Dagblaðið Vísir - DV - 01.03.1997, Qupperneq 22

LAUGARDAGUR 1. MARS 1997 JÖ’V-
*
22 *
viðtal
‘ ★ ★
Hún stendur á tindinum, stúlkan sem sættir sig ekki við neinar málamiðlanir:
- einkaviðtal DV við Björk Guðmundsdóttur tónlistarmann
Björk Guðmundsdóttir tekur við
Tónlistarverðlaunum Norðurlanda-
ráðs á mánudaginn. Þetta eru
stærstu tónlistarverðlaun í okkar
heimshluta og við hringdum til
Bjarkar til London til að óska
henni til hamingju með þau, þó að
orö hefði borist um að henni þætti
ekkert óskaplega mikið til þeirra
koma.
„Það er ekki rétt,“ segir Björk,
svolítið hissa. „Mér fínnast þetta
merkileg verðlaim, en ég er skít-
hrædd við verðlaun yfirhöfuð.
Hrædd um að manni finnist kom-
inn tími til að stoppa bara af því
maður er búinn að fá einhver verð-
laun. Fari að slappa af og fá sér
hægindastól og inniskó. Verði of ör-
uggur með sig, fattarðu? En ég er
náttúrlega mjög þakk'át þeim sem
veita mér þessi verðiaun."
„Já, ég er algerlega háð tónlist,
alltaf í plötuhúðmn, alltaf á tón-
leikum, bara til að sjá hvað er að
gerast. Það gefur mér svo mikið.
Ég hlusta á músík af þörf. Mér
hefur alltaf þótt erfitt að tjá mig
með orðum, en músíkin einfaldar
hlutina svo mikið. Eftir erfiðan
dag er gott að hlusta á góða tón-
list, þá raðast hlutirnir upp af
sjálfu sér.“
- Hvað finnst þér góð tónlist?
Hvað hlustarðu mest á?
„Það er misjafnt og tengist
tfmabilum sem maður er að fara í
gegnum. Fyrir
ári hlustaði
ég mikið
á
komst ég að sömu niðurstöðu og
fyrir tíu árum eða eitthvað, að
nokkrar plötur eru uppá-
haldsplötur og aðrar eru
ekki eins góðar!
Venjulega er
maður með eitt-
hvað tvennt í
gangi - eitt-
hvert
mót-
vægi
sem
ésblöð á sama tíma. Á tímabili
hlustaði ég á Michael
Jackson svo-
leiðis að
það
Sterk staða
Staða Bjarkar er ótrúlega
sterk í tónlistarheiminum.
Hún hefur hærri prófil sem
stendur en nokkur annar
virkur dægurtónlistarmað-
ur í heimi, ekki síst vegna
tengsla hennar við klass-
íska geirann. Hljómsveitar-
stjórinn þekkti, Kent Naga-
no, valdi hana til að syngja
verk eftir Schönberg með sin-
fóníuhljómsveit sem hann stýrði
í Vínarborg í fyrra og tímaritið
Dazed & Confused
birti í fyrrasumar
skemmtUegt sam-
tal Bjarkar og
þýska tónskálds-
ins Karlheinz
Stockhausen.
Hann er tæpum
fiörutíu árum
eldri en Björk og
hefur verið virt nú-
tímatónskáld síðan
löngu áður en hún
fæddist. Björk var tólf
ára þegar hún kynntist
tónlist hans og fannst
þá loksins að hún
heyrði sitt tungumál í
músík.
Björk vinnur með
mörgum leiðandi öflum í
bresku tónlistarlífi og hef-
ur leitt aðra til skapandi og
hugmyndaríkra listamanna
sem hún hefur valið til að
vinna með sér. Til dæmis
valdi Madonna upptökustjó-
rann Nellee Hooper eftir að
Björk hafði unnið með hon-
um. „Vinnur með“ er rétt
orðalag, því hún notar þessa
listamenn ekki til skrauts
heldur frjórrar samvinnu sem
nýsköpun verður til úr.
Við spurðum Björk hvort hún
hefði einhvem tíma átt von á að
komast þangað sem hún er nú, og
hún veltir málinu fyrir sér smá-
stund áður en hún svarar.
„Ég hugsaði það aldrei þannig.
Ég man bara að þegar ég var
krakki og var spurð hvaö ég ætlaði
að verða þegar ég yrði stór, þá vildi
ég gera það sem ég var að gera ofsa-
lega vel. Mig langaði miklu meira
til að gera vel fyrir sjálfa mig en
gera öðram til geðs. Ég hef aldrei
viijað kompromissera - aldrei viij-
að sætta mig við málamiðlanir. Það
hef ég alltaf verið meö á hreinu.“
Hvernig verður tónlistin
til?
- Þú ert afar frjór tónlistarmað-
ur - hlustarðu mikið á tónlist
annarra?
„Mér finnst þetta merkileg verðlaun, en ég er
skithrædd viö verölaun yfir höfuö. Hrædd um aö
manni finnist kominn tími til aö stoppa bara af því maöur er búinn aö fá
einhver verölaun. Fari aö slappa af og fá sér hægindastól og inniskó," segir
Björk.
strengjakvartetta. Fór í endurmat
á allri öldinni, allt frá Debussy og
Prokofief og til nútímans. Svo
kemur af sjálfu sér. Af því þú ert
í bókum þá gætirðu til dæmis
verið að lesa Dostojevskí og Andr-
hálfa
hefði
verið
nóg. En
þetta er al-
ger gleðitón-
list, ofsalega
einfóld, hægt að
spila hana með einum putta og
lokuð augun, en maður verður
svo glaður þegar maður heyrir
hana! Svo á móti hlustaði ég á
eitthvað sem ég hafði rosalega
mikið fyrir, angistarfulla
strengjakvartetta og allt svo erfitt
eitthvað.
Núna hlusta ég mest á tvenns
konar innflytjendamúsík hér í
Englandi. Þessir hópar eru loks-
ins núna að fá útrás með tónlist
líkt og rappið var í Bandaríkjun-
um fyrir 20 árum. Þetta er mjög
algengt þegar ólíkir heimar mæt-
ast. Ég hef til dæmis verið mikið
á Suður-Spáni undanfarið, í
Andalúsíu. Þangað flúðu ein-
hverjir hópar af Egyptum fyr-
ir óralöngu og þar varð fla-
menco-tónlist til úr bræðslu
af þeirra tónlist og
spænskri tónlist. Það
skemmtilega við flamenco
tónlist er að hún er í tvenns
konar takti, mjög hægum
og mjög hröðum ..." Og
Björk syngur tóndæmi í sím-
ann eins og oftar í viðtalinu.
I neyðarástandi verða
til merkilegir hlutir
„Svipað er að gerast í tónlist af-
komenda innflytjenda frá Jama-
ica hér í Englandi," heldur hún
áfram. „Jamaicabúar hlusta á
svokallaða „dub-tónlist“ sem er
afar hæg en með miklum bassa,
svo fáránlega miklum bassa að
það víbra í manni innyflin þegar
maður hlustar á hana. Svo var
þeim boðið gull og grænir skógar
ef þeir kæmu hingað; það var lík-
lega á sjötta áratugnum. En hér
var ekki mikið um gull og ennþá
minna um græna skóga.
Bömin þeirra ólust upp við
tónlist foreldr-
anna en líka
nýja techno-tón-
list og útkoman,
tónlist afkomend-
anna, varð
svokölluð
„drum’n bass“
tónlist sem líka
hefur tvöfaldan
hraða eins og fla-
menco-músíkin. Ég
held að þetta sé
flottasta tónlistar-
stefna sem hefur ver-
ið sköpuð síðan
djassinn varð til úr
bræðslu ólíkra tónlist-
arheima í Bandaríkjun-
mn fyrir löngu. 1 neyðará-
standi verða til merkilegir
hlutir. Þetta fólk hugsar: ég
er ekki svartur, ég er ekki
enskur - hvað er ég? Maður
hefur ekkert vegabréf og þá
kemur svo rosaleg þörf fyrir
að búa sér til alveg sérstakt
vegabréf.
Svo er annar hópur jafnvel
ennþá reiðari en svarta fólkið í
Englandi og það eru Indverjarn-
ir. Þeir hafa verið miklu þolin-
móðari, þetta er svo blíð þjóð. En
nú eru þeir reiðir. Líf foreldra
þeirra og afa þeirra og ömmu var
eyðilagt og sjálfir komast þeir
ekki úr sporunum. Eru ennþá að
selja sígarettur á götuhomum og
drepa hver annan með hnífum.
Komast ekki neitt frekar en dýr í
búri.
Ég fór bara í gærkvöldi (það
var á mánudagskvöldið var) að
hlusta á tónlistina sem þetta fólk
býr til. Og ryþmamir eru svo fal-
legir að það er alveg fáránlegt.
Gamli indverski ryþminn er
svona pólíryþmi, mjög fiókinn og
óreglulegur - eitt frægasta kerfi
sem hefur verið fundið upp í tón-
list“ - og Björk lætur sig ekki
muna um að syngja nokkra ind-
verska trommutakta til skýring-
ar. „Þeir ná tólf hljóðum út úr