Tíminn Sunnudagsblað - 17.01.1971, Blaðsíða 21

Rengluleg böm em
oft heilsuhmustust
Náttúran er mikill og góður
kenmari. Jafnvel fárra vikna gam-
alt kornbarn er þess umkomið að
velja sér þann mat, sem fullnægir
þörfum þess á eggjahvítu, fjörefn-
um og söltum. Þetta hefur verið
sannað með fjölmörgum tilraun-
um. í kring um ómálga börn hef-
ur verið raðað ýmsum tegundum
matvæla og þau sjálf látin velja.
Þau taka hið sama fyrst í stað, en
breyta svo um, og þegar dæmið er
gert upp að mánuði liðnum, kem-
Ur á daginn, að þau hafa einmitt
valið sér það, sem næringarefna-
sérfræðingar segja, að þau þurfi
til þess að dafna vel.
Langflest börn velja sér sama
matinn allmarga daga samfleytt —
til dæmis harðsoðin egg. En svo
breyta þau um og velja sér ekt-
hvað annað. Þau eru ófáanleg til
þess að halda sig lengur við egg-
in. Það er af því, að móðir nátt-
úran segir þeim, að þau hafi
fengið nóg í bili af þeim efnum,
sem í eggjutm eru.
Mæður furða sig oft á þvi, að
barnið steinhættir snögglega að
vilja mat, sem það hefur verið
sólgið í síðustu vikurnar. En svar-
ið er ósköp einfalt. Líkaminn
þarfnast ekki meira af þessum
mat í bráð- Hann er mettur af
þeim lífefnum, sem í honum eru.
Svipað er þessu sjálfsagt farið um
flestar dýrategundir. En með aldr-
inum slævist rödd náttúrunnar —
leiðsagan bregzt, og matarvenjurn-
ar verða mikln háðari aldarsið e,n
heilbrigðri þörf líkamans.
Auðvitað er algengast, að barn,
sem vill ekki mat, er mett. En
foreldrunum finnst iðulega, að það
geti ekki verið. Þau reyna þá
tkannski að þrýsta barninu til þess
að borða meira, eða lokka það til
þess, en árangurinn verður oft
þveröfugur við það, sem til var
ætlazt. Barnið missir mataiiyst eða
fyllist þrjózku, þegar því er ofboð-
ið. Sé börnum þröngvað til þess
að borða meira en góðu hófi gegn-
ir, fá þau ekki sjaldan magaverk
eða uppsölu. Það er náttúrlegt
svar líkamans. Foreldrarnir halda,
að það sé sjúkdómseinkenni.
Oft láta foreldrar alls konar
leikföng á matborðið hjá barninu
og reyna að beina athygli þess að
þeim, svo að unnt sé að troða í
það einni skeiðinni eða bitanum
meira, þegar það er með hugann
annars staðar. Þetta er í góðu
skyni gert. En það er sjaldan
heppilegt. Þessir foreldrar ættu
að setja sig i spor barnsins.
Hvernig ætli okkur sjálfum yrði
við, ef einhver stæði fyrii aftan
stólinn okkar og reyndi að þrýsta
okkur til þess að bæta á okkur,
þegar við erum orðin södd? Barn-
inu er nákvæmlega eins farið, og
munurinn er sá einn, að það get-
ur ekki mótmælt með öðru en að
vola og setja matinn út úr sér.
Það má ekki rniða við það, hvað
barnið er vant að borða, því að
matariystin getur verið misjöfn
frá degi til dags. Fullorðið fólk
borðar ekki heldur iafnmikið alla
daga.
Það á ekki heldur að gefa börn-
um of mikið að drekka. En oft
láta foreldrar barn sitt drekka eins
mikla mjólk og í það verður kom-
ið. En það gengur út yfir matar-
lystina, og svo getur farið, að barn-
ið fái ekki öll þau næringarefni,
sem það þarfnast.
Það hefur löngum verið siður
að segja grönnum og pasturslFl-
um börnum, að þau verði að borða
meir af hafragraut og drekka
rjóma, svo að þau verði stór og
sterk. Fullorðið fólk lætur sér
skiljast, að því sé ekki hollt að
fitna um of. En svipað getur gilt
um börn.
í norðlægum löndum er næsta
fátíF, að börn séu vannærð. Næst
sanni er, að þar fá allir, ungir og
gamlir, næga næringu, þótt örfá-
ar undantekningar kunni að finn-
ast. Þess vegna þroskast öll heil-
brigð börn, sem njóta eðlilegrar
umönnunar, eins og þeim er Tag-
ið og ná þeim vexti og þunga, sem
þeim er áskapaður og oftast er
bundinn erfðaeigindum.
Það er fávíslegt, þegar fóik er
að vega og mæla börn og bera
árangurinn saman við einhverjar
skrár, sem það hefur komizt yfir
um eðlilegan þroska barna á þess-
um eða hinum aldrinum. Þe‘ta er
aldrei annað en meðaltöl, og það
merkir aftur, að jafnnáttúrlegt get
ur verið, hvort heldur barnið er
þroskaðra eða óþroskaðra en þess-
ar tölur sýna. Það hlýtur svo að
vera.
Allir, sem annast dýr, láta sér
skiljast, að til er arfgengt ættar-
mót, sem bæði birtist i útliti og
öðrum eiginleikum. Þingeyskt
sauðfé var með talsvert öðrum ein-
kennum en vesifirzk fé — Go-tt-
orpskyn og Kleifakyn sitthvað.
Bernharðshundur og mjóhundur
eru viðlíka háir á fæti, en Bern-
harðshundur er mun þ.vngri. Eng-
inn furðar sig á því. Það á svo að
vera. Á sama hátt er mönnum a-
skapað mismunandi vaxtariag og
mismunandi holdafar. Það erfist
eins og annað.
Vaxtarlaginu má i höfuðdrátt-
um skipa i þrjá flokka: Hina
þybbnu og hnubbaralegu, sem
hafa tilhneigingu til þess að fitna
— hina beinastóru og vöðvamiklu,
sem oft verða öðrum þyngri —
hina smábeinóttu, grönnu og vöðva
rýru, sem ekki safna fitulagi til
jafns við aðra.
Flest fólk er sambland alls
þessa.
Sjaldnast er eins mikill munur
á vaxtarlagi lítilla barna og full-
orðins fólks. Þó sker síðast taldi
flokkur sig oft úr. Það eru renglu-
legu börnin, sem okkur kann að
sýnast eins og fölar spírur, sem
vaxið hafa í skugga.
Það er ríkt í fólki, að einu sinni
voru til vannærð börn (og eru
vissulega enn til í fjarlægð við
okkur, jafnvel fleiri en nokkru
sinni fyrr). Margir foreldrar eiga
bágt með að s æita sig við, að
börnin þeirra séu svona renglu-
le-g, og þeim finnst helzt, að þau
þrífist ekki. Þess vegna er oft
snemma byrjað að troða i þau sem
mestum mat, svo að þau verði
holdugri og þreknari. Það er val-
ið handa þeim, sem er verulega
„nærandi". Þessi árátta foreldr-
anna er iðulega mesta raunin, sem
þessi renglulegu börn eiga við að
stríða. Það er sífellt verið að suða
í þeim, og þeim er ofboðið.
Sannleikurinn er þó sá, að
rengluleg börn eru oft hin hraust-
T 1 M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
45