Dagblaðið Vísir - DV - 28.07.2000, Blaðsíða 6

6
FÖSTUDAGUR 28. JÚLÍ 2000
Fréttir I>V
Merkilegur fornleifafundur í Laxárdal í Nesjum:
Fýrsta blóthúsið sem
finnst hérlendis
Ljós í atvinnumálum Vestur-Skaftfellinga:
Mýrdælskir laukar til útflutnings
í sumar hefur verið unnið að upp-
grefti við fombýlið Hólm í Laxárdal í
Nesjum en þar fannst kuml árið 1902.
Dr. Bjarni Einarsson fomleifafræð-
ingur fann leifar af litlu húsi á þess-
um slóðum nú í sumar. „Ég er viss
um þetta er blóthús og fyrsti blótstað-
urinn sem fmnst hér á landi. Ég kýs
að kalla þetta blótstað en það era
ekki allir sammála því. Ég er hins
vegar sannfærður," segir Bjarni.
Bjarni segir leifarnar vera frá ár-
unum 871-872 og á þvi tímabili hafi
þessi staður verið í notkun; það
liggi ljóst fyrir og aldursgreiningar
styðji það að miklu leyti. „Hér hafa
menn matast og við höfum fundið
bein úr nautgripum, hestum, kind-
um, svínum, hænum, rjúpum og úr
einhverjum vaðfugli. Hér eru stoða-
holur sem við eigum efitr að rann-
saka,“ segir Bjami, en einnig hafa
fund'ist fjölmargir gripir og urmull
soösteina sem hefur verið kastað í
hólinn til að gefa guðunum, blíðka
þá, múta þeim eða til að fá þá á sitt
band. Einn maður hefur verið
heygður þama.
„Þetta er svo lítið hús að hugsan-
legt er að aðeins einn maður hafl
komið í blóthúsið og fært hinum
látna mat. Stoðholurnar eru hluti af
þeim atburðum sem hér hafa átt sér
stað; einhverjir trúarlegir atburðir
að heiðnum sið. Við höfum hér allt
ferlið fyrir framan okkur,“ segir
Bjami.
Að sögn Bjama hafa menn greini-
lega komið með dýr í blóthúsið og
væntanlega slátrað þeim. „Þau hafa
verið brytjuð niður á fjalhöggi sem
við fundum héma, síðan soðin og
etin og beinunum dreift um allan
hólinn. Hér hefur farið fram athöfn
í minningu þess látna sem hér
fannst 1902. Stefnt er að því að fletta
ofan af öllum hólnum þar sem kum-
lið og blóthúsið var þótt ekki takist
það í sumar. Heildin er öll mjög
merkileg og við megum ekki skilja
eftir neina lausa enda,“ segir Bjami
Einarsson fornleifafræðingur. -ji
PV, SUDURLANDI:____________________
„Við erum að fara utan til
Skotlands að kynna okkur þessa
framleiðslu, Skotamir eru búnir að
vera í þessu síðan 1968. Þar eru nú
framleidd um 2000 tonn af laukum,"
sagði Magnús Ágústsson, ylræktar-
ráðunautur Bændasamtaka íslands,
við DV en í næsta mánuði er áætlað
að hefja tilraunaræktun á blóm-
laukum í Vestur-Skaftafellssýslu.
Ræktun þeirra er víöa stunduð er-
lendis og til að kynna sér aðstæður
á ræktunarsvæðum er hópur fólks á
leið til Skotlands. Upphaflega er
hugmyndin að verkefninu komin
frá Hannesi Kristmundssyni, garð-
yrkjubónda í Hveragerði. Aö verk-
efninu standa Garðyrkjuskóli ríkis-
ins, Bændasamtök íslands, Rann-
sóknastofnun landbúnaðarins og
Suðurlandsskógar.
Engir sjúkdómar og engin
meíndyr
„Skotarnir byrjuðu að rækta
páskaliljur í samstarfi við Hollend-
inga. Það sem þeir hafa verið að
horfa til er það sama og við. Hér eru
engin meindýr sem lifa á páskalilj-
um og eiginlega engir sjúkdómar
sem hugsanlega gætu háð þessu.
Einangrun landsins gerir það að
verkum, auk stutts sumars og kuld-
ans. Það er allt þetta sem gerir þetta
svona áhugavert," sagði Magnús.
Ræktunin fer þannig fram að tek-
in eru svokölluð laukblöð sem
mynda smálauka. Ætlunin er að
rækta þessa smálauka upp í þá stærð
sem þarf til að geta notað þá til
blómaræktar.
Magnús segir það sem horft hafi
verið til þegar leitað var að heppileg-
um stað fyrir ræktunina hafi veriö
að i Vestur- Skaftafellssýslu séu til-
tölulega mildir vetur, þar sé nóg
land og byggðin hafi staðið frekar
höllum fæti undanfarið.
Laukarnir eru settir niður upp úr
miðjum ágúst. Þá mynda þeir ræt-
ur, síðan eru þeir látnir vera niðri í
tvö ár áður en þeir eru teknir upp
aftur, yfirleitt í endaðan júlí tveim-
ur árum seinna. „Þar sem aðstæður
eru betri, eins og í Hollandi og
Frakklandi, er ræktað í eitt ár. En
það sem við fáum með þessu eru
stærri laukar og stærri laukar þýða
fleiri blóm,“ sagði Magnús.
Páskaliljur í janúar
Til að byrja með er stefnt á að
3
- talið vera frá árunum 871 til 872
DV-MYND JÚLlA
Dr. Bjarni Einarsson ásamt starfsliði
Meö Bjarna á myndinni eru Leifur, Daníel, Björn og Iris Lind
ásamt hundinum Busa.
Hentugur ræktunarstaður
Viö ræktunina þurfum viö moldarblendinn sandjaröveg sem nóg er af fyrir austan, “ segir Magnús. Skyldi þetta veröa
framtíðarræktunarstaöur páskalilja og hýasinta?
Páskaliljur
Þegar þær fara aö fást hér, alíslenskar, lungann úr ár-
inu þá kallast þær víst ekki páskaliljur öllu lengur.
rækta upp í innan-
landsmarkað en
síðan á að gera
markaðsathuganir
erlendis. Bundnar
eru vonir við að i
fyrstu verði aðeins
fluttir út laukar en
í framtíðinni fari
ræktunin alfarið
fram hér á landi,
frá lauk að blómi.
„Við erum vön því
hér á landi að
páskaliljur fáist
aðeins um pásk-
ana en víðast hvar
í heiminum heita
þær nassisus og
menn selja þær af-
skornar frá því í
lok janúar. Það er
eins með jóla-
stjörnuna, það eru
til hvítar og gular
jólastjörnur sem
hægt væri að selja
um hvítasimnu og
páska. Hýasintur,
til dæmis, eru á
mörgum blómasýningum að vori
uppistaðan í blómaskreytingunum
en hér þekkjum við þær aðeins um
jólin.“
Ræktun laukanna fer fram á ekki
ósvipaðan hátt og kartöfluræktun
nema settur er niður lítill laukur
sem verður að einum stærri. Svæð-
in sem verið er að skoða fyrir rækt-
unina eru fjögur í nágrenni Kirkju-
bæjarklausturs og í Mýrdal. í til-
raununum er áætlað að vera með
um 3000 ferm. Enn er ekki búið að
velja ræktendur.
Magnús segir það stuðning frá
Framleiðnisjóði landbúnaðarins
sem geri verkefnið mögulegt. „Síð-
an vonum við að Atvinnuþróunar-
sjóður Suðurlands komi að þessu.
Það var að visu búið að sækja til
hans en þetta fékk ekki skilning í
fyrstu.
Við ætlum að sækja um aftur
vegna markaðsrannsóknanna.
Þetta er náttúrlega eins og snjó-
bolti, fjöldi manns hefur áhuga á að
vita hvað þetta gengur út á og hvort
þeir komist inn í verkefnið," sagði
Magnús Ágústsson ylræktarráðu-
nautur. -NH
Kf^.T?T!Trii KriStjáns5on
notfang: sandkom@ff.is
Temmileg laun
Athygli hefur
vakið að Margrét
Frímannsdóttir,
þingmaður Sam-
fylkingarinnar, sem
gjaman hefur verið
talin málsvari lítil-
| magnans í þjóðfé-
laginu, skuli ekki
hafa neitt við 1250
þúsund króna mánaðalaun forseta
íslands að athuga er Dagur spurði
hana um hvort þau væru hæfileg
eftir úrskurð Kjaradóms. Það vek-
ur ekki síður athygli að á sama
stað telur Ari Edwald, fram-
kvæmdastjóri Samtaka atvinnulífs-
ins, sem frekar er talinn til þeirra
sem betur mega sín, að laun for-
seta séu orðin ansi rífleg. Sagt er
að verkafólk sem verið hefur á
launum frá 50 til hundrað þúsund
á mánuði hugsi nú gott til glóðar-
innar fyrst temmileg laun að mati
þessara aðila eru talin vera í það
minnsta vel yfir milljón...
Árnakirkja
Árni Johnsen
leikur aðalhlut-
verkið í Eyjum um
helgina er vígð
verður stafkirkja
sem er þjóðargjöf
Norðmanna til ís-
lendinga í tilefni
af þúsund ára
kristnitökuafmæli
á íslandi. Margt fyrirmenna verður
viðstatt athöfnina, svo sem Davíö
Oddsson, Karl Sigurbjömsson,
biskup, Haraldur Noregskonung-
ur og Sonja drottning, Ólafur
Ragnar Grimsson forseti, ráðherr-
ar og aðrir gestir. Þykir mörgum
sem Árni hafi þama bætt heljar-
mikilli rós í hnappagat sitt með því
að plata sjálfan Noregskonung til
gefa Vestmannaeyingum kirkju.
Segja gárungar þetta með ráönum
hug gert hjá Áma. Hann er stakur
bindindismaður og því hafi honum
alltaf þó nafnið „Landakirkja"
minna um of á görótta drykki. Nú
er sem sagt risin ný kirkja i Eyjum
og er talið næsta víst og hún verði
nefnd Árnakirkja...
Þetta lagast
Einar Sigurðs-
son framkvæmda-
stjóri hjá Flugleið-
um, á ekki sjö dag-
ana sæla um þessar
mundir. Ekki virð-
ist eiga af félaginu
að ganga varðandi
bilanir á flugvélum
og endalausum töf-
um á flutningi farþega yfir hafið.
Vart líður sá dagur að ekki megi
lesa heilu skammardálkana í dag-
blöðum frá öskureiðum farþegum.
Gárungar segja að senn fari að ræt-
ast úr raunum Einars. Vegna
hremminga að undanfömu hefur fé-
lagið farið þá leið að bæta fólki upp
ónæðið með því að gefa ferðir út og
suður. Brátt verði svo komið að
heilu flugvélafarmamir verði með
fólk á ókeypis fargjöldum af þess-
um sökum. Því hljóti að koma að
því á endanum að einhver verði
ánægður með þjónustu félagsins...
Til Noregs
Hljótt hefur ver-
ið um ferðir vík-
ingaskipsins ís-
lendings undan-
farna daga. Sigl-
ingatæki Páls
Bergþórssonar
veðurfræðings,
húsasnotran, sem
hann smíðaði að
hætti víkinga og lét áhöfninni í té
mun er siðast fréttist hafa reynst
afskaplega vel. Þótti hún ekki gefa
háþróuðum GPS-staðsetningakerf-
um neitt eftir. Vegna fréttaleysis
um ferðir skipsins voru gárungar
þó farnir að efast um að hönnun
Páls hefði verið alveg rétt. Velta
menn fyrir sér hvort „vestur" hafi
örugglega verið réttu megin á
húsasnotrunni eða hvort skipið sé
nú ef til vill á leið til Noregs...