Dagblaðið Vísir - DV - 01.03.1997, Qupperneq 10

10
LAUGARDAGUR 1. MARS 1997 jLlV
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELIAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar blaðaafgreiösla, áskrift: ÞVERHOLT111,105
RV(K, SIMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: httpV/www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, simi: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1700 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., Helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að bida aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og i gagnabönkum án endurgjalds.
Stimpill fiskgæða
Eftir árangursríka baráttu fyrir afnámi laxveiða í
Norður-Atlantshafi hefur Orri Vigfússon kynnt í nokkr-
um löndum nýja hugmynd um gæðabandalag um fisk úr
Norður-Atlantshafi. Komið verði upp vörumerki, sem
ábyrgist gæði, hreinlæti og viðnám gegn ofveiði.
Hugmynd Orra er, að nokkrar þjóðir, sem búa við
Norður-Atlantshaf, komi sér saman um ákveðna staðla,
sem geti eflt ímynd sjávarfangs þessara þjóða og aukið
verðgildi þess á markaði. Verði þetta væntanlega gert
með vottunarkerfi, sem aflar sér trausts neytenda.
Orri telur til dæmis, að staðlarnir eigi að ná til gæða
og hreinlætis við fiskvinnslu, svo og þess, að fiskurinn
sé hvorki veiddur úr ofveiddum stofnum né með veiðar-
færum, sem valda spjöllum á náttúrunni. Hann vill aðild
hófsamra náttúrverndarsamtaka að gæðastöðlunum.
Hugmynd Orra er frábær. Hún tekur tiUit til hræringa
á neytendamarkaði. Hún er í samræmi við þróun vott-
unarkerfa á ýmsum sviðum. Markmiðið er að geta boð-
ið afurðir, sem óháðir aðilar hafa staðfest, að eru fram-
leiddar eftir reglum, er neytandinn telur mikilvægar.
Unnt er að sjá fyrir sér, að framkvæmd hugmyndar-
innar muni leiða til, að vörumerki eða stimpill sam-
starfsaðilanna framkalli í hugum milljóna neytenda víða
um heim jákvæða ímynd hreinnar og góðrar fram-
leiðslu, sem beri af í heimi mengunar, óhollustu og sóða-
skapar.
Verðgildi slíkrar ímyndar, stimpils, vörumerkis og
vottimarkerfis er ómetanlegt, ef vandað er til verksins.
Dæmin frá öðrum vottunarkerfum sýna, að þau leiða til
hærra verðs fyrir afurðir, af því að nógu margir neyt-
endur eru tilbúnir að borga meira fyrir vottaða vöru.
Það getur líka verið hættulegt að hafa ekki hliðsjón af
breyttum kröfum neytenda víðs vegar á Vesturlöndum.
Ef við höldum til dæmis áfram ofveiði á ýmsum tegund-
um nytjafiska, getum við fengið á okkur óorð, sem dreg-
ur úr verðgildi afurða okkar á erlendum markaði.
Endurnýjun hvalveiða getur líka haft sterk áhrif á
ímynd íslenzks sjávarfangs og leitt til þess, að stórir aðil-
ar i útlöndum þori beinlínis ekki að hafa það á boðstól-
um af ótta við tilfinningaríkar aðgerðir margra eða allra
þeirra fjölmennu hópa, sem andúð hafa á hvalveiðum.
Við þurfum að hafna framtíðarmyndinni, sem felst í, að
við kúrum hér norður í höfum og reynum sjálf að torga
fiskinum okkar og hvalnum, af því að annað fólk fyrirlít-
ur okkur og vill ekki skipta við okkur. Við erum ekki ein
í heiminum. Við þurfum að vera með á nótunum.
Þegar breytingar verða á hugsun viðskiptavina, á and-
rúmslofti markaðarins, á rekstarumhverfi fyrirtækja, er
bezt að draga ekki lappirnar, heldur verða á undan öðr-
um að laga sig að nýjum aðstæðum. í viðskiptum er
ávallt bezt að vera framan við öldufaldinn.
Hugmynd Orra vísar fram á veginn. Einhverjir verða
fyrstir til að framkvæma hana og ná kúfnum af varan-
legu trausti og ímynd, sem því fylgir. Aðrir munu koma
í kjölfarið, en minna verður tekið eftir þeim. Enn aðrir
munu reyna að sleppa ódýrt og munu bera tap úr býtum.
Orri er að tala um innihald og ímynd hugsjónarinnar
um hreint og ómengað úthaf, um sífellt endurnýjaðar
auðlindir þess, um hreinlæti og natni í matvælaiðnaði
án aukefna, um stóran ímyndarpakka, sem eflir stöðu
okkar á fleiri sviðum, svo sem í ferðaþjónustu.
Hugmynd Orra er rökrétt. Vegna fyrri árangurs hans
við að tengja saman hagsmunaaðila víða um lönd er
ástæða til að vona, að hann nái einnig árangri nú.
Jónas Kristjánsson
Evrópuþingið gagnrýnir Frakka
Mótmælin 1 Frakklandi í þess-
ari viku vegna nýrra laga í því
skyni að setja skorður við innflytj-
endum eru til marks um vaxandi
hörku í stjórnmálum landsins.
Sósíalistar og aðrir vinstrisinnar
mega sín lítils á þjóðþinginu og
forsetaembættið er í höndum
hægri manna. Á hinn bóginn
glíma forsetinn og ríkisstjórnin
við mikinn vanda í efnahags- og
atvinnumálum og vinsældir hinna
kjörnu forystumanna mælast litl-
ar í skoðanakönnunum. Þurfa
þeir að sækja gegn andstæðingum
jafn til hægri og vinstri á sama
tíma og þeir verða að draga enn
frekar úr ríkisútgjöldum til að
laga sig að Maastricht-kröfum
Evrópusambandsins með hina
sameiginlegu evrópsku mynt að
markmiði.
í sama mund og franska þingið
var að ljúka afgreiðslu hins um-
deilda lagafrumvarps um innflytj-
endur ályktaði Evrópuþingið,
þing Evrópusambandsins, gegn
stefnu frönsku ríkisstjórnarinnar
í innflytjendamálum. Reis
Jacques Chirac Frakklandsforseti
til vamar stjóm sinni gegn Evr-
ópuþinginu og ávítaði það um
óeðlileg afskipti af frönskum inn-
anríkismálum. Þótt menntamenn
mótmæli á götum Parísar, er ljóst,
að mikifl meirihluti frönsku þjóð-
arinnar stendur að baki forsetan-
um og ríkisstjóminni í viðleitn-
inni við að þrengja að útlending-
um í Frakklandi.
Erfiðir kostir
Þessi skilgreining á vanda
franskra stjómvalda sýnir, að þau
standa frammi fyrir erfiðum kost-
um. Hið sama á við um ríkis-
stjómir flestra aðildarlanda Evr-
ópusambandsins, þegar þær
takast annars vegar á við verk-
efni, sem tengjast samrunaþróun-
inni í Evrópu, og hins vegar við-
fangsefni á heimavelli.
Það auðveldar Frakklandsfor-
seta og ríkisstjóm hans ekki að
vinna aðild að Evrópumyntinni
fylgi, að þurfa á úrslitastundu í
viðkvæmu innanlandsmáli að
heyja áróðursstríð við Evrópu-
þingið, sem gengur í lið með mót-
mælendum á breiðstrætum París-
arborgar.
Togstreitan á mifli alþjóðlegra
skuldbindinga og úrlausnarefna
heima fyrir verður sífellt gleggri
eftir því sem fleiri verkefni færast
undir hina alþjóðlegu skilgrein-
ingu og eftir því sem hinar alþjóð-
legu stofnanir verða virkari eða
láta fleiri mál tfl sín taka. Stjóm-
máladeilur í öllum aðildarríkjum
Evrópusambandsins snúast í æ
ríkari mæli um þessa þætti.
Nýjar skilgreiningar
Fræöilegar umræður um al-
þjóðastjórnmál snúast að verulegu
leyti um það, hvort unnt sé að
skilgreina þjóðríkið með öðram
Erlend tíðindi
Björn Bjarnason
hætti en áður. Þeirri spurningu er
gjarnan varpað fram, hvort þjóð-
ríkið hafi gengið sér til húðar og i
stað þess verði menn að styðjast
við eitthvert nýtt hugtak, þegar
litið er til hagsmunagæslu þjóða.
Hvað sem slíkum fræðilegum
vangaveltum líður, blasir það síð-
ur en svo við, þegar litið er til
samtímaatburða, að þjóðríkið hafl
liðið undir lok. Þvert á móti leita
þjóðimar að nýjum leiðum til að
skilgreina sig við nýjar aðstæður,
sem mótast af alþjóðlegri sam-
vinnu og þeirri staðreynd, að ein-
angrunarhyggja hefur lotið í
lægra haldi fyrir stórauknum
samskiptum á öllum sviðum.
Menning í hávegum
í næstu viku verður efnt til ráð-
stefnu í Ósló á vegum Norður-
landaráðs, þar sem rætt verður
um norræna menningu undir al-
þjóðlegum þrýstingi. Þetta um-
ræðuefni er dæmigert á fjölda
funda og ráðstefna innan ein-
stakra ríkja og á fjölþjóölegum
vettvangi. Aukið alþjóðlegt sam-
starf hefur leitt til þess, að þjóðir
taka til við að skilgreina menning-
ararf sinn með skarpari hætti en
áður. Hin menningarlega fjöl-
breytni hefur orðið meira áber-
andi eftir því sem samstarfið
eykst á öðrum sviðum.
Raunar er það gjaman með
hinn menningarlega fána við hún,
sem þjóðir sækja fram og telja
vænlegast að vekja athygli á sér.
Norðurlöndin hafa á undanfórn-
um árum tekið höndum saman
um slíkar kynningar og gera það
til dæmis með myndarlegum
hætti á bókmenntasviðinu í
Þýsklandi á þessu ári auk þess
sem norræn tónlist verður kynnt í
Kanada.
Spennan í frönskum stjórnmál-
um milli alþjóða- og þjóðemis-
hyggju, sem hefur magnast undan-
farna daga, kann einmitt að verða
afdrifarík fyrir almennt viðhorf
Frakka til evrópskra stofnana, af
því að uppspretta hennar er í þjóð-
menningunni. Höfðað er til þess
að verið sé að vernda frönsk sér-
kenni gagnvart útlendingum. Eng-
in Evrópuþjóð hefur gengið lengra
í þá átt en hin franska og má þar
nefna reglur um hlut franskrar
tónlistar og sjónvarpsefnis í ljós-
vakamiðlum. Nú er hins vegar
snúist gegn innflytjendum, eink-
um frá Norður-Afríku, sem ekki
eru kristinnar trúar.
Viðkvæm mál
Evrópusagan geymir mörg
hroðaleg dæmi um afleiðingar út-
lendinga- og kynþáttahaturs. Öll-
um ríkisstjórnum álfunnar er
kappsmál að kynda ekki undir
slíkt hatur eða fylgja stefnu í ætt
við það. Einmitt þess vegna er
árás Evrópuþingsins á frönsku
rikisstjómina viðkvæmari en ef
um annan málaflokk hefði verið
að ræða.
Frá götumótmælunum í París í vikunni. Símamynd Reuter
skoðanir annarra________________
Marghöfða ófreskja
„Kynþáttafordómarnir birtast oft sem marghöfða
ófreskja. Þegar eitt höfuð er höggvið af vex bara
| nýtt í staðinn. Það er því ekki auðvelt verk sem rik-
isstjórnin hefur tekist á hendur með skýrslu sinni
| til Stórþingsins um mörg menningarsamfélög Nor-
' egs. Það er mjög mikilvægt að kunna norsku til að
j fá vinnu í Noregi og það er jafn mikilvægt að hafa
I vinnu til að aðlagast samfélaginu. Þess vegna boðar
1 ríkisstjórnin niðurskurö i móðurmálskennslu inn-
j flytjenda og í staðinn kemur aukin norskukennsla
1 fyrir börn, unglinga og fullorðna. Þetta er frábært
framtak sem hefði átt að vera búið að grípa til fyr-
ir langalöngu."
Úr forystugrein Verdens Gang 26. febrúar.
j Inn á lendur skáldskaparins
f „Fyrir aðeins nokkram árum virtust vísinda-
menn vera vissir um að einræktun væri langt und-
an og því væri nægur tími til að glíma við afleiðing-
ar hennar. Nú hefur lítt þekktur hópur frá Skot-
landi stigið yflr þröskuldinni og farið inn á lendur
sem skáldsagnahöfundar hafa lengi talið búa yfir
miklum möguleikum til illvirkja. Möguleikinn á
því að gera afrit af manneskjum er ekki lengur al-
veg jafn langsóttur."
Úr forystugrein New York Times 26. febrúar.
Á ekki afturkvæmt
„Skoðanakannanir sýna að Hans Engell breytti
rétt þegar hann sagði af sér flokksformennsku. Það
er álit mikils meirihluta þjóðarinnar og íhalds-
manna. 55 prósent þjóðarinnar telja að Hans Engell
eigi ekki afturkvæmt sem forsætisráðherraefni.
Þess vegna á hann ekki að gera sér vonir um það
sjálfur, jafnvel þó að meirihluti kjósenda íhalds-
manna telji, og þaö ekki óvænt, að hann eigi aftur-
kvæmt.“
Úr forystugrein Jyllands-Posten 26. febrúar.