Morgunblaðið - 17.12.1995, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 17. DESEMBER 1995 3

GYLFI GRÖNDAL
Alþýðublaðið
v r * f -1
w
'lufr Álálg
, v 1 % //

Valdimar Jóhannsson hefur lifað viðburðaríka ævi.
Á hernámsárunum lenti hann ungur ritstjóri eigin blaðs
í ónáð hjá Bretum vegna skrifa sinna, var dæmdur fyrir
landráð og sat í hegningarhúsinu við Skólavörðustíg.
Valdimar ólst upp við fátækt og einangrun íslenska
bændasamfélagsins. Þrátt fyrir berklaveiki tókst horium
að brjótast til mennta; hann var kennari og blaðamaður
um skeið, en haslaði sér síðan völl sem bókaútgefandi.
„Þessi ævisaga er prýðilega vel rituð,
skemmtileg aflestrar og efnisinildl...æviferill
Valdimars [er] þess eðlis að áhugi lesandans
helst vel vakandi... Aðall góðra bólta er einatt
sá að manni finnst þær of stuttar.“
Siginjóm Bjömsson, Morgunblaðinu
„Gylfi Gröndal hefur unnið framúrskarandi
verk...Frásögnin er oft og tíðum stórfróðleg
og margir kunnir menn koma við sögu.“
Ilrafn Jtíkulsson, Alþýðublaðinu
FORLAGIÐ
Einu skáldverk Jóns Þorkelssonar Vídalíns Skálholtsbiskups 1698-1720 voru nokkur Ijóóbrot á
latínu. Þó er hann talinn (hópi snjöllustu rithöfunda á íslenska tungu og einn örfárra manna sem
íslensk alþýöa hefur gefiö heiöurstitilinn „meistari". Þar veldur öllu postilla hans, sem ásamt
Passíusálmum Hallgríms er eitt helsta listaverk íslendinga frá barokkskeiöinu.
Vídalínspostilla er safn húslestra fyrir alla helgidaga ársins, fyrsta húslestrarbókin eftir íslenskan
höfund, og var Postillan einhver útbreiddasta bók á íslandi í hálfa aðra öld. Áhrif hennar á
málfar, stílkennd og lífsviðhorf íslendinga veröa seint ofmetin.
Húslestramir eru með nútímastafsetningu en aö ööru leyti er fylgt texta frumútgáfunnar frá
1718-20. Með fylgja oröskýringar og skrár um atriöisorð, nöfn, ritningarstaöi og heimildarrit.
Lestrum meistara Jóns er fylgt úr hlaði meö ítarlegum inngangi eftir séra Gunnar Kristjánsson,
sem ásamt Merði Árnasyni íslenskufræðingi annast þessa nýja útgáfu.
Hann var... ræbumabur svo af bar, hafbi einfaldan, karlmannlegan og yfirleitt krappan stíl,
hann kom alltaf orbum ab hlutunum þannig ab þau hittu í mark, eins og sjá má af ritum hans.
- Finmtr Jónsson biskup, 1772
Enn man ég eina stund undir húslestri gamla Jóns... Sjaldan hefi ég orbib svo hrifinn af
hugvekju. Nú þykist ég sjá hverju sætti. Þab var ekki „andaktin", heldur ímyndunarflugib, og
orbbragbið...
-Stephan G. Stephansson, 1922
... stórbrotnasta verk íslenskrar kristni í óbundnu máli.
- Sr. Páll Þörleifsson, 1945
Skárri er þab nú ræban! Mikill dómadags kjaftur á honum Jóni!
- Páli Vídalín lögmaöur, 1718
Hin rökvísa hugsun hans er glóhitub í eldi gebsmunanna ...
- Óskar HaUdórsson íslenskufrceðingur, 1977
Hann gnæfbi sem hæbin meb hjarnsins fald,
svo harbger, - en brosti af mildi.
Hans meistaraorb á þann eld og þab vald,
sem eilíft varir í gildi.
- Einar Benediktsson, 1930
Jón biskup er mesti
ræbuskörungur, sem uppi
hefur verib a Islandi.
- Sigurdur Nordal, 1924
... hann er svo
hugsunarskarpur og Ijós...
- Jonas Jónassonfrá
Hrafhagili, um 1915
j
Mállfj 1 og menning Laugavegi 18, sími 552 4240 Síðumúla 7 - 9, simi 568 8577
Ný íslensk klasstk
Vídalínspostilla