattur, 24,5%
5,06 Skilagjaid
1.644,96 Áfengisskattur
(58,10 kr. x (40-2,25%) x 0,751)
69,38 45%álagning
154,18 Kostnaðarverð
St. Emilion rauðvín
Kr. 1.260
OA7 7K Virðisauka-
skattur, 24,5%
5,06 Skilagjald
446.64 Áfengisskattur
(58,10 kr. x (12,5-2,25%) x 0,751)
173.65 45%álagning
387.65 Kostnaðarverð
Áfengisverslun er rekin í því skyni að afla ríkissjóði tekna, eins
og segir í lögum um ÁTVR. Ef kostnaðarverð rauðvínsins á skýr-
ingarmyndinni er miðað við útsöluverð kemur í ljós að munurinn
er rúm 225%. Verð vodkans hækkar um rúm 1.400%.
lands segir að að hans mati skapi
einkasala ríkisins á áfengi ekki
samkeppnisstöðu sem samræmist
ákvæðum EES-samningsins. Hann
segir að til að eðlileg samkeppnis-
staða skapist þurfi vínútflytjandi
að hafa greiðari aðgang að mark-
aðnum en einkasalan bjóði upp á.
Til dæmis eigi útflytjándi að eiga
tök á að stofna verslun með eigin
framleiðslu ef svo ber undir.
Einokun í smásölu
Samkvæmt upplýsingum frá
Brussel er einkareksturinn varinn
í skjóli pöntunarkerfis ÁTVR, en
ekki sé víst að það reynist nægileg
röksemd, hægt sé að gera athuga-
semdir við einokun í smásölu sem
ekki samræmist hugmyndum EES
um frelsi í viðskiptum. Sjónarmið
ríkisins í heilbrigðis- og félagsmál-
UPPI eru vangaveltur um lög-
mæti þess að reka einkasölu á
borð við Áfengis- og tóbaksversl-
un ríkisins eftir gildistöku EES;
samningsins um áramótin. í
samningnum er sameiginleg yf-
irlýsing ríkisstjórna Finnlands,
íslands, Noregs og Svíþjóðar,
sem segir að einkasala áfengis
í fyrrgreindum ríkjum sé grund-
völluð á sjónarmiðum er varða
stefnu í heilbrigðis- og félags-
málum. í lögum um áfengis- og
tóbaksverslun hérlendis segir
einnig að verslunin annist inn-
flutning í því skyni að afla ríkis-
sjóði tekna. Forsendur fyrir nú-
verandi fyrirkomulagi ÁTVR
eftir gildistöku EES-samnings-
ins byggjast á 16. grein hans þar
sem kveðið er á um að ríkis-
einkasölufyrirtæki skuli rekin á
þá lund að enginn greinarmunur
sé gerður á ríkisborgurum aðild-
arríkja EB og EFTA hvað snert-
ir skilyrði til aðdráttar og mark-
aðssetningar. Spurningin er sú
hvort aðgangur að markaðinum
sé frjáls því þótt heilbrigðissjón-
armið séu höfð til grundvallar
ríkiseinkasölu mega bönn og
höft ekki leiða af sér mismunun
milli samningsaðila, magntak-
markanir á innflutningi eða
duldar viðskiptahömlur. Sam-
kvæmt upplýsingum sem fengn-
ar voru í Brussel stríðir tilhögun
ÁTVR gegn ákvæðum um frelsi
í smásöluverslun.
Samkvæmt upplýsingum Morg-
unblaðsins er yfirlýstum markmið-
um EES-samningsins stefnt í voða
þegar litið er til 11. greinar hans
þar sem segir að magntakmarkan-
ir á innflutningi og ráðstafanir sem
hafa samsvarandi áhrif séu bann-
aðar. Að vísu segir í 13. grein að
ákvæði 11. greinar komi ekki í veg
fyrir að leggja megi á innflutning
bönn sem réttlætast af heilsu
manna. Yfírlýsing ríkisstjórnar ís-
lands, sem gat um í inngangi,
byggist til dæmis á einkasölu í
skjóli heilsufars- og félagssjónarm-
iða. En í grein 13 segir einnig að
slík höft megi ekki leiða til gerræð-
islegrar mismununar eða til þess
að duldar hömlur séu lagðar á við-
skipti milli samningsaðila.
Óbein söluhindrun
Höskuldur Jónsson forstjóri
Áfengis- og tóbaksverslunar ríkis-
ins segir að engum sé meinaður
innflutningur á áfengi og því sé
ekki verið að mismuna framleið-
endum. Spumingin er hins vegar
sú hvort ekki sé um viðskiptahöml-
ur að ræða ef einungis sumar teg-
undir eru skráðar hjá ÁTVR og
hafðar til sýnis í hillum verslunar-
innar. Að minnsta kosti má draga
í efa að það skapi jafna samkeppn-
■ isstöðu milli framleiðenda. Hösk-
uldur segir: „Við hindrum ekki inn-
flutning en hins vegar má segja
að við hindrum sölu með óbeinum
hætti með því að skrá ekki allar
tegundir sem til landsins koma og
selja ( verslunum okkar.“
Samkvæmt upplýsingum frá við-
skiptaskrifstofu utanríkisráðuneyt-
isins er Ijóst að þegar samningurinn
gengur í gildi verður að leggja af
mismunandi verðlagningu ATVR á
innlendum og erlendum bjór enda
sé ríkinu óheimilt að mismuna
framleiðendum. Ekki sé hins vegar
hægt að halda því fram að fyrir-
komulag áfengisviðskipta hérlendis
leiði til óeðlilegra magntakmark-
ana á innflutningi, þetta sé spum-
ing um söluform.
Þrýstingnr frá EB
Gunnar Snorri Gunnarsson
skrifstofustjóri viðskiptaskrifstofu
utanríkisráðuneytisins segir að ef
ÁTVR neitaði að hafa milligöngu
um sölu á ákveðnum tegundum
væri hægt að kæra fyrir Eftirlits-
stofnun EFTA en á meðan svo sé
ekki sé kærugrundvöllur ekki fyrir
hendi. Gunnar Snorri tekur undir
það að vissulega hafi verið dregið
í efa að fyrirkomulag áfengisversl-
unar hérlendis stjómaðist eingöngu
af heilbrigðis- og félagssjónarmið-
um. Hann bendir jafnframt á að
meiri þrýstingur á að afnema ein-
okun áfengissölu hafí komið frá
Evrópubandalaginu og hafí það
málefni ítrekað komið upp í aðildar-
viðræðum Svíþjóðar, Noregs og
Finnlands.
Gunnar Snorri segir einnig að
ekki sé fullreynt hvort einkasala
ríkisins stangist á við ákvæði EES-
samningsins. Hann viti til þess að
lögmæti einkasölu hafi verið dregið
í efa, til dæmis í Noregi. Ein leið
til þess að láta reyna á það sé að
vekja athygli Eftirlitsstofnunar
EFTA. Gunnar Snorri sagðist vita
tii þess að norskur þingmaður
hygðist kæra áfengiseinkasölu í
Noregi fyrir Eftirlitsstofnun strax
á nýársdag. Sá er prófessor í Evr-
ópurétti og líklegt að afgreiðsla
máls hans hefði nokkurt fordæmis-
gildi fyrir lönd þar sem áfengi er
selt með sama hætti.
Samkvæmt upplýsingum sem
fengnar voru í Brussel þyrfti sá
sem leggur fram kæru að hafa ein-
hverra hagsmuna að gæta. Sem
dæmi mætti nefna útflytjanda
áfengis sem ekki fengi pláss fyrir
vöru sína í hillum ÁTVR. Þótt hver
sem er geti flutt inn í gegnum
ÁTVR sé samt verið að mismuna
framleiðendum vegna takmarkaðra
möguleika á skrásetningu tegunda.
Erfitt sé að koma nýjum tegundum
að, ekki megi auglýsa áfengi hér-
lendis og framleiðandi eigi því ekki
greiðan aðgang að markaðinum.
En samkvæmt markmiðum samn-
ingsins ætti erlendur vínframleið-
andi að geta opnað verslun hérlend-
is.
Vilhjálmur Egilsson fram-
kvæmdastjóri Verslunarráðs ís-
um megi einmg naiaa í heiöri með
ströngu eftirliti með sölustöðum.
Auk þess megi halda sömu skatt-
lagningu áfengra drykkja og nú
tíðkast því skattlagning einstakra
ríkja stendur utan samningsins.
Sem stendur nemur áfengis-
álagning ÁTVR 45%, við það bæt-
ist áfengisskattur sem er 58,10 kr.
á hvert alkóhólprósent. Auk þess
bætast skilagjald og virðisauka-
skattur á kostnaðarverð hverrar
flösku og þarf einungis að tryggja
að sama reiknilíkan gildi fyrir inn-
lenda og erlenda framleiðslu til að
halda EES-samninginn í heiðri.
Framkvæmdastjóri Verslunar-
ráðs, Vilhjálmur Egilsson, bendir
einnig á að óvíst sé að ríkið sé
réttur aðili til þess að sinna kröfum
um aukna þjónustu á borð við auk-
inn fjölda áfengisverslana. ÁTVR
sé ef til vill ekki til þess fallin að
reka slíkt þjónustunet. Eins og
málum sé háttað komi vel til álita
hjá Verslunarráðinu að leita álits
Eftirlitsstofnunar EFTA eftir ára-
mót á lögmæti fyrirkomulags
áfengisviðskipta hérlendis.
Björn Friðfinnsson sem starfar
hjá Eftirlitsstofnun EFTA sagði í
samtali við Morgunblaðið að ef
kæra bærist myndi stofnunin skrifa
íslenskum stjómvöldum og afla
upplýsinga um tildrög hennar. Síð-
an kvæði stofnunin upp úrskurð
sem færi fyrir dómstól í Genf og
væru íslensk stjórnvöld skuldbund-
in til þess að breyta fyrirkomulagi
áfengissölu hérlendis ef þess yrði
krafíst í úrskurði dómstólsins.