Réttur - 01.02.1928, Side 84

86
FRÁ ÓBYGÐUM
[Rjettur
smáger sandur og leir. Sigdalir eru lægðirnar varla. Þær
eru of þétt og of krókóttar til þess að svo geti verið. Hvað
hefir þá skapað þær? Snjórinn. —• Eg hygg, að menn hafi
gefið alt of lítinn gaum að því, hver áhrif snjórinn hefir á
sköpun landsins. Skal ég því í stuttu máli skýra frá skoð-
un minni á starfi hans og áorkun.
Áhrif snjóarins eru tvenn. í fyrsta lagi flýtir hann fyrir
molnuninni. í öðru lagi eykur hann jarðrenslið.
í leysingum er ætíð hitalægð yfir snjósköflunum og um-
hverfis þá, því að snjór hitnar ekki yfir frostmark og nokk-
uð af lofthitanum fer til þess að bræða hann. Af þessu
leiðir hitt, að næturfrost eru miklu tíðari yfir snjósköflum
en á auðri jörð. Þessu munu flestir hafa veitt eftirtekt. En
ég hefi einnig sannfært mig um það með mælingum.
Nálægt snjósköflum eru steinar rakir og berg döggvað,
einkum þá er líður að kvöldi. Afleiðingin af þessu tvennu:
rakanum og næturfrostunum, hlýtur að verða sú, að frost-
sprengingar verði meiri nálægt snjósköflum en annars
staðar. Þannig greiðir snjórinn fyrir molnuninni.
Náiægt fönnum er ætíð grunt á klaka. Er það önnur af-
leiðing af hitalægð þeirri, sem snjórinn veldur. Leysingar-
vatnið fær því eigi sigið niður og blandast jarðveginum.
Þar veldur það tvennu: Það þyngir jarðveginn og dregur
mjög úr núningsmótstöðunni milli mola þeirra, sem í hon-
um eru og gera hann. Jarðvegurinn verður þannig seig-
fljótandi og hnígur undan hallanum. Við klakahlaup kann-
ast allir. Á þennan hátt eykur snjórinn jarðrenslið.
Þessi starfsemi snjóarins endurtekur sig ár frá ári, öld
fram af öld, og er það ætlun mín, að á löngum tíma geti
hún áorkað allmiklum breytingum á landslagi. Enn er þó
ótalinn ein þáttur þessarar starfsemi, en það er framburð-
ur snjóarins. Vindur og leysingarvatn bera oft allmikið af
leir og smámöl út á snjóskaflana, en þeir aka því svo nið-
ur á botn lægðanna, sem þeir liggja í.
Á vorin getur hvarvetna að líta lægðir fullar af snjó.
Það er eftirtektarvert, hve lægðin og skaflinn eru löguð