Tíminn Sunnudagsblað - 17.01.1971, Blaðsíða 2

★ ★ Mikið er af því gumað,
þegar mönnum er troðið niðar
í kláf og skotið til tunglsins.
Óneitanlega er það til muna
endurbœtt útgáfa af því, þeg-
ar ónefndar persónur riðu loft-
ið á prikum. Meira finnst mér
samt koma til Borlaughs, hins
norskættaða vísindamanns, sem
kynbætir matjurtir með þeim
ágætum, að milljónir manna
geta fengið meira að borða en
áður. Fyrir honum er vert að
bcrja bumbur. Þó skiptir hlát-
ur saddra barna, sem áður
kunnu ekki að brosa, meira
máli en allur bumbusláttur.
Það er lofsöngur, sem hæfir
velgerðarmanni mannkynsins —
manni, sem sómir sér við hlið
landa síns, Nansens.
★ ★ Afrek Borlaughs er auð
vitað ekki neitt kraftaverk, þó
að það sé snilliverk. Um þús-
undir ára hafa nafnlausir rækt-
unarmenn verið að gera það á
fálmkenndan hátt. á löngum
öldum, er Borlaugh hefur með
vísindalegri tækni og kunnáttu
semi tekizt í einu vetfangi svo
að segja. Allar matjurtir ver-
aldarinnar eiga kyn sitt að rekja
til villijurta, sem verið hafa
í öndverðu næsta snauðar í
samjöfnuði við kornið, sem nú
bylgjast á ökrunum, og græn-
metið, sem umbreytir frjó-
magni moldarinnar í næringar-
ríkan mat. En það er einmitt
með hina löngu ræktunarsögu
að baksviði, sem jurtakynbæt-
ur Boriaughs birtast í fyllstri
reisn. Við skulum hugsa okk-
ur, að það séu tíu þúsund ár
síðan villikomið varð fyrst sáð-
jurt. Þrátt fyrir allt, sem áunn-
izt hefur á óralangri tíð, er
enn unnt að seiða fram ný af-
brigði margra tegunda korn-
jurta, er bæði gefa miklu meiri
uppskeru og eru óvandari að
vaxtarskilyrðum. Engar likur
eru þó til þess, að Borlaugh
og aðrir jurtakynbótamenn hafi
fetað leiðina á enda og náð
þeim árangri, sem beztur verð-
ur fenginn. AUt getur þetta
leitt okkur í grun, hversu miklu
gagnlegri ótal tegundir jurta
geta veríð manninum í lffsbae
áttu hans heldur en enn er orð-
ið. Þar blasir við aðeins hálf-
urinn akur, sem enginn veit,
hvaða ávört getur borið.
★ ★ Á íslandi hafa til
skamms tíma búið hirðingjar
og veiðimenn, sem ekki létu
sér ræktun sérlega hugleikna.
Enn eru íslendingar fyrst og
fremst áhlaupamenn, sem mik
ið traust setja á slembilukk-
una. Þótt alllangt sé síðan menn
sannfærðust um, að kynbætur
búfjár væru gagnlegar, fer enn
lítið fyrir því, að almennar von
ir séu bundnar við jurtakyn-
bætur á landinu. Síðustu ára-
tugi hafa skógræktarmenn, gras
ræktarmenn, garðyrkjumenn og
kornræktarmenn gert margvís-
legar tilraunir með innfluttar
tegundir gróðurs og á sum-
um sviðum náð merkilegum ár-
angri, og starfað er nú að úr-
vali grasstofna innan Iands. En
raunverulegar jurtakynbætur,
sm hæfi náttúrufari landsins,
verður varla sagt, að eigi upp á
pallborðið hjá okkur. Menn
hafa staðhæft seint og snemma,
að ísland sé grasræktarland, en
þó árlegt kal sé orðið eins og
háðsmerki aftan við þess kon-
ar vígorð, er fast að því eins
«g flestir sætti sig vlð það.
Tæpast fer þó hjá því, að fá
mætti miklu þolnari, arðmeiri
og efnaríkari grös með kynbóta-
um. Og hver getur fullyrt nema
melgresið sé efni í sáðjurt með
nýja og mikilsverða eiginleika?
En svo fjarri virðist það íslenzk-
um hugsunarhætti að sveigja
náttúruna með þvílíkum hætti
til þjónustu við komandi kyn-
slóðir, að maður, sem af eigin
ramleik hefur náð athyglisverð
um áfanga við ræktun nýrra
kartöfluafbrigða með nokkru
frostþoli, hefur orðið að berja
ofan af fyrir sér með því að
kenna argandi gagnfræðaskóla-
krökkum einhevrjar staglgrein-
ar. Þjóðfélagið hefur hvorki
greitt fyrir honum við jurtakyn-
bæturnar né veitt honum aðra
örvun, að manni skilst, nema
síður sé.
★ ★ Á mikil tíðindi eiga
mcnn að hlusta opnum huga.
Staðreyndum eiga menn að gefa
gaum. Hagnýt þýðing jurtakyn
bóta er eftirtektarverð stað-
reynd. Við hér í úthafinu höf-
um nú eins konar hlaupareikn-
ing hjá náttúrunni, og notum
hann þannig, að við stofnum
til sívaxandi yfirdráttar hjá
Iandinu og hafinu umhverfis
það. Við þurfum að fara að
leggja inn, áður en hinn mikli
bankastjóri lokar reikningnum.
Okkur er brýn nauðsyn að ger-
þekkja landið okkar og sjóinn
og alla eðlisþætti þess lífs, sem
þar þróast. Við verðum að
þekkja jarðveginn, vötnin, grös
in, skordýrin, gerlalífið. Svo er
fyrir að þakka, að við eigum
margt góðra vísindamanna, sem
auka slíka þekkingu óðum. Á
eftir verður að fara fram virkj
un þeirrar þekkingar — virkj-
un, sem ekki miðar einungis að
skynsamlegri nýtingu þeirra
gæða, sem ekki hefur verið só-
að eða tortímt, heldur einnig
eflingu þeirra. Meðal þess, sem
kallar að, eru víðtækar jurta-
kynbótatilraunar, er hér sem
annars staðar geta borið mik-
inn ávöxt. Við eigum kannski
ekki efni f neinn Borlaugh né
getum heldur boðið þá starfsað-
PramhaW á 46. sl8o.
26
V 1 M I N N
8UNNVDAG8BLAS