Fréttablaðið - 18.11.2006, Síða 30

N
íu lyklar urðu til
eins og flest smá-
sagnasöfn. Ég
skrifaði eina og
eina sögu og tíndi
þær svo saman í
bók. Ég fór hins vegar aðra leið
með Aldingarðinn og skrifaði
hana meira eins og maður skrifar
skáldsögu,“ segir Ólafur Jóhann.
Ólafur Jóhann segir að smásagan
sé sér afar kær og hann hafi haft
gaman af því að glíma við formið á
ný. „Ég var náttúrlega alinn upp
við gífurlega virðingu fyrir smá-
sögunni. Pabbi skrifaði mikið af
smásögum og ég hef alltaf lesið
mikið af smásögum.“
Í Aldingarðurinn eru tólf sögur
og hver þeirra ber nafn eins mán-
aðar í árinu en í þeim öllum fæst
Ólafur Jóhann við ástina og tím-
ann í samskiptum kynjanna. „Mig
hafði lengi langað til að skrifa um
þetta efni, það er að segja það sem
gerist á milli karls og konu, og var
lengi búinn að
pæla í hvaða
form þetta ætti
að taka. Ég ákvað
að lokum að fara
þessa leið og
skrifaði bókina
næstum eins og
skáldsögu, vann
hana sleitulaust
og skrifaði sög-
urnar eina af
annarri, að vísu
ekki endilega í
sömu röð og þær
koma fyrir í bók-
inni. Ég hafði á
tímabili hug-
myndir um að
láta sögurnar
tengjast á ein-
hvern hátt en
fannst það frek-
ar ódýrt þannig
að það eina sem
tengir þær
saman eru efni
og andrúm.“
Þegar Ólafur Jóhann lagði rit-
störfin fyrir sig fetaði hann í fót-
spor föður síns Ólafs Jóhanns
Sigurðssonar og þar sem það er
ljóst að hann þarf ekki að skrifa
sér til lífsviðurværis mætti ætla
að skrifin séu sprottin af innri
þörf.
„Ég ætlaði alltaf að gera þetta
en ég var náttúrlega hikandi þótt
ég hafi ungur byrjað að pára. Ég
ólst samt ekki upp við neina
glamúrímynd af lífi rithöfunda
og kynntist vel fyrirhöfninni sem
liggur að baki hverju ritverki. Ég
var aldrei lattur og pabbi hvatti
mig alltaf en ýtti þessu þó aldrei
að mér á nokkurn hátt. Ég hefði
auðvitað frekar átt að varast vítin
heldur en hitt en einhvern veginn
hefur þetta alltaf verið hlutur
sem ég hef þurft að gera.“
Ólafur Jóhann er aðstoðarfor-
stjóri Time Warner, stærstu fjöl-
miðlasamsteypu heims, og hefur
því að vonum meira en nóg að
gera í sínum daglegu störfum og
þarf að skipuleggja sig vandlega
svo rithöfundurinn fái notið sín í
amstri viðskiptalífsins. „Ég hólfa
líf mitt svolítið niður og nota
morgnana til að skrifa. Þá loka ég
mig alveg af og reyni að ná fjór-
um tímum á dag. Það er passlegt
enda er ég venjulega þurrausinn
eftir það. Ég gæti ekki gert þetta
öðruvísi og er ferskastur á
morgnana. Það væri útilokað að
ætla að byrja daginn á einhverju
öðru og fara svo að skrifa.“
Nokkrar persónur Ólafs í Aldin-
garðinum eru Íslendingar sem
hafa búið lengi í Bandaríkjunum
og það er ekki
laust við að hjá
sumum þeirra
gæti nokkurs
trega sem er
blandaður heim-
þrá og Ólafur
þvertekur ekki
fyrir það að hann
gæti hugsað sér
að eyða meiri
tíma á Íslandi.
„Strákarnir
mínir eru að
verða stálpaðir
og þeir hafa farið
alla sína skóla-
göngu fyrir vest-
an en við erum
hér alltaf á sumr-
in og í kringum
jólin. Við vorum
hér í sex vikur í
sumar og eftir
það sagði ég við
Önnu, konuna
mína, að ég gæti
alveg hugsað mér
að vera meira
hérna. New York
er samt að vísu
vanabindandi og það er mjög gott
að búa þar, allt öðruvísi en annars
staðar í Bandaríkjunum. Þetta er
alþjóðlegt samfélag og mér finnst
mjög gott að vera þar en það getur
vel verið, einn góðan veðurdag, að
maður verði meira með annan fót-
inn hérna. Það kæmi ekkert á
óvart.“
Ólafur Jóhann er hluthafi í
Árvakri, útgáfufélagi Morgun-
blaðsins, og þar sem hann lifir og
hrærist í fjölmiðlaumhverfinu í
Bandaríkjunum er ekki annað
hægt en spyrja hann hvort hann
hafi trú á að áskriftardagblöð
muni halda velli í síbreytilegu
fjölmiðlaumhverfi.
„Umhverfið í Bandaríkjunum
er talsvert frábrugðið því sem
þekkist hér þar sem Fréttablaðið
hefur slegið algerlega í gegn. Það
er ekki mikið um fríblöð í Banda-
ríkjunum þar sem þetta eru aðal-
lega áskriftardagblöð og lausa-
sölublöð. Áskriftardagblöð ein og
sér kunna að eiga undir högg að
sækja, sérstaklega í umhverfi þar
sem öflug fríblöð eru til staðar. Ég
held samt að ef rétt er að þessu
staðið og nógu mikið lagt í þetta og
aðrar leiðir farnar en hjá sam-
keppnisaðilunum þá sé enginn
dómsdagur yfirvofandi. Í þessu
samhengi þarf að huga sérstak-
lega að tengslum inn í nýja heim-
inn eins og hefur til dæmis verið
gert mjög vel með mbl.is. Það
ríður svo náttúrlega fyrst og
fremst á því að gefið sé út gott
blað sem fólk er tilbúið að borga
fyrir. Þetta er í raun ekki flóknara
en það.“
Ólafur Jóhann hefur af og til
verið orðaður við ritstjórastól
Morgunblaðsins en hann segir allt
slíkt af og frá. „Ég held að mín
skrif muni halda áfram að birtast í
sama formi, í bókum. Ég hef heyrt
þetta en get alveg tekið af skarið
um að fólk þarf ekki að hafa neinar
áhyggjur af því að ég sé að fara að
taka við ritstjórn Morgunblaðs-
ins.“
Ólafur Jóhann hefur horft á upp-
gang og útrás íslensks viðskipta-
lífs með augum gestsins en segir
það ekki hafa freistað að stökkva á
íslenska vagninn. „Ég hef náttúr-
lega aldrei stundað viðskipti hérna
og fjárfesting mín í Mogganum er
meira eins og áhugamál og ég hef
ekkert hér að sýsla. Ég held bara
áfram að gera það sem ég kann og
uni mér ágætlega þar og sé enga
ástæðu til að breyta því.
Uppgangurinn hér hefur verið
mikill meðal annars í kjölfar þess
að losað hefur verið um höft í kerf-
inu sem hefur skilað sér í ákveð-
inni grundvallarendurskipulagn-
ingu á því öllu. Stráin hafa því
eðlilega sprottið hratt og teygt sig
upp. Það er mikill kraftur í
útrásinni og stórar hugmyndir
skjóta upp kollinum. Íslendingar
eru líka duglegir, kraftmiklir og
fljótir. Það þarf alls ekki að þýða
að þeir séu fljótfærir en mér sýn-
ist þetta allt enn vera í mótun og
það á eftir að koma í ljós hvernig
þetta leggst allt saman.“
Ólafur Jóhann hefur átt góðu gengi
að fagna í viðskiptalífinu í Banda-
ríkjunum sem skapar honum óneit-
anlega sérstöðu í hópi íslenskra rit-
höfunda og ætla mætti að
viðskiptamógúllinn hafi verið lit-
inn hornauga þegar hann fór að
hasla sér völl á íslenskum ritvelli.
„Ég hef átt því láni að fagna
að mér var strax vel tekið og get
ekki verið annað en þakklátur.
Ég skil samt alveg að fólk hafi
ákveðna fordóma þegar það
kemur einhver maður sem er að
sýsla í viðskiptum og fer að
skrifa bókmenntir. Þetta stang-
ast á við steríótýpuna og allar
venjur. Ég þarf ekki annað en að
líta í eigin barm til að geta að
mörgu leyti skilið þessa afstöðu
og er ekkert að álasa mönnum
fyrir að hafa einhverja smá for-
dóma.“
Ákveðin glansmynd var dreg-
in upp af Ólafi snemma á ferlin-
um en þegar hann gaf út sínar
fyrstu skáldsögur var hann á
uppleið í viðskiptalífinu ytra.
Ólafur Jóhann segist þó ekki láta
þá mynd sem aðrir hafi af sér
trufla sig, hvorki í leik né starfi.
„Þetta er erfitt við að eiga þar
sem maður málar ekki myndina
af sjálfum sér. Hún er dregin
upp annars staðar og það eina
sem ég bið um er að verk mín fái
að standa óháð höfundinum og
persónu hans. Ég veit alveg hvað
skiptir máli þegar ég sest niður
til að skrifa bækur. Það er sama
hvað ég geri þegar ég er ekki að
skrifa. Það eina sem skiptir máli
er bókin og það sem maður hefur
fram að færa. Hún stendur og
fellur með sjálfri sér. Allt mitt
annað brambolt breytir því
ekki.“
Ólafur Jóhann Ólafsson vakti ungur athygli með
smásagnasafni sínu Níu lyklar. Hann spreytir sig
nú aftur á smásagnaforminu 20 árum síðar með
bókinni Aldingarðurinn. Þórarinn Þórarinsson
ræddi við hann um ritstörfin, viðskiptalífið og
glansmyndina af sjálfum sér.
Þetta er erfitt við að
eiga þar sem maður
málar ekki myndina
af sjálfum sér. Hún
er dregin upp ann-
ars staðar og það
eina sem ég bið um
er að verk mín fái
að standa óháð höf-
undinum og persónu
hans.
Lætur
ímyndina ekki
trufla sig