Búnaðarrit - 01.01.1945, Side 33
BUNAÐARRIT
2'.)
tlyr bændanna, svo að nokkur hluti kúpeningsins fórst.
Þó má almennt telja, að landbúnaður hafi staðið með
iniklum blóma, á þess tíma mælikvarða, fram á 15.
öld. Búféð var margt, og þótt þvi fækkaði i hörðum ár-
ur, í'jölgaði því ört aftur. Búnaður hérlendis mun þá
hafa slaðið að mestu leyti á svinuðu stigi'og hjá öðrum
Norðurlandaþjóðum.
Á 15. öld fer landbúnaði að hnigna. Sú hnignun verð-
ur örari og meiri, þegar kemur fram um 1600. Hjálp-
aðist þar að illt árferði, svo sem hafís og eldgos og ýmis
önnur óáran, svo og erlend áþján, að þjá og þjaka
þessa litlu þjóð. Þetta afturfarartímabil varir til loka
18. aldar. Stórfelklust var hnignunin á 17. og 18. öld.
Kornrækt var lögð niður. Garðrækt þekktist varla, Tún-
in höfðu minnkað um helming eða meir og farið í ó-
rækt. Allar túngirðingar voru horfnar. Enginn reyndi
neinar umbætur, hvorki varðandi ræktun eða húsabæl-
ur. Þjóðin hafði glatað því, sem húri áður kunni i þess-
um efnum. Hin forna jarðræktannenning var dauð.
Þannig var ástatt um búnaðarháttu vora í lok 18.
aldar. Hinni fornu búnaðarmenningu hafði hrakað stór-
lega. Fólkinu hafði l’ækkað um allt að því helming og
var nú aðeins um 40 þúsund. Meginhluli kvikfénaðar-
ins féll i Móðuharðindunum eftir 1780. Þá komu fram
lillögur um að l'lytja það, sem eftir lifði af þjóðinni, af
landi burt. Svo var útlitið þá svart og ömurlegt.
Nokkrar breytirigar urðu til batnaðar í búnaðarhátt-
um á fyrri hluta 19. aldar, en i smáum stíl voru þær.
Það er fyrst í íok aldarinnar, jiegar félagsskapur bænd-
anna sjálfra fer að láta lil sín taka og þeir fara að gera
rökstuddar kröfur til rikisstjornar og Aljiingis um fjár-
framlög og annan stuðning lil umbóta, að verulegra
breytinga verður vart. En hér kemur einnig fleira lil
greina, og stendur það i sambandi við ])á stórfelldu al-
vinnubyltingu, sem hófst hér á landi í íok síðustu aldar
og varir enn þá.