Vísir - 12.06.1973, Blaðsíða 6

6
Visir. Þriöjudagur 12. júni 1973.
VÍSIR
tltgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhanriesson
,/ Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Afgreiösla: Hverfisgötu 32. Simi 86611
Ritstjórn: Síöumúla 14. Simi 86611 (7 ifnur)
Askriftargjald kr. 300 á mánuöi innanlands
i lausasölu kr. 18.00 einfakiö.
Blaöaprent hf.
Hver botnar í Bretum?
Tveir þingmenn brezka íhaldsflokksins hafa
orðið nafnkunnir hér á landi fyrir afstöðu sina til
landhelgismálsins. Annar er Patrick Wall, harð-
snúinn andstæðingur okkar, svo sem komið hefur
fram i sjónvarpsþáttum. Hinn er Laurence Reed,
sem hefur oftar en einu sinni varað brezku
stjórnina við afleiðingum gerða sinna.
Þótt þessir tveir menn séu á öndverðum meiði i
landhelgismálinu eiga þeir það sameiginlegt að
vera skynsamir og framsýnir menn. Þeir sjá
báðir, að hafréttarráðstefna Sameinuðu
þjóðanna mun færa íslendingum pálmann i
hendurnar. Þeir draga aðeins misjafnar ályktan-
ir af þeirri skoðun.
Wall bendir á Islendinga og segir: Þið getið vel
beðið með 50 milurnar og farið að lögum, unz
hafréttarráðstefnan samþykkir slika landhelgi.
Reed bendir hins vegar á Breta og segir: Hvað
erum við að berjast vonlausri baráttu gegn land-
helgi, sem áreiðanlega verður staðfest á haf-
réttarráðstefnunni?
Svipaðar skoðanir, andstæðar eða meðmæltar
okkur, hafa komið fram i leiðurum margra
brezkra blaða, þar á meðal flestra hinna virtustu.
Grunntónn þeirra er, hve tilgangslitið þorska-
striðið sé i ljósi væntanlegra ákvarðana haf-
réttarráðstef nunnar.
En hver skal þá vægja i hinu tilgangslitla
þorskastriði? Við þvi er ekki unnt að gefa einfalt
svar, annað en það, að samningar séu jafnan
beztir. En nú hafa þeir atburðir gerzt á miðun-
um, er við teljum svo svivirðilega, að við getum
ekki lengur setzt að samningaborði, meðan brezk
herskip sigla i 50 milna landhelginni.
Við erum ekki einir um þessa skoðun. Hún hef-
ur fengið hljómgrunn erlendis, einkum á vett-
vangi Atlantshafsbandalagsins. Fulltrúar
Noregs og Danmerkur og embættismenn banda-
lagsins hafa reynt að fá Breta til að kalla herskip
sin út fyrir 50 milna landhelgina.
Flest bendir til þess, að valdbeiting brezka
flotans fari almennt i taugar ráðamanna Atlants
hafsbandalagsins. Þeir átta sig ekki á, hvað kem-
ur Bretum til að spilla einingu bandalagsins með
þvi að haga sér svona gagnvart einni bandalags-
þjóðinni.
Brezka stjórnin er ekki að vernda brezka neyt-
endur. Það er alkunnugt, að islenzkur sjávarút-
vegur er rekinn á hagkvæmari hátt en sjávarút-
vegur Bréta og sennilega allra annarra rikja
heims. Við getum þvi boðið Bretum upp á betri
og ódýrari fisk en þeir geta sjálfir.
Brezka stjórnin er aðeins að verja þrönga sér-
hagsmuni togaraútgerðarinnar við Humberfljót.
Hún er ekki að verja þessa þröngu sérhagsmuni á
varanlegan hátt. heldur aðeins fram á næstu haf-
réttarráðstefnu, sem hefst væntanlega upp
úr áramótunum.
Það er von, að brezkir þingmenn og leiðara-
höfundar frýi rikisstjórn sinni vits, er hún leggur
svo feiknarlega áherzlu á að vernda þrönga sér-
hagsmuni um ákaflega skamman tima, að hún
tekur þá áhættu að einangrast i Atlantshafs-
bandalaginu og á hafréttarráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna.
Ennþá hefur ekki tekizt að skýra fásinnu
brezku stjórnarinnar á viðhlitandi hátt. Ef til vill
er hér aðeins um að ræða þekkt atriði úr læknis-
fræðinni, — eftirköst eftir slæman sjúkdóm, það
er að segja sálræn eftirköst eftir langvinna
heimsveldisstöðu Bretlands. -JK-
Fara miðborgirnar í
Eitt af frumstæöari þorpum Afrfkumanna, þar sem olnboga-
rýmiö er rikulegt, en tæki of mikiö flatarmái fyrir borgarbúa.

Alster-hverfiö í Hamborg, hugmynd Gruen: Sem mest olnbogarými á
sem minnstum fleti.
Gruen vill iáta loka gömium miö borgum og einstöku strætum fyrir
biikkbeijuumferö og byggja yfir þær til þess aö skýla fótgangandi
fyrir veörum.
Borgirnar vaxa á
meðan innborgirnar
fara smám saman i
eyði. Bandariski arki-
tektinn Victor Gruen
liggur borgaryfirvöldum
og skipulagsaðilum á
hálsi fyrir að hafa svik-
izt um að halda á lofti
byltingarfánanum, sem
hófst á loft i byggingar-
málum og arkitektúr á
árunum 1920-30.
Victor Gruen er gyðingaættar
og flúði af þeim sökum Austurriki
1938. 69 ára gamall er hann núna
yfirmaður stærstu stofnunar
heims, sem vinnur að borgar-
skipulagi. — Hann hefur hlotiö
heimsfrægð sem höfundur
„verzlunar miðbæja i úthverf-
um”, en þær hafa rutt sér til rúms
á vesturlöndum. í Bandarikjun-
um er t.d. hlutdeild þeirra i smá-
söluverzluninni talin nema 50%.
Hann hefur unnið að skipulagi
Hamborgar, Vinar, Parisar o.fl.
„Það má finna Manhattan,
hvert sem litiö er, enda hlaðast
vandamál borgarlifsins upp. Ti-
undi hver ibúi jarðar býr i mill-
jónaborg, sem hver hefur sina
miðborg, ef ekki tvær eða fleiri,”
skrifar „Der Spiegel” nýlega i
grein, sem fjallar um gagnrýni
Victor Gruen á byggingarháttu
nútlmans.
„Miðborgirnar sitja uppi með
úreltar byggingar, sem bera sig
ekki fjárhagslega. Þær eru sóða-
legar, niðurniddar og gróðrarstia
afbrota,” segir New York Times,
en blaðið spáir jafnframt: „Þeim
er ekki viðbjargandi og munu
enda deyja út eins og risaeðlur
fornaldar.”
Hjá „Der Spiegel” vaknar sú
spurning, hvernig fólk komi til
með að búa i framtiðinni. Hvort
fólksfjölgunarsprengjan veröi til
þess aö fólk búi eins og maurar i
risaþúfum.
Þaö er bent á, að i Wah-Fu-
hverfinu i Hong Kong búi 5400
manns á hverjum hektara lands.
Það gerir tvo fermetra lands fyrir
hvern ibúa til allra athafna,
starfs, heimilislifs o.s.frv.
Victor Gruen arkitekt segir, að
það eigi sér staö átök milli náttúr-
legra lifshátta og svo tilbúinna
gervilífshátta. Hann spáir þvi, að
sigri hið siðarnefnda, muni
maöurinn fara i hundana. — En
hann segist þó greina von um, að
sú kreppa, sem manneskjan á við
að striða i umhverfismálum,
kunni að verða yfirstigin.
Gruen hefur skrifað bók um
þessi mál, þar sem hann gagn-
rýnir núverandi skipulag. Hann
telur umhverfisvandann saman
settan af tvennu aðallega:
1) Fólksfjölgun og flótta úr
dreifbýlinu. Lifsþægindagræðgi
og neyzlugræðgi, ásamt með út-
þenslu á yfirbyggingunni (skrif-
stofubákni hins opinbera), og um-
ferðaröngþveitið.
2) Fjölgun i úthverfum samfara
fækkun i miðborgum og Gruen
bendir á, að árlega flytjist t.d.
50.000 manns úr miðborg Ham-
borgar.
Þessi heimsfrægi arkitekt mæl-
ir með þvi, að iðjuverin verði
fjarlægð úr ibúöarhverfunum, en
hann vekur athygli á þvi, að þar
sem slikt hafi verið stefnan, hafi
alltof oft komið i staðinn það, sem
hann nefnir „anti-borgir”. A hann
þá við, að þar sé troðið stjórnar-
byggingum, þar sem sé ekki ann-
að mannlif að finna en að skrif-
stofublók hitti skrifstofublók. Eöa
fjármálastofnanir „þar sem fjar-
ritinn spjalli við tölvuna”. Eða
„gamalmennahæli og lista-
stofnanir, sem enginn vill koma i,
og svo kirkjur, sem séu alger
eyðimörk, nema á sunnudögum”.
„A hinn bóginn hittast ibúarnir
i ibúðahverfunum og kynnast
hverjir öörum, en það er þá mjög
háð stéttarskiptingunni. Þeir
hafa samneyti á Iþróttamótum, i
kvikmyndahúsum, á knæpum og I
kynsvallsveizlum eða við jaröar-
farir,” skrifar Gruen. Hann segir,
að af þessu leiði:
1) Þvi meira, sem hverfum er