Vera - 01.02.1989, Side 38

Lístin tuttugu árum eftir tilurð
nýju kvennahreyfingarinnar
MÖRKIN
ÚTMÁÐ
A árum áður höfðu konur svipaða mögu-
leika til að verða listamenn og þær höfðu til
að verða læknar eða vísindamenn — þ.e.
nánastenga. Það kom þó ekki í veg fyrirað
þær fengju útrás fyrir sköpunarþrá sína og
þá fyrst og fremst í þeirri listsköpun, sem
þótti hæfa félagslegri stöðu þeirra, þ.e. leir-
keragerð, hannyrðum og vefnaði. Þar sem
notagildið var öðru fremur haft að leiðar-
Ijósi við þessa listsköpun er venjulega fjall-
að um hana sem handverk eða listiðn og
hún hefurekki notiðsömu virðingarhjá lista-
og menntamönnum og ,,Listin'7 sjálf sem
talin er sköpunarverk þess sem gæddur er
ákveðinni snilligáfu. Undantekningarnarfrá
þessu gætu verið fornir nytjahlutir sem
vegna aldurs hafa öðlast sérstakt safngildi.
Þar sem þessir hlutir eru notaðir sem vitnis-
burður um mannanna verk á tilteknum tíma
er listamaðurinn sjálfur algert aukaatriði,
enda oftar en ekki óþekktur.
Upphlaup eflir Önnu Þóru Karlsdóttur. Þæfing.
Á öllum tímum hafa verið til konur sem hafa reynt að öðlast við-
urkenningu sem ,,alvöru“ listamenn og sem hefur tekist að veröa
sér úti um kennslu í málaralist eða höggmyndagerð. í langflestum
tilvikum hafa þessar konur búið við sérstakar aðstæður, verið úr
forréttindastétt eða verið dætur eöa systur listamanna. Þrátt fyrir
þetta gæti ég talið á fingrum annarrar handar þær konur sem
nefndar voru í kennslubók minni í listasögu þegar ég gekk í
menntaskóla á miðjum sjöunda áratugnum.
Þegar jafnréttisbaráttunni, í mynd hinnar nýju kvennahreyfing-
ar óx fiskur um hrygg seint á sjötta áratugnum þóttust margar kon-
urfullvissar um að þær gætu öðlast frama ekki síður en fjölskyldu
— eða jafnvel í staðinn fyrir hana. Margar konur sem fengust þá
við listsköpun komust að raun um að þau efni sem fylgt höfðu kon-
um gengum tíöina, voru mjög vel til þess fallin að tjá reynsluheim
þeirra. En síðan eru liðin tuttugu ár og sú spurning vaknar hvort
konur hafi á þeim tíma breytt hugmyndum okkar um list eða list-
sköpuninni sjálfri. Til þess að reyna að svara þessari spurningu
byrjaði ég á því að skoða fimmta norræna veflistarþríæringinn
sem nýlega var haldinn á Kjarvalsstöðum, en sýning þessi er sú
fyrsta í röðinni af sjö sem haldnar verða víðsvegar um Norðurlönd-
in. Sextíu og fjórir listamenn frá öllum Norðurlöndunum eiga verk
á sýningunni, flest konur. Hafi ég haft fyrirfram gefnar hugmyndir
um hvað veflist raunverulega er, þá fuku þær út í veður og vind á
sýningunni. Mér til mikillar ánægju sá ég þar skúlptúra, málverk,
verk unnin inn í rými og samsetningar auk þeirra verka sem við
eigum að venjast s.s. vefnaðar og tauþrykks. Mjög fjölbreytileg
tækni var notuð og sem dæmi má nefna hnýtingar, vafninga og
þóf og hefðbundin efni í veflist voru samofin efnum ólíkrar tegund-
ar s.s. gleri, málmum, plasti og tré.
38