Kirkjuritið - 01.04.1947, Side 71

Kirkjuritið.
Menntun presta á íslandi.
157
kirkjuprestur á Hólum. A'ö visu fer tvennum sögum um
latínukunnáttu hans. En talið er, að hann hafi verið sex
ár við nám i Bergen i Noregi, og sumir segja einnig i
Danmörku og Hamborg i Þýzkalandi1), svo að líkindi eru
til að hann hafi lært eitthvað, enda var hann vigður til
prests furðu ungur2) og hefði það naumast verið gert, ef
hann hefði ekki þótt framaður í betra lagi. Vera má því,
að Ólafur Hjaltason haí’i eitthvað kennt sonum biskups
og fleirum á Hólum, en seinna dvaldi og með honum Jón
Matthiasson sænski, sem ágætlega var að sér í latínu og'
biskup Iiafði mjög við latínubréfagerðir sínar. Þá er held-
ur ekki ósennilegt, að Sigurður, sonur biskups, bafi kennt
þar, eftir að bann þroskaðist, þvi að hann hefir verið
gáfumaður og lærður vel, og hélt seinna prestaskóla á
Grenjaðarstað.
5. Skólar einstakra manna.
Á það liefir verið minnzt hér að framan, að á öndverð-
um dögum kristninnar, þegar fátt var um skóla og reynd-
ar alla tið, liafi einstakir prestar kennt hver öðrum tíða-
söng, svo að við mátti bjargast. Sú venja mun og liafa
tíðkazt á Norðurlöndum, áður en dómskólar og klaustra-
skólar komu til sögunnar. Kristniréttur liinn forni gerir
'áð fyrir þessu, enda eru um þetta ýmsar lieimildir.
I Þorlákssögu liinni elztu er frá því skýrt, að biskup
kvíddi engum dögum mjög, nema Alþingi og ymbrudög-
um. Af því Alþingi, að honum þótli margur maður þar
verða villur vega um sín málaferli, „en af því ymbrudög-
um, að honum þótti það vera ábyrgðarráð mikið, að vigja
nienn, er til þess sóttu langan veg, og hann sá þá mjög
vanfæra til, Ijæði sakir lítils lærdóms og annara liátla,
sér óskapfelldra, en liann nennti þó varla að neita, bæði
sakir fátækis þeirra manna, er þeim liöfðu kennt, eða
ó A.I., I, 87; Bisk. II, 455; Bisk. J. H. II, 2—3.
2) Sbr. ritgerð P. E. Ó. Skirnir 1923 bls. 119 n.