Morgunblaðið - 14.11.2005, Blaðsíða 20

20 MÁNUDAGUR 14. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
MÁ BÚAST VIÐ BATNANDI TÍÐ?
Það er ástæða til að þakka Ingibjörgu SólrúnuGísladóttur, formanni Samfylkingarinnar, fyr-ir þann sóma, sem hún sýndi Morgunblaðinu á
flokksstjórnarfundi sl. laugardag. Í ræðu sinni sagði
formaður Samfylkingarinnar m.a.:
„Enginn annar fjölmiðill á Íslandi hefur jafn afger-
andi stefnu og Morgunblaðið...“
Vegna þess sem á eftir kom er ljóst, að þetta átti að
vera gagnrýni á Morgunblaðið en rétt er að taka fram
að blaðið lítur á þessi orð sem virðingarvott, sem
sjálfsagt er að þakka. Í 92 ár hefur Morgunblaðið ver-
ið virkur þátttakandi í þjóðfélagsumræðum á Íslandi.
Allan þennan tíma hefur blaðið tekið skýra afstöðu til
þeirra málefna, sem til umræðu hafa verið hverju
sinni. Ritstjórn Morgunblaðsins lítur svo á og hefur
alltaf litið svo á, að dagblöð eigi að taka þátt í þjóð-
félagsumræðum og hafa ákveðna afstöðu til manna og
málefna. Það hefur Morgunblaðið gert og ánægjulegt
að það hefur ekki farið fram hjá núverandi formanni
Samfylkingarinnar.
Hins vegar er það á misskilningi byggt hjá Ingi-
björgu Sólrúnu þegar hún segir: „Í leiðurum, Reykja-
víkurbréfum og Staksteinum heldur Morgunblaðið
arfleifð Sjálfstæðisflokksins á lofti...“
Hið rétta er að Morgunblaðið hefur haldið á lofti
arfleifð hinna borgaralegu sjónarmiða í íslenzkum
stjórnmálum, sem blaðið hefur alla tíð verið málsvari
fyrir. Það hefur Sjálfstæðisflokkurinn líka verið á
vettvangi stjórnmálanna, sem er sennilega skýringin
á því að formaður Samfylkingarinnar hefur ekki náð
réttri sýn á pólitíska sögu 20. aldarinnar.
Um skeið var mjög náið samband á milli Morg-
unblaðsins og Sjálfstæðisflokksins, sem skapaðist af
pólitískri nauðsyn, þegar hart var barizt í íslenzkum
stjórnmálum en það er löngu liðin tíð. Þótt grundvall-
arsjónarmiðin séu enn hin sömu er auðvitað ljóst, að
afstaða Morgunblaðsins til þjóðmála hefur um langan
aldur byggzt á afstöðu til málefna hverju sinni.
Stundum hafa Morgunblaðið og Sjálfstæðisflokkur-
inn átt samleið. Í öðrum tilvikum hefur mikill ágrein-
ingur verið á milli Sjálfstæðisflokksins og Morgun-
blaðsins.
Skýrasta dæmið um það var kannski ágreiningur
Morgunblaðsins og Sjálfstæðisflokksins á tíunda ára-
tugnum um kvótakerfið og auðlindagjald. Niðurstað-
an varð málamiðlun, þar sem auðlindagjaldið var lög-
fest og sú stefna, sem Morgunblaðið hafði barizt fyrir
í áratug varð ofan á í grundvallaratriðum. Hins vegar
taldi blaðið og telur enn, að auðlindagjaldið hafi verið
ákvarðað of lágt og þurfi að hækka um leið og mik-
ilvægt er að það tengist afkomu útgerðarinnar.
Annað dæmi, sem formaður Samfylkingarinnar
ætti að þekkja af eigin raun er barátta Morgunblaðs-
ins í bráðum áratug fyrir beinu lýðræði, en afstaða
blaðsins til þess máls leiddi m.a. til þess, að Morg-
unblaðið studdi Ingibjörgu Sólrúnu í borgarstjóratíð
hennar, þegar hún efndi til atkvæðagreiðslu meðal
Reykvíkinga um framtíð Reykjavíkurflugvallar og
hefur alltaf haldið fast við að í þeirri atkvæðagreiðslu
hafi borgarbúar tekið grundvallarákvörðun um málið.
Ekki fór á milli mála, að Ingibjörg Sólrún mat þann
stuðning nokkurs. Fyrir u.þ.b. ári fagnaði Morgun-
blaðið vaxandi stuðningi Samfylkingarinnar við þetta
hugsjónamál blaðsins.
Skýrasta dæmið um stuðning Morgunblaðsins við
málefnabaráttu Sjálfstæðisflokksins á seinni árum er
augljóslega stuðningur þess á síðasta ári við fjöl-
miðlafrumvarp ríkisstjórnarinnar. Stuðningur blaðs-
ins við frumvarpið var eindreginn og er enn við þau
sjónarmið, sem það var byggt á.
Ingibjörgu Sólrúnu er að sjálfsögðu frjálst að hafa
þá skoðun, að Morgunblaðið sé „hræsnisfullt“, en hún
verður hins vegar að horfast í augu við þá staðreynd,
að blaðið er samkvæmt sjálfu sér í málflutningi sínum
og rökræður þess í ritstjórnargreinum byggjast á
ígrunduðum skoðunum og sterkri sannfæringu. Það
er hins vegar rangt að Morgunblaðið „þjóni...tiltekn-
um sérhagsmunum“. Það getur ekki farið fram hjá
nokkrum lesanda Morgunblaðsins að afstaða blaðsins
til þjóðfélagsmála tekur mið af almannahagsmunum
og engu öðru.
Það var athyglisverður kafli í ræðu Ingibjargar
Sólrúnar að hún er að uppgötva, að íslenzkir jafn-
aðarmenn eiga sér merka sögu. Það var tími til kom-
inn, að formaður Samfylkingarinnar gerði sér grein
fyrir þessu. Og nú vill Ingibjörg Sólrún halda þessari
sögu á lofti. Hún sagði í ræðu sinni:
„Saga okkar er saga jafnaðarmannaflokka, verka-
lýðshreyfingar og kvennahreyfingar. Saga frum-
kvöðla, sem ruddu brautina fyrir mannréttindum
launafólks og kvenna. Jón Baldvinsson, Héðinn,
Bríet, Jóhanna Egilsdóttir, Gvendur jaki, Lúðvík,
Gylfi Þ., Aðalheiður Bjarnfreðs – þetta var fólkið,
sem starfaði fyrir og tilheyrði okkar hreyfingu...“
Þessi nafnalisti er ekki sízt athyglisverður vegna
þess hvaða nöfn eru ekki á honum. Hvers vegna eru
Hannibal Valdimarsson og Björn Jónsson ekki hluti
af sögu verkalýðshreyfingar og jafnaðarmanna á Ís-
landi frá sjónarhóli formanns Samfylkingarinnar?
Þessir tveir menn voru í forystu Alþýðusambands Ís-
lands í meira en tvo áratugi samanlagt á 20. öldinni á
miklum umbrotatímum og voru jafnframt mjög virkir
á hinum pólitíska vettvangi jafnaðarmanna. Þegar
Hannibal Valdimarsson yfirgaf stjórnmálin eftir
hálfrar aldar þátttöku, sem á köflum var ævintýraleg,
sagði hann í samtali við Morgunblaðið, að hann hefði
alltaf verið jafnaðarmaður, allt hitt hefðu verið gárur
á yfirborðinu og þótti sumum mikið sagt.
Þegar Björn Jónsson yfirgaf vettvang verkalýðs-
hreyfingar og stjórnmála vegna veikinda var hann í
forystu fyrir verkalýðshreyfingunni í síðustu meiri-
háttar átökum, sem efnt var til af hennar hálfu gegn
þeirri ríkisstjórn sem þá sat.
Af þessum mönnum báðum er mikil saga og að
hluta til ósögð, sem formaður Samfylkingarinnar
þekkir greinilega ekki eða vill ekki líta á sem hluta af
sögu jafnaðarmanna á Íslandi. Pólitísk saga þeirra,
ekki sízt síðustu áratugina, er hins vegar rakin tölu-
vert ítarlega á síðum Morgunblaðsins frá degi til dags
á þeim tíma enda áttu báðir mikil pólitísk samskipti
við Morgunblaðið meira og minna frá miðjum sjöunda
áratugnum.
Það liggur við að þekkingarskortur eða virðing-
arleysi Ingibjargar Sólrúnar gagnvart hlut þessara
tveggja manna í sögu verkalýðshreyfingar og jafn-
aðarmanna á 20. öldinni sé móðgandi.
En batnandi manni er bezt að lifa og það á við um
formann Samfylkingarinnar nú, þegar hún vill minna
jafnaðarmenn á fortíð sína. Það var henni ekki of-
arlega í huga, þegar hún reyndi fyrir kosningarnar
2003 að hafa heiðurinn af þjóðarsáttarsamningunum
1990 af þeim Ásmundi Stefánssyni og Guðmundi J.
Guðmundssyni, sem ásamt Einari Oddi Kristjánssyni
áttu allan heiður af þeim samningum og þar með að
óðaverðbólgan, sem hafði hrjáð efnahagsmál okkar
Íslendinga í tvo áratugi og hófst að ráði í vinstri
stjórn Ólafs Jóhannessonar 1971, var kveðin í kútinn.
Og hver tók upp hanzkann fyrir þessa menn og
reyndi að koma núverandi formanni Samfylkingar-
innar í skilning um sögulegar staðreyndir? Það var
Morgunblaðið eins og sjá má ef skoðanaskipti blaðs-
ins og Ingibjargar Sólrúnar um þetta efni vorið 2003
eru skoðuð.
Þótt formaður Samfylkingarinnar sjái ekkert nema
Sjálfstæðisflokkinn í námunda við Morgunblaðið er
það söguleg staðreynd, að frá og með júnísamkomu-
lagi 1964 og fram yfir 1990 átti ritstjórn Morgun-
blaðsins mikil samskipti við helztu forystumenn
verkalýðshreyfingarinnar en alveg sérstaklega þá
Hannibal Valdimarsson, Björn Jónsson og Guðmund
J. Guðmundsson. Að ekki sé talað um hinn merka for-
ingja jafnaðarmanna, Gylfa Þ. Gíslason.
Þrátt fyrir þessi augljósu göt í söguþekkingu for-
manns Samfylkingarinnar er ástæða til að fagna því,
að hún er nú byrjuð að horfa til fortíðarinnar, en þar
er að finna gagnlegan lærdóm fyrir framtíðina. En
það er einmitt vegna þessarar sögulegu fortíðar jafn-
aðarmannahreyfingarinnar og verkalýðshreyfingar-
innar, sem Morgunblaðið hefur alls ekki skilið full-
komið sinnuleysi formanns Samfylkingarinnar og
nánustu samstarfsmanna hennar gagnvart ítrekuðum
viðvörunum blaðsins um að auðhringar væru að
leggja undir sig Ísland allt. Ætla hefði mátt að Sam-
fylkingin yrði bandamaður Morgunblaðsins í þeirri
baráttu en svo hefur ekki orðið, því miður.
En kannski má búast við batnandi tíð?
FERMINGARBÖRN í rúmlega 50
sóknum um allt land hafa í vetur
fengið heimsókn frá tveimur Eþí-
ópum sem staddir eru hér á landi
á vegum Hjálparstarfs kirkj-
unnar. Þau heita Hirut Beyene
og Kusse Koshoso. Bæði starfa
þau á vegum Lúthersku kirkj-
unnar í þorpinu Konsó, en þar
eru þau fædd og uppalin. Fræða
þau fermingarbörnin um hjálp-
arstarf og kristniboð í Konsó og
eins segja þau frá uppvexti sín-
um í fátækt og lífinu í þorpinu. Í
Konso, sem er bæði þorp og þjóð-
flokkur, búa um 200.000 manns
og eru um 35.000 þeirra kristnir
en Konsó er fyrsta þorpið í Afr-
íku sem íslenskir kristniboðar
settust að í fyrir um 50 árum.
Í vikunni voru Kusse og Hirut
stödd í Hallgrímskirkju þar sem
fermingarbörn hlustuðu á mál
þeirra.
segir kr
unum fr
áður en
arnir ko
Konso h
verið ne
skóli og
sjúkrask
Trúboð
hafi ken
inu að ekki þurfti að færa
eða bera út börn eins og
gamlar hefðir gerðu ráð
Þegar fólk lærði um Guð
það smám saman frelsast
daglegum ótta og þorað a
hverfa frá ýmsum hefðum
segir að hann hafi heyrt
gagnrýna kristniboða fyr
reyna að breyta menning
sem kristniboð fer fram.
segir að eftir að kristiboð
Fermingarbörnin Benjamín Björn Hinriksson, Petra Hjartardótt
hlusta af áhuga á frásögn Kusse og Hirut sem hafa heimsótt ferm
Tveir Eþíópar
fermingarbörn
Kusse Koshoso
HIRUT Beyene hefur sagt ferm-
ingarbörnunum frá hlutskipti
kvenna í Konso. Hún var stödd í
herbergi sínu á gistihúsi við Þórs-
götu þegar íslenskar konur fór að
drífa að á Skólavörðuholt á
kvennafrídaginn. Hlutskipti
kvenna í Konsó hefur verið Hirut
mikið umhugsunarefni og ákvað
hún því að taka þátt í göngunni
með íslenskum konum sem fulltrúi
kvenna í Konsó, jafnvel þótt annar fótur hennar sé
mun styttri en hinn því ung að árum fékk hún löm-
unarveiki.
Hirut er mikið niðri fyrir þegar hún ræðir hlut-
skipti kvenna í Konsó. Konur sjá um heimili og börn
en karlmenn byggja hús og viðhalda þeim og sjá um
dýrin. Segir Hirut konur í Konsó vinna mun meira en
karlmenn. Konurnar þurfa að sækja vatn, oft marga
kílómetra mörgum sinnum á dag. Þær þurfa að safna
eldiviði og þær eru ábyrgar fyrir ökrunum. Konurnar
vinna marga tíma á sólarhring og fá mjög lítinn
svefn, að meðtaltali 3–5 klukkutíma á nóttu. Stúlkur
byrja einnig að vinna mjög snemma. Þegar stúlka er
fjögurra til fimm ára byrjar hún að sjá um yngri
systkini sín og sækja vatn sem oft þýðir að ganga
þarf í 1–2 klukkustundir á dag. Um sex ára aldur
byrja stúlkur að læra að elda matinn. Sjö ára fara
þær að safna eldiviði en það getur tekið allt að fjórum
tímum á dag að sækja hann. Þegar stúlkur eru níu til
tíu ára fara þær að hitta aðrar stúlkur á sama aldri og
mynda
Þær vi
Almenn
ef stúlk
Stúlkur
17 ára
iðisvinn
heimili
Hiru
karlme
skipað
þeir se
ákvarða
Hiru
ganga í
að öll b
skóla o
kristnir
skóla s
unni er
ar karlm
stigi. E
Hiru
þær leg
Það er
ekki sto
sýna sö
kvenna
Konur vinna
allan sólarh
Hirut Beyene