Tíminn Sunnudagsblað - 17.01.1971, Blaðsíða 13

í Slútnesi að sumarlagi.
byggja lagst af aftur vegna örfoks
tim Ipa9 landnám var úti. Geituir
Og sauðíé, 'svo Oig smávaxinn mið-
áídanautpeníngur, einsog hnúta sú
bar vott um úr Surtshelli sem ár-
iærð'var til A.D. 930, alt gekk úti
vetur og sumar. Búsmalinn nagaði
ofaní mold þann gróður se-m fyrir
var, og vindurinn var búinn að
feykja moldinni burt áður en hæg-
fara græðimáttur þessa kalda lofts-
lag-s fengi ráðrúm til að bæta í
skörðin.
Af ömefnum má skilja að þess-
ir menn hafi alið -með sér akurvon-
ir í hinu nýja landi; en ef þeir ekki
brendu kjö-rrin í dölum og á nesj-
um til að fá sér akur, þá igerðu þeir
það í fjandskaparskyni hver við
annan ef t-rúa má fornsögum. Þetta
var járnaldarfólk án aðgángs að
járni, þeir urðu að gera til kola
ef þeir áttu að geta járn, og þar
hafa einkum kjarrskógarnir mátt
gjalda afhroð. Auk þess var skjól-
-g-róður landsins höggvinn til elds-
neytis alt frammá okkar da-g. Með
hverri kynslóð sem kemur og fer
verður flagsærið æ meira höfuð-
einkenni landsins. Enn í dag ve-rð-
ur mifclu rneira land örfoka á ári
hverj-u en nemur árlegri viðbót í
ræktun.
Á síðustu áratugum hafa menn
ferið verðlaunaðir af hinu opin-
bera fyri-r að ræsa fram mýrar, líf-
seigustu gróðursvæði landsins,
undir yfirskini túnræk-tar. Seigar
ræt-ur mýragróðursins halda gljúp-
um jarðveginum saman og vatnið
nærir fjölda lífrænna efna í þess-
um jarðvegi og elur smádýralif
sem að sínu leyti dreg-ur til sín
f-ugla. Mýrarnar eru stundum -kall-
aðar öndunarfæri la-ndsins. Þús-
undir hektara af mýrum standa nú
með op-num sk-urðum sem ristir
hafa verið í þeim tiigángi að draga
úr landinu alt v-atn, síðan ek-ki sö-g-
una mei-r: eftilvill var aldrei mein-
íngin í alvöru að -gera úr þess-u
tún. Fer ekki að verða mál til að
verðlau-na menn fyrir að moka of-
aní þetta aftur? Þega-r mýrar eru
ræstar fram til að gera úr þeim
vailendi er verið að herja á hið
viðkvæma jurta- og dýraríki lands-
ins. Skilja -menn ek-ki að holt og
melar og aðrar eyðimerkur á ís-
landi urðu til við það að vallend-
ið blés upp? Það hefði verið nær,
að minstakosti á síðustu áratu-gum,
að hvetja bændur til að ge-ra tún
úr holtum og mel-um: þar er það
vailen-di sem rányrkjan hefur snú-
ið í eyðimörk, friða síða-n mj'rarn-
ar með löggjöf.
Þó það sé einsdæmi í Evrópu að
löndum hafi ve-rið spillt af -manna-
völdum einsog á íslandi, þá mætti
það ver-a dk-kur nokk-ur hu-ggun að
vera ek-ki einsdæmi í heimin-u-m
sa-manlögðum. Norðurafríku-
ströndin var til forna kornhlaða
Rómaveldis. Eftir fall Róms tínd-
ust hjarðme-nn úr arabalöndum
inn í akuriönd þessi yfirgefin og
fluttu með sér geitfé og sauðfé
einsog ok-kar fólk. Sauðkindin og
geitin eru einiægt fylgifé frum-
stæðra bænda, auðkenni vesal-la
þjóðmenni-nga, rússar kaila þenn-
a-n fénað kýr fátæka mannsins.
Gróðurlendum fornaldarinnar, þar
se-m nú er Ais-ir, var snúið í mela
holt og sanda nákvæmJeg-a einsoig
hér á íslandi. Enn í dag má sjá
í Afríku hjarðmenn standa yfir fé
sínu nótt sem nýtan dag að halda
því á beit í holtum þessum og vera
að mutra því til í landin-u eftir því
hvar falla skúrir og einhverjum
holtagróðri kann að skjóta upp.
Þar-na er reyndar hægt að hafa
sauðfé úti allan ársins hring ef mað-
ur er nógu fátækur tii að liggja
úti með fé sínu eða nógu -mikill
sjeik til að eiga nokkur þúsund
rol-lur í vörslu efcki velframgeing-
inna smalamanna, en situr sjálfur
einhverstaðar þar sem rom-mið er
skei-nkt ómælt.
Lön-d -suðurhj-arans ein, svo sem
Argentína, hánga enn í því, amk
sumstaðar, að hafa náttúrleg skil-
y-rði til sauðfjárræktar. í Patagón-
íu gein-gur fé sjálfala vetur og sum-
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
37