Vera - 01.02.1989, Blaðsíða 22

Á dönskum heimilum eru unnin heimilisstörf fyrir um 320 milljarði
danskra króna ó óri hverju en það samsvarar um 2100 milljörðum ís-
lenskra króna. Þessi verðmætasköpun svarar til um helmings af þjóðar-
tekjum Dana og 43% af þjóðarframleiðslu þeirra. Þessar upplýsingar
koma fram í grein í „Tænk", blaði dönsku neytendasamtakanna.
Hvers virði
eru heimilis
störfin?
þær hafa átt viö aö glíma hingað til, er aö
þær hafa bætt þessu ofan á heimilisstörf-
in. Heimilisstörfin og umönnun barna eru
ekki störf sem hægt er aö leggja niður
nema aö fjölskyldan sé lögö niöur um leiö.
Hingaö til hefur ekkert veriö komiö til móts
viö þessar konur. Ennþá er mikill hörgull á
dagvistarplássum og konur kvarta sáran
yfir áhugaleysi karla á heimilisstörfunum.
Aö borga konum fyrir að vera heima er ekki
lausn á þeirra vandamáli.
Eins og áöur hefur komið fram sagöi
Davíð Oddsson aö um 85% barna í
Reykjavík á aldrinum 3—6 ára nytu ein-
hverrar dagvistunar, en þaö er ekki nema
hálfursannleikur. Börn þurfa líka á dagvist-
un aö halda frá því fæðingarorlofi lýkur og
þar til þau veröa 3ja ára. í dag eru um 8.483
börn á forskólaaldri í Reykjavík og þar af
eru 3.700 þeirra, eöa 43%, á dagvistar-
stofnunum borgarinnar, meirihlutinn á leik-
skólum.
Áætlaö er aö rekstur allra dagvistar-
stofnana borgarinnar kosti um 532 milljón-
ir á árinu 1989 og ef þeirri upphæö væri
deilt niöur á öll börn á forskólaaldri kemur
um 62.714 krónur í hlut hvers barns á árinu
eöa 5.226 kr. á mánuöi án tillits til þess
hvort þau alast upp hjá ööru foreldri eöa
báöum. Hætt er viö aö sú upphæö dygöi
skammt hvort heldur sem konur vildu nota
hana sér og börnum sínum til lífsviðurvær-
is eöa til aö borga meö dagvistun.
Hvert er markmið meö að borga hús-
mæörum laun? Jú, þaðeraðauðveldafjöl-
skyldunni aö annast börnin sín, aö styrkja
fjölskylduna fjárhagslega. Þaö er reyndar
líka markmiðið með barnabótum. Hver er
þá munurinn á því t.d. aö hækka barna-
bætur og aö greiða konum laun fyrir aö
vera heima? Ef launin eru lág er um leið
staðfest aö starfiö sé fyrst og fremst lág-
launakvennastarf? Ef aftur á móti staöa
fjölskyldunnar yröi styrkt meö því aö
hækka barnabætur verulega þá væri aö-
gerðin ekki beinlínis tengd kynferði annars
foreldris, konunnar.
Af hverju kemur þessi umræöa um aö
það eigi að borga konum fyrir aö vera
heima og aö það veröi alltaf konur sem sjái
um þessi störf, einmitt núna? Getur veriö
aö þaö hafi einhver áhrif á þaö aö nú er far-
ið að draga úr þenslu á vinnumarkaðnum
og búist viö atvinnuleysi? Á stríðsárunum,
erlendis, þegar karlarnir fóru í stríðið var
þörf fyrir aö konur færu út aö vinna. Þá var
uppi áróöur um aö konur skyldu starfa utan
heimilis og aö þær gætu allt til jafns viö
karla. Eftir stríö þegar karlarnir þyrptust
heim og þurftu að komast í störfin, sem
konurnar voru búnar aö sinna um nokk-
urra ára skeið, voru konurnar allt í einu
farnar aö vanrækja börnin sín og hvattar til
aö vera heima hjá þeim.
Getur verið aö þaö að borga konum fyrir
aö vera heima sé liður í því aö senda konur
heim?
bb
í síðasta hefti Veru var fjallað talsvert um
þann hluta hagkerfisins sem er ósýnilegur
og finnst ekki í „Hagtölum mánaðarins“
eöa öðrum opinberum upplýsingum um
efnahagsmál þrátt fyrir umtalsveröa leit.
Eigi leitin að bera árangur þarf aö fara inn
fyrir fjóra veggi heimilanna því þaö sem
um er aö ræöa eru unnin ársverk viö heim-
ilisstörf og sú framleiðni og verðmæta-
sköpun sem fram fer á heimilunum. Því var
haldið fram í Veru aö þó aö engar opinber-
ar hagtölur væru til um þetta þá væri ekki
þar meö sagt aö mælingum yröi ekki viö
komið. Nú hafa Danir fært sönnur á þessa
fullyrðingu og dönsku neytendasamtökin
hafa gefið út bækling sem ber heitið ,,Hus-
ligt arbejde — hvad er det værd“ (Heimilis-
störf — hvers viröi eru þau). Þar segir m.a.
að ef vinnuframlag barnafjölskyldna á
heimilum sé metið til launa nemi þaö aö
meðaltali um 1.1 milljón ísl. króna (162.000
d.kr.) á fjölskyldu á ári. Þar af færist tveir
þriöju hlutar á launareikning kvenna. í
bæklingnum er sýnt fram á aö meö tiltölu-
lega einföldum aöferöum geti dönsk heim-
ili reiknaö út hvers viröi vinnuframlag
þeirra til samfélagsins sé. Allar tölur í
bæklingnum byggja á könnun sem gerð
var 1987 á því hvernig fólk ver frístundum
sínum.
í Danmörku er um 2.5 milljónir heimila
og eins og gerist og gengur er þar sinnt
venjulegum heimilisstörfum s.s. skipu-
lagningu, innkaupum, matseld, uppvaski,
tiltekt, þvottum, viðgeröum á fatnaöi, hús-
næöi og bílum auk barnauppeldis og um-
önnunar þar sem um börn er að ræöa. Af
þessum 2,5 milljónum heimila er um 1 mill-
jón heimili einstaklinga. Samkvæmt fyrr-
nefndri könnun nota einstæðar konur tals-
vert meiri tíma í heimilisstörf en einstæðir
karlar og kemur þaö sjálfsagt engum á
óvart. Einstæðir karlar nota aö meöaltali
11.5 tíma á viku í heimilisstörf en einstæðar
konur 16.5 tíma. Samanlagt vinna þessir
einstaklingar um 767 milljónir vinnustunda
viö heimilisstörf en þaö samsvarar vinnu-
stundafjölda í öllum iönaöi Danmerkur.
Heimavinnandi konur í barnlausum fjöl-
skyldum nota aö meðaltali um 26.5 tíma á
viku í heimilisstörf en konur í sömu fjöl-
skyldugerð, sem vinna fulla vinnu utan
heimilis, nota tæpa 18 tíma á viku í heimil-
isstörfin. Því meiri tíma sem konur hafa til
eigin ráðstöfunar því meiri tími fer í heimil-
isstörf. Vinnuframlag karla við heimilis-
störf í barnlausum fjölskyldum er afskap-
lega takmarkaö og samkvæmt því sem
segir í greininni vinna konur þar aö meðal-
tali tæpa 7 tíma á viku fyrir karlinn. En ef
tekinn er samanlagöur vinnustundafjöldi
viö heimilisstörf í þessum fjölskyldum þá
nemur hann 1.129 milljónum tíma á ári.
Barnafjölskyldur þurfa aö leysa af hendi
sömu verk og aðrar fjölskyldur en meö
þeirri viöbót aö ábyrgð á uppeldi og um-
önnun nýrra þjóðfélagsþegna er í þeirra
höndum. Vinnuálag og vinnuframlag
þessara fjölskyldna er því mun meira en
annarra. í þeirri grein sem hér er vitnaö til
er umönnun barna skipt í þrennt. Óbeina
umönnun sem felst í matargerö, upp-
þvotti, tiltekt o.fl., beina umönnum sem
felst í aö kenna þeim, leika viö þau, þvo
þeim, tala viö þau, hugga, snýta, skeina
o.fl. og eftirlit sem felst í því aö líta til og
22