Íslendingaþættir Tímans - 12.08.1977, Blaðsíða 19

Arni Sigurpálsson
bóndi í Skógum
f. 2B/a 1878
d. 11/11 197«
Hinn 20. nóv var Árni Sigurpálsson
frá Skógum i Reykjahverfi S-bing til
moldar borinn frá Húsavikurkirkju að
viðstöddum fjölda vina og vanda-
manna.
Árni var fæddur að Skógum hinn 26.
marz 1878 og var þvi á nitugasta og
niunda aldursárinu, þá hann hlaut lög-
máli dauðans og lézt af ellihrumleik i
Sjiáírahúsi Húsavikur eftir alllanga
legu þar. Arni var af þingeysku bergi
brotinn og barn sinna átthaga, enda
heimilisfastur i Skógum allt sitt lif og
sivinnandi umhverfi sinu frá unglings-
árum til ellidaga. Hann var yngstur
niu systkina og heitinn eftir bróður
sinum sem lézt 15 ára gamall. Arni
hafði lifað tvenna tima og ýmislegt
reynt sem ekki er óeðlilegt um svo
gamlan mann.
Einu sinni reri hann t.d. til fiskjar
með Benedikt Sveinssyni sýslumanni
á Héðinshöfða föður Einars skálds. Á
Héðinshöfða varð Arni fyrir mjög
minnisverðri lifsreynslu, er hann átta
ára drengurinn samrekkti Arna
Sigurðsyni afa sinum eina nótt og
vaknaði til þess að gamli maðurinn
var látinn i rúminu. Þegar Arni var
aðeins 12 ára missti hann föður sinn á
sviplegan hátt. Segja má að uppfrá þvi
hafi hann gerzt forsvarsmaður á
heimili móður sinnar. Heimili sinu sá
hann jafnan afbragðsvel farborða,
hversu sem áraði og þótt undir högg
væri að sækja. Snemma bar á þvi að
Arni var aflamaður hinn mesti og
fengsæll i hvers konar veiðimennsku.
Sakir þess var honum aðeinsl4 ára
gömium falinn sá trúnaður að gerast
grenjaskytta sveitar sinnar og þvi
starfi gegndi hann farsællega af
óeigingjarnri trúmennsku um hálfrar
aldar skeið.
Arni var maður ekki stór vexti en
snar i hreyfingum og vel iþróttum bú-
inn á yngri árum, enda kappsamur og
harðfylginn ef þvi var að skipta. Hann
var glaðsinna og viðræðugóður jafnan
boðinn og búinn öðrum til hjálpar og
manna viðbragðsfljótastur þá á lá,
enda oft til kallaður og ekki hvað sizt
ef válega hluti bar að höndum. Kjark-
ur var honum i blóð borinn og er þvi
afreki oft við brugðið er hann með ein-
stöku snarræði barg sjálfum sér
ásamtöðrum manni i áralausum báti
á blábrún Æðarfoss i Laxá (Sú saga
hefur verið skráð.
Snar þáttur i lifi Árna voru ferðalög
bæði skemmri og iengri sem hann fór
fyrir sjálfan sig og aðra. Þau voru
mörg æði volksöm og munu oft hafa
reynt hann til hins ýtrasta hvað þrek
snerti, þótt ekki þægi hann mikið að
launum i þvi sambandi. Árni var
maður fróður um margt og minnugur
vel tii efstu ára, frásagnagáfu hafði
hann góða og mikla frásagnargleði.
Frásagnir hans voru mörgum til
fróðleiks og skemmtunar og gerðu
hann ennþá ógleýmanlegri og sér-
stæðari persónuleika i augum sam-
ferðamannanna.
Tuttugu og eins árs gekk Árni að
eiga heitkonu sina Guðrúnu Sörens-
dóttur, sem var mannkostakona þing-
eyskrar ættar og uppalin með foreldr-
um sínum á ýmsum bæjum i Köldu-
kinn. Hjónaband þeirra var farsælt og
varð þeim 4 barna auðið. Guðný hús-
írevja i Skógum var þeirra elzt og lifir
nú föður sinn, Sigþór lézt á öðru ári og
sömuleiðis Hólmfriður, Hólmfriður
Sigþóra var yngst, en náði ekki nem'a
14 ára aldri. Guðrún kona Árna lézt
svo veturinn 1948 svo liann átti löngum
mikils að sakna vegna ástvinamissis
þótt ekki bæri hann tilfinningar sinar á
torg i þvi sambandi. Iljá dóttur sinni
Guðnýju og tengdasyni si'num Gunn
laugi Sveinbjörssyni átti Ami athvarf
þá starísorku þraut. Þótt aldrei teldist
Arni búhöldur mikill þá var það hon-
um óblandin ánægja á efri árum að sjá
Gunnlaug tengdason sinn og afkom-
endur hefja sjálfseignarjörð hans til
mikils vegs i búskaparlegu tilliti og er
það vel farið.
Þótt ég hafi hér drepið á nokkur
atriði i hinu langa lifi Arna i Skógum
þá ætla ég ekki að skrifa ævisögu hans,
þvi til þess skortir mig flest föng. Eg
minnist hans sem hins glaðværa,
óeigingjarna og hrekklausa manns
með einlægni barnsins i augunum. Ég
minnist hans sem fulltrúa fornra
dyggða og fallinna kynslóða. Þess
manns, sem varðveitt hefur barnstrú
sina um óramörg ár og náð landsýn
handan við gröf og dauða. Ég hygg að
þeir sem hann þekktu vildu taka i
sama streng er ég nú að lokum þakka
honum langa samfylgd, hjálpsemi,
vináttu og trölladyggð.
Laxamýri 20. des. 1976
Vigfús B. Jónsson.
t
Ami var fæddur i Skógum i
Reykjahverfi i Suður-Þingeyjar-
sýslu og átti þar heima allan sinn
aldur, sem varð svo hár, að hann
vantaði ekki, nema rúmlega eitt
ár i öld. Ævi hans spennti yfir
óhemjulegt reynslusvið, þvi þó aö
hann ætti alla tið heimili á sama
býlinu gerði lifið sér óteljandi er-
indi til hans og margbreytileg. Og
auk þess er það I þessu sambandi
aðalatriði, aö æviöld Arna I Skóg-
um bar i skauti sér meiri og hrað-
ari breytingar i mannheimi — eöa
réttara sagt byltingar- en nokkur
öld önnur siðan sögur hófust.
Það þarf sterkar og hraustar
taugar til þess að þola slik ósköp,
eins vel og Arni geröi, og halda
frumleika sinum heilum.
Arni gat með sanni sagt meö
skáldinu, þegar hann horföi til
baka yfir hundrað árin:
,,Guö og menn og allt er orðiö
breytt
og ólikt þ’vi, sem var I fyrri
daga.”
II
Abýli Arna Sigurpálssonar,
Skógar I, var 5/8 hlutar af heild
islendingaþættir
19