Morgunblaðið - 15.12.1993, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. DESEMBER 1993
35
sókn, í allt yfir 14 þúsund manns,
þar af var samkvæmt áfanga-
skýrslu fimm ára úttekt á 4.634
manns. Skýr fýlgni kom í ljós. Því
meiri neysla ginsengs, þeim mun
minni líkur á myndun krabba-
meina. Svo sem með sindurvarana
sem nefndir voru að framan, E-vít-
amín, Karótín (E160a litarefni) og
Selen, er rétt að ítreka að um er
að ræða að draga úr líkum á mynd-
un krabbameina, ekki að lækna.
Síðan kynntu vísindamenn frá
Eyðnirannsóknadeild Þjóðarhá-
skóla Seoul tilraun þar sem 25
HlV-sjúklingar fengu ríflegan
skammt af rauðu ginsengi, 5,4 g
á dag, ásamt eyðnilyfinu svokall-
aða AZT. Einkenni voru mæld sem
sýndu bætta starfsemi varnarkerf-
isins. Til dæmis fór meðalfjöldi T-4
hvítfruma úr 320 í 349 og þar sem
samanburðarhóparnir sýndu engin
marktæk batamerki þá 7 til 9
mánuði sem rannóknin stóð yfir
er líklegt að ginsengtakan hafi
hjálpað. Ef til vill fyrst og fremst
með því að draga úr eiturverkunum
AZT, sem eru mjög miklar, því
efnið dregur úr fjölgun bæði heil-
brigðra og HlV-sýktra fruma.
En nú skal vikið að upphafs-
spumingunni um kynþáttafor-
dóma.
Að fordómar tengdir mismun-
andi hugmyndafræði, stefnum eða
kenningum eru til staðar í heilsu-
gæslu og lækningum ætti flestum
að vera augljóst. Fordómar og
með/móti tilfinningaafstöður eru á
þessu sviði mjög svo venjulegt fyr-
irbrigði. Að lítið var á Medline að
græða varðandi rannsóknir á gins-
eng mátti flokka sem dæmi um
hvimleiðan, en skiljanlegan fordóm
tæknivæddrar Vesturlandalæknis-
fræði gagnvart jurtalækningum.
En undirritaður varð vægt sagt
hissa eftir að hafa tekið saman
stutt yfirlit um athyglisverðar
rannsóknir frá 5. alþjóðlega gins-
engþingingu, birt í tímariti Heilsu-
hringsins 1992, og sent það nokkr-
um aðilum, að þeir voru til sem
höfnuðu niðurstöðum rannsókna
af því þær höfðu ekki birst í vest-
rænum vísindaritum. Getur verið
að álíka afstaða, sem varla er
hægt að kalla annað en kynþátta-
fordóm, sé orsök í vanrækslu rit-
stjóranna hjá Medline varðandi
rannsóknir sem birtar eru á áður-
nefndum ráðstefnum í S-Kóreu?
Nokkrum mánuðum eftir hvert
slíkt ginsengþing eru fyrirlestrar
gefnir út í heild ásamt ágripi úr
umræðum af aðalaðstandandan-
um, kóresku ríkisrannsóknastofn-
uninni, Daejon 305-345 Kóreu. Úr
því Medline stendur sig ekki í þessu
tilviki, væri óskandi að helstu rann-
sóknabókasöfn á íslandi öfluðu sér
þessara gagna. X
Höfuadur er sálfræðingur.
ENN EINN DREIF-
BÝLISSKATTURINN
eftir Karen Erlu
Erlingsdóttur
Um næstu áramót kemur til fram-
kvæmda virðisaukaskattur á ferða-
þjónustu, þ.e.a.s. gistingu og far-
gjöld, m.a. flugfargjöld. Ég ætla að
leyfa mér að fullyrða að þessi vænt-
anlegi skattur komi mjög misjafnlega
niður á landsmönnum, og á sama
tíma og stjórnvöld tala fjálglega um
það að jafna aðstöðunum í þjóðfélag-
inu, tel ég þetta eina aðför þeirra
enn að landsbyggðinni og mismuni
fólki eftir búsetu. Því kalla ég skatt
þennan dreifbýlisskatt og færi rök
fyrir máli mínu.
Hátt verðlag verður hærra
Ferðaþjónustan er ein af fáum
vaxtarbroddum atvinnulífsins í dag
og getur í framtíðinni skapað mun
fleiri störf ef rétt er haldið á spilun-
um.
ísland er talið mjög áhugavert
land að heimsækja og þrátt fyrir það
að verðlag sé hátt hér miðað við
samkeppnislöndin hefur þeim ferða-
mönnum sem sótt hafa okkur heim
fjölgað frá ári til árs. Því miður, fyr-
ir landsbyggðina, hefur þróunin hins
vegar verið sú á síðustu árum að
þeir ferðamenn sem hingað koma
hafa stytt viðdvöl sína m.a. vegna
verðlagsins. Fleiri ferðamenn skilja
hlutfallslega minna eftir sig í land-
inu.
Þessi þróun kemur auðvitað verst
niður á landsbyggðinni. Styttri ferðir
þýðir væntanlega að menn ferðast
ekki eins langt út frá þeim stað sem
þeir koma fyrst til, sem í flestum
tilvikum er suðvesturhomið. Virðis-
aukaskatturinn á ferðaþjónustuna
mun að öllum líkindum gera þessa
þróun enn ískyggilegri. Það er nefni-
lega engin ástæða til þess að ætla,
ef marka má afkomu fyrirtækja, að
ferðaþjónustan þoli þá hækkun, sem
virðisaukaskatturinn hefur í för með
sér, án þess að verð hækki. Frádreg-
inn innskattur, niðurfelling á að-
stöðugjaldi og lækkun trygginga-
gjalds, mun í fæstum tilfellum ekki
vega upp á móti honum. Erlendir
ferðamenn munu væntanlega enn
stytta dvöl sína hér — þeim vinnst
ekki lengur tími til að taka Vest-
firði, Norðurland eða Austurland inn
í áætlun sína. Trúlega verður afleið-
ingin einnig sú að margir hætta
hreinlega við að koma til Islands.
Aukið á aðstöðumun í
þjóðfélaginu
Eins og hvert mannsbarn veit eru
flestar opinberar þjónustustofnanir
staðsettar á höfuðborgarsvæðinu s.s.
sjúkrahús, stofnanir dómskerfis,
menningar- og menntastofnanir
o.s.frv. Til þessara stofnana þurfa
allir landsmenn að leita hvort sem
þeir búa á höfuðborgarsvæðinu eða
úti á landi.
Innanlandsflugið er þýðingarmikil
þjónustustarfsemi við landsbyggðina
og tengir hana höfuðborginni. Kann-
anir benda til þess að 25-30% far-
þega í innalandsflugi ferðast til þess
að afla sér þeirrar þjónustu sem að
framan er getið. í lang flestum tilvik-
um þarf þetta fólk að kosta ferðir
sínar sjálft.
Virðisaukaskatturinn mun leggj-
ast á núverandi fargjald. Það þýðir
að hækkunin verður mest fyrir þá
sem lengst þurfa að fljúga. Flugfar-
gjald með Flugleiðum frá Egilsstöð-
um til Reykjavíkur, sem er lengsta
flugleiðin innanlands, kostar í dag
kr. 16.720 og mun hækka í tæpar
kr. 19.000 um næstu áramót ef lög-
in koma til framkvæmda. M.ö.o. mun
það kosta Austfirðinginn kr. 19.000
meira að: Fara í tannréttingar, leita
sér sérfræðiþjónustu lækna eða fara
„Flugfargjald með Flug-
leiðum frá Egilsstöðum til
Reykjavíkur, sem er
lengsta flugleiðin innan-
lands, kostar í dag kr.
16.720 og mun hækka í
tæpar kr. 19.000 um
næstu áramót ef lögin
koma til framkvæmda.“
í Þjóðleikhúsið, en höfuðborgarbú-
ann. Hvaða aðstöðu búum við eigin-
lega við? Er eitthvað réttlæti í þessu?
Flugvallargjaldið og
virðisaukaskatturinn
Fram til ársins 1975 var söluskatt-
ur á innanlandsflugi. Þetta þótti þá,
alveg eins og nú, mjög óréttlátt því
menn borguðu stigvaxandi krónutölu
eftir því hversu langt menn þurftu
að fljúga. Þessu var því breytt og
árið 1975 var tekið upp flugvallar-
gjald, sem lagði jafnt á landsmenn
óháð búsetu, í stað söluskattsins.
Engir tilburðir eru uppi um að
afnema flugvallargjaldið (gamla
söluskattinn), þegar virðisaukaskatt-
urinn verður lagður á um næstu ára-
mót. Nei, nei hann leggst einfaldlega
ofan á flugvallarskattinn og eykur
þar með á mismuninn á milli íbúa
landsbyggðar og höfuðborgarsvæðis-
ins og jafnframt er íbúum lands-
byggðarinnar mismunað innbyrðis.
Að stinga hausnum í sandinn!
Fyrir nokkrum árum lögðu Svíar
aukna skatta á ferðaþjónustuna hjá
sér sem hafði þau áhrif að verð
hækkaði. Afleiðingin varð sú að mjög
mikill samdráttur varð í ferðaþjón-
ustu í Svíþjóð - segja má að um
algert hrun hafí verið að ræða.
í svari fyrrverandi viðskiptaráð-
herra við fyrirspum þar sem þetta
var nefnt sagði hann, og talaði þá
væntanlega fyrir hönd ríkisstjómar-
innar, að ferðaþjónustan yrði að þola
þessar álögur rétt eins og aðrar at-
vinnugreinar í landinu hafa alls ekki
þolað þær álögur sem núverandi rík-
isstjóm hefur búið þeim, það sýnir
slæm afkoma og fjölmörg gjaldþrota
fyrirtæki í landinu á síðustu tveimur
árum. Með fyrirhugaðri skattlagn-
ingu á ferðaþjónustuna er vegið að
mikilvægum hagsmunum á harka-
legan hátt. Virðisaukaskattur á
ferðaþjónustuna leysir ekki neinn
vanda hjá ríkissjóði þar sem miklar
tekjur koma til með að tapast vegna"<'
samdráttar. í stað þess að leysa
vandamál skapar ríkisstjómin ný
með auknu atvinnuleýsi og tekju-
missi einstaklinga og fyrirtækja.
Stjórnarherramir munu hins vegar
halda uppi uppteknum hætti, birtast
á sjónvarpsskerminum, horfa sak-
leysislega og „bláeygðir" framan í
alþjóð og hamra á því að þeir standi
nú samt býsna vel, miðað við ná-
grannalöndin, með aðeins 5% at-
vinnuleysi. Allar líkur eru þó á að
sú tala eigi eftir að hækka enn.
Höfundur er ferðamálafulltrúi
Austurlands.
Bless Todmobile
Hljómplötur
Árni Matthíasson
Todmobile hefur verið ein
fremsta rokksveit landsins frá því
hún sendi frá sér sína fyrstu breið-
skífu fyrir fjórum árum. Hljóm-
sveitin hefur sótt í sig veðrið alla
tíð síðan, meðal annars með frækn-
um ferðum um landið. Það þótti
því mörgum leitt að heyra að
Todmobile væri að syngja sitt síð-
asta, en huggun harmi gegn að
sveitin sendi frá sér breiðskífuna
Spillt fyrir skemmstu, Sína bestu
plötu til þessa. Aðal Todmobile
hefur verið það að áheyrandinn
veit aldrei á hverju hann á von og
á Todmobileplötu má búast við
hörðu rokki, léttu poppi, kraftmik-
illí danstónlist og íburðarmiklum
tónaljóðum. Spillt sker sig ekki úr
og þegar í fyrsta lagi, Mannhundi,
er áheyrandinn gripinn kverkataki
og hrist nánast úr honum líftóran.
Strax í öðru lagi plötunnar, Sætari
en sýra, er sveitin aftur á móti á
todmobílskum poppslóðum. Þannig
er platan skemmtilega fjölbreytt,
aldrei sundurlaus, og sem svo oft
áður finnur sveitin gullinsnið milli
hrekkjanna og skemmtunarinnar.
Poppið er reyndar sterkara en oft
áður, þó ekki sé nema eitt lag skað-
lega poppað, Gefðu mér grið, sem
er með óvanalega sykraðan texta.
í öðru popplagi, Stúlkan, er Tod-
mobile aftur á móti í essinu sínu í
lagi sem flæðir áreynslulaust áfram
en fer þó aldrei alfaraleið og fleiri
slík lög eru á plötunni, til að mynda
Losti og Guð gaf. Einnig er Nótt
skemmtilega ólíkindalegt gítar-
popp með tilbrigðum.
„Gömlu“ lögin á plötunni, Tryllt
og Ég vil brenna, falla fullkomlega
að þeim nýju og styrkja plötuna,
þó kunnugleg séu, sérstaklega
Tryllt. Eina lagið sem ekki gengur
vel upp á plötunni er lokalag henn-
ar, tónaljóðið Óður til Jarðar; of
langt og of þrungið merkingu og
boðskap. Iðulega hefur Todmobile
tekist betur til með ekki minni
boðskap, sem settur er fram á
skemmtilegri og um leið beittari
hátt. Þó eru góðir sprettir í Óðnum
og þá sérstaklega þeir sem minna
á fyrri úthlaup, en verkið þreytir
eyrun eftir nokkrar hlustanir,
nokkuð sem önnur lög á plötunni
gera alls ekki, og textinn er of
hátíðlegur: „Móðir Jörð / við kijúp-
um nú á kné / í lotningu fyrir þér“
og svo framvegis.
;us / slA