Morgunblaðið - 14.11.2005, Blaðsíða 24

24 MÁNUDAGUR 14. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
NÝVERIÐ tilkynnti Guðni
Ágústsson landbúnaðarráðherra að
hann hygðist sameina
Skógrækt ríkisins og
Landgræðslu ríkisins
og skyldi sú sameining
taka gildi árið 2007.
Þá eru 100 ár liðin frá
gildistöku laga um
skógrækt og varnir
gegn uppblæstri lands.
Á grundvelli þeirra var
ráðinn skógræktar-
stjóri og ráðherra gefin
heimild til að ráða skóg-
arverði eftir þörfum.
Árið 1914 voru sam-
þykkt sérstök lög um
sandgræðslu og var Búnaðarfélagi
Íslands falin framkvæmd þeirra en
síðan var stofnað til Sandgræðslu
ríkisins (síðar Landgræðslu ríkisins).
Þessar tvær ríkisstofnanir hafa síðan
lengst af haft nokkuð ólíka nálgun að
uppgræðslu lands en æ betur hefur
komið í ljós að varanlegur árangur
næst varla nema með skóggræðslu.
Því hefur aðferðafræði skógræktar
og landgræðslu verið að nálgast og
kristallast það m.a. í Landgræðslu-
skógaverkefninu sem er samstarfs-
verkefni skógræktarfélaganna í
landinu og umræddra ríkisstofnanna
og var hleypt af stokkunum árið
1990. Frá sama tíma hefur aukningu
á ríkisframlögum til skógræktar ver-
ið varið til sjálfstæðra bændaskóga-
verkefna en samsvarandi hækkun
ríkisframlaga til landgræðslu verið
varið til Landgræðslu ríkisins sem
innan sinna vébanda hýsir verkefnið
„Bændur græða landið“.
Hlutverk Skógræktar ríkisins hef-
ur með þessu í auknum mæli færst
úr framkvæmda- og framleiðslusviði
yfir í rannsókna-,
stjórnsýslu- og þróun-
arsvið, auk reksturs
nokkurra skóglenda og
er Rannsóknarstöð
skógræktar á Mógilsá
þar afar mikilvæg.
Landgræðsla rík-
isins hefur valið að
halda framkvæmda-
þættinum að miklu
leyti innan stofnunar.
Þannig má segja að
þótt aðferðafræði við
uppgræðslu lands hafi
nálgast nokkuð þá frá
ræktunarlegu sjónarmiði hafi spurn-
ingunni um hver eigi að vinna verkið
verið svarað á ólíkan hátt.
Nú er von að spurt sé, hvers vegna
eigi að sameina þessar tvær ágætu
stofnanir með tilskipun án þess að
líta á skógræktar- og land-
græðslugeirann í heild sinni. Lög um
landgræðslu- og skógrækt eru fyrir
löngu úrelt enda frá miðri síðustu
öld. Reynt hefur verið að lappa upp á
þau nokkrum sinnum, oftast án
árangurs. Um Landshlutabundnu
skógræktarverkefnin gilda sérstök
lög til bráðabirgða sem sjálfsagt er
að endurskoða í ljósi reynslu sl. 15
ára. Væri t.d. hugsanlegt að færa
landgræðslu- og landbótaþátt til
verkefnanna og einfalda þannig
stjórnsýsluna jafnt fyrir bændur
sem hið opinbera? Eðlilegt verklag
við endurskoðun á starfi opinberra
stofnana á sviði skógræktar og land-
græðslu væri; i) Stefnumótun og
markmiðssetning til framtíðar, ii)
lagasetning um málaflokkinn og iii)
setning reglugerða um framkvæmd
þeirrar stefnu sem mörkuð hefur
verið.
Opinber stefna í málaflokknum er
því miður ekki til og því hafa viðkom-
andi stofnanir ýmist mótað hana eftir
bestu getu, hentisemi eða hlýtt skip-
unum að ofan eins og í nýhöfnum
sameiningaviðræðum. Sama virðist
uppi á teningnum með hin Lands-
hlutabundnu skógræktarverkefni,
stefnan virðist oft einhvers konar
hentistefna og markmið skógrækt-
arstarfsins óljós.
Það er málstað skógræktar- og
landgræðslu fyrir bestu að stefnan
sé vel ígrunduð og hljóti lýðræð-
islega umfjöllun, fyrst af þar til bær-
um aðilum þar sem aðkoma fólksins í
landinu er tryggð og sé síðan lögð
fyrir Alþingi. Þannig myndast þjóð-
arsátt um að klæða landið með hag-
kvæmni, hagsæld og velferð að leið-
arljósi.
Sameining án stefnu
og markmiða
Einar Gunnarsson skrifar um
hugsanlega sameiningu Skóg-
ræktar ríkisins og Land-
græðslu ríkisins
Einar Gunnarsson
’Það er málstað skógræktar- og land-
græðslu fyrir bestu að
stefnan sé vel ígrunduð
og hljóti lýðræðislega
umfjöllun …‘
Höfundur er skógræktarfræðingur.
HVERS vegna umræða um kaup og
sölu á efni kvikmyndagerðarinnar af
RÚV er nú í gangi er erfitt að segja
til um. Þetta er mál sem hefur hvílt á
greininni í mörg ár og áratugi, og
ágætt að þetta skuli nú dúkka upp á
ný. En mál sem þessi virðast alltaf
koma til umræðu vegna einhvers
ákveðins verkefnis og annað hvort að
frumkvæði framleiðendans eða fjöl-
miðils, en ekki sem ákveðið skref
framá við til að bæta starfsumhverfi
og hagsmuni fagsins. Og oft fer hún
inná villigötur, og gufar svo upp.
Verðskrá RÚV virðist í stuttu máli
ekki vera heilbrigð, um það er ekki
deilt, stjórnendur RÚV hafa ekki
einu sinni sjálfir reynt að réttlæta
hana. Og þótt það sé ekki viðunandi
að okrað sé á sölu safnaefnis RÚV og
innkaupsverð sé lágt, þá finnst mér
aðalatriðið ekki vera hvort mínútan
kosti 100 kr. eða 100.000 krónur,
heldur hvort ég get leitað annað, það
er samkeppni, eða hvort RÚV er rek-
ið sem hreinn „bissniss“. En ástar-
haturssamband kvikmyndagerð-
arinnar við RÚV virðist helgast ann-
ars vegar af umhyggju fyrir
stofnuninni sem almenningseign, og
hins vegar því að sumir stjórnendur
RÚV virðast reka deildir stofnunar-
innar sem viðskiptastofnun. Það er
heldur ekki ný saga né frumleg að
stjórnendur innan RÚV hafa greitt
hátt verð fyrir nokkra þætti að því er
virðist vegna pólitískra tengsla selj-
enda. Verðskrá RÚV hefur strangt
tekið farið eftir geðþótta.
Til að taka þessa umræðu nú um
verðskrá RÚV alvarlega, og svo hún
gufi ekki upp eins og áður, verður að
setja þessa hluti í heildarsamhengi.
Þetta málefni varðar líka það grund-
vallaratriði hvort íslensk kvikmynda-
gerð er frjáls eða ekki. En það sem er
líka umhugsunarefnið er hvers vegna
stjórnir fagfélaganna, Félags kvik-
myndagerðarmanna og Samtök ís-
lenskra kvikmyndaframleiðenda,
hafa eftir áratugastarf aldrei náð
neinum árangri að telja, um að koma
samskiptum við RÚV á meiri jafn-
réttisgrundvöll. Hvers vegna eru
menn aftur kosnir í stjórnir sem aldr-
ei ná árangri? Þessi félög virðast
aldrei hafa starfað eins og hagsmuna-
og fagfélög almennt, og dettur mér
helst í hug að þar sé á ferðinni sama
menningarlega fyrirbærið og um-
boðsmaður Alþingis hefur gert að
umtalsefni hvað varðar opinberar
stofnanir. Það er að þær huga frekar
að ímynd sinni en málefnum. Hitt er
líka mál vert skoðunar hvernig op-
inberum styrkjum er háttað almennt,
það er fyrir utan Kvikmyndasjóð Ís-
lands, og hvort ráðuneytin t.d. líti já-
kvæðari augum á verk eftir flokks-
félaga ráðherranna sjálfra. Skyldi
verðskráin þar líka vera eftir geð-
þótta, búum við enn við ófaglega og
pólitíska duttlunga?
EINAR ÞÓR GUNNLAUGSSON,
kvikmyndaleikstjóri, London.
Öðru hverju
Frá Einari Þór Gunnlaugssyni:
ÍSLENSKI blóðgjafahópurinn er
einn af hornsteinum heilbrigð-
iskerfis okkar. Án
þeirra væri ekki
hægt að reka nútíma
læknisþjónustu.
Blóðgjafar gefa bæði
af tíma sínum sem og
sjálfum sér. Blóð-
gjafar eru óeigin-
gjarn hópur sem fer
ekki fram á mikið.
Blóðgjafafélag Íslands er stuðn-
ings- og hagsmunaaðili blóðgjafa. Á
þeim vettvangi eru m.a. hetjublóð-
gjöfum veittar viðurkenningar. Eitt
af hagsmunamálum blóðgjafa er að
Ísland verði eitt blóðgjafasvæði.
Er þá Ísland ekki eitt blóð-
gjafasvæði í dag?
Vissulega geta blóðgjafar hvar
sem er af landinu komið í Blóðbank-
ann í Reykjavík og gefið blóð eða
gefið í blóðsöfnunarbíl Blóðbankans.
Sömuleiðis geta blóðgjafar hvar
sem er af landinu komið í Blóðbank-
ann á Akureyri og gefið blóð.
Þeir eru velkomnir á hvorum
staðnum sem er.
Gallinn á núverandi skipan mála
er að á þessum tveim stöðum á land-
inu eru rekin mismunandi skráning-
arkerfi.
Persónuupplýsingar flytjast ekki
á milli kerfa. Upplýsingar sem allir
blóðgjafar vilja halda til haga eru
t.d. um fjölda blóðgjafa og síðustu
mæliniðurstöður sem og upplýs-
ingar nauðsynlegar blóðbankaþjón-
ustunni. Blóðgjafi sem t.d. hefur gef-
ið hefur tíu sinnum á Akureyri getur
verið nýr blóðgjafi í Reykjavík og öf-
ugt.
Þessu fylgir óhagræði fyrir blóð-
gjafann vegna nýskráningar á báð-
um stöðum.
Með því að koma á einu skráning-
arkerfi á landsvísu getum við auð-
veldað blóðgjöfum að velja þann stað
sem þeim hentar best hverju sinni til
að látið gott af sér leiða.
BJÖRN HARÐARSON,
stjórnarmaður í Blóðgjafafélagi
Íslands.
Ísland – eitt blóðgjafasvæði
Frá Birni Harðarsyni
Björn
Harðarson
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
ENN og aftur eru stjórnvöld að
velta fyrir sér kostnaði við öryrkja
sem í dag mun vera um
14 milljarðar króna og
ekkert skrýtið að við
fjárlagagerð skoði
menn svo stóran út-
gjaldalið. Ég veit ekki
hvort það er tilviljun
eða eðli ríkisrekstrar
að þegar á að spara
verður lausnin oft sú
að í henni felst aukin
útgjöld. Þetta kom vel
fram í viðtali við fé-
lagsmálaráðherra þar
sem fram kemur að
stofna skuli sjóð með
100–200 milljón króna
framlagi til að aðstoða
öryrkja við að fara aft-
ur út á vinnumark-
aðinn. En hvað þýðir
þetta, jú yfir svona
sjóð þarf stjórn og
starfsmenn, skrif-
stofuaðstöðu ofl. með
tilheyrandi kostnaði og
verður sú aðgerð fljót
að éta upp framlagið
og árangur verður
enginn en allt verður
þetta skráð sem útgjöld til öryrkja.
Samkvæmt lögmálinu mun þetta
nýja stjórntæki halda áfram að vaxa
á næstu árum og kalla á meira fé úr
ríkissjóði.
Á þessu er til einföld lausn en hún
er sú að hækka verulega þau mörk
um tekjur sem öryrki má hafa á mán-
uði án þess að þær skerði á nokkurn
hátt þær bætur sem viðkomandi fær
frá Tryggingastofnun. Þetta gæfi
ríkissjóði auknar tekjur í formi
skatta og öryrkjar reyndu hvað sem
þeir gætu að ná sér í vinnu hvort sem
um væri að ræða 25%, 50% 75% eða
100% starf. Öryrkjar sem aðrir hafa
fullan metnað til að bjarga sér en
eins og kerfið er í dag má segja að
hvaða vinna sem öryrki fær er nánast
sjálfboðavinna því allt er hirt í formi
skerðingar hjá TR og skattlagningar.
Annað sem heldur niðri tekjum ör-
yrkja er fullfrískt fólk á fullum ör-
orkubótum svona „gerviöryrkjar“
sem síðan vinna svarta vinnu. Ég er
ekki að tala um endurhæfingarlífeyri
sem á fullan rétt á sér og er til að
hjálpa fólki meðan það getur ekki
stundað vinnu vegna einhverra áfalla
eða veikinda og getur staðið í allt að
18 mánuði. Þetta fólk fer upp til hópa
flest út á vinnumarkaðinn þegar það
er búið að ná sér. En málefni „gervi-
öryrkjanna“ þarf að skoða vel og ætti
TR að gera meira af því að kalla
þetta fólk í skoðun og athuga með
heilsu þess. Eitt dæmi enn er síðan
fólk sem lent hefur til hliðar í þjóð-
félaginu vegna óreglu og til að gera
eitthvað er þetta fólk sett á ör-
orkubætur og ákveðnir bareigendur
hér í Reykjavík gera út á ógæfu
þessa fólks, en þetta á ekkert skylt
við örorku heldur er um að ræða fé-
lagslegt vandamál sem leysa þarf eft-
ir öðrum leiðum. Við skulum hafa
kjark til að kalla hlutina réttum nöfn-
um og leysa eftir réttum leiðum. En
ekki fara af stað með einhvern sjóð til
að aðstoða okkur öryrkja að komast
út á vinnumarkaðinn aftur. Þetta
mun engu skila nema auknum kostn-
aði. Það hefur verið
nefnt að ein ástæða fyr-
ir fjölgun öryrkja sé
vegna atvinnuleysis víða
um land og atvinnulaus-
ir sækist eftir að komast
á örorku vegna þess
hvað atvinnuleysis-
bætur eru litlar. Það
þarf heimskari mann en
mig til að trúa því að
læknar TR afgreiði fólk
á færibandi sem ör-
yrkja. En sá sem missir
sína vinnu lendir til hlið-
ar í þjóðfélaginu og úr
slíku ástandi geta komið
margir einstaklingar al-
varlega veikir andlega.
Það er vandamál sem
öryrkjar geta ekki leyst.
Til þess höfum við ráð-
herra og ríkisstjórn og í
henni situr Árni Magn-
ússon með þessi vanda-
mál á sínu borði og virð-
ist ekki ráða við að leysa
þau. Þeir sem taka að
sér ákveðin störf í þjóð-
félaginu, hvort sem er á
almennum vinnumarkaði eða í rík-
isstjórn og ráða ekki við sín verkefni
verða að viðurkenna það og láta þá
sem hæfari eru taka við. Verkalýðs-
hreyfingin er farin bjóða sína aðstoð
við lausn margra þessara mála og
hafið þið vit á að þiggja þá aðstoð.
Einari Oddi Kristjánssyni tókst á
sínum tíma með samvinnu sinni við
samtök launafólks að stöðva hér óða-
verðbólgu sem enginn virtist geta
ráðið við. Við öryrkjar höfum ekki
mörg vopn til að glíma við ríkisvaldið
nema orðin, dómstóla og okkar kosn-
ingarétt. Ég var orðinn 53 ára gamall
þegar ég varð öryrki eftir slys út á
sjó og hef margoft velt því fyrir mér
hvort öll sú barátta sem ég lagði á
mig við endurhæfingu til að geta
bjargað mér nokkurn veginn sjálfur
var þess virði til að eiga síðan að lifa á
100 þúsundum á mánuði og geta
varla lifað eða dáið af þeirri upphæð.
Í öllu þessu góðæri sættum við okkur
ekki við þessi kjör. Og hafðu í huga,
Árni Magnússon, að í næstu kosn-
ingum getum við öryrkjar með sam-
stöðu þurrkað þinn flokk út af Al-
þingi en mér finnst sanngjarnt að
gefa þér eitt tækifæri til að koma
þessum hlutum í lag og þá meina ég
strax ekki tala um að gera það á
næsta kjörtímabili eða síðar. Þá
verður þú ekki í þeim stól sem þú sit-
ur í núna og getur ekkert gert, hefur
ekki meiri völd en venjulegur öryrki
Það vill oft gleymast að bætt kjör ör-
yrkja skila sér aftur í ríkiskassann í
formi beinna og óbeinna skatta. Til
að leysa vandamál þarf að byrja á að
skilgreina vandann og finna lausn
sem á við hvert atriði. Hitt er uppgjöf
að búa til sjóð/stofnun og kasta þang-
að vandamálunum. Gangi þér vel.
Ráð til félags-
málaráðherra
Jakob Kristinsson fjallar
um öryrkja og gagnrýnir
félagsmálaráðherra
Jakob Kristinsson
’Það vill oftgleymast að
bætt kjör ör-
yrkja skila sér
aftur í ríkiskass-
ann í formi
beinna og
óbeinn skatta.‘
Höfundur er fv. vélstjóri en nú öryrki.

 


 
  
 









 
  
Silfur servíettuhringur
Holtasóley
Gull- og Silfursmiðjan Erna
Skipholti 3 • sími 552 0775 • www.erna.is
Servíettuhringur verður, ef guð lofar,
smíðaður eftir nýrri teikningu fyrir hver jól.
Hann leysir af hólmi jólasveinaskeiðina, en
allar 13 skeiðarnar verða fáanlegar áfram.
Kr. 4.900